خسارت مالی حملات و انفجارها را کی می‌پردازد؟
۱۳۹۶ مهر ۲۸, جمعه
در اولین ساعات روز دوم اسد امسال انفجار مهیبی در منطقه سر کاریز کابل رخ‌داد. بیش از ۳۰ در این حمله انتحاری جان باختند و ده‌ها تن دیگر زخمی شدند. رسانه‌های زیادی این رویداد را در آن روز پوشش دادند؛ اما پس از آن هیچ رسانه‌ای به سراغ دکاندارانی نرفت که دار و ندار شان در آتش سوخت و از نظر اقتصادی نابود شدند.
در نگاه اول به نظر می‌رسد که همه چیز در جاده سر کاریز، محلی که انفجار رخ داده، سرجایش است. دکان‌های ویران شده بازسازی شده اند و کار و بار به صورت عادی جریان دارد؛ ولی وقتی وارد دکان‌ها می‌شوم و از وضعیت باشندگان آن می‌پرسم، زخم‌ها سر باز می‌کنند. در روز انفجار همه دکان‌ها و درخت‌ها در این محل سوختند و به خاکستر تبدیل شدند.
وارد دکان یک سلمانی در محل انفجار می‌شوم و می‌پرسم که در نتیجه این حمله چقدر خسارت مالی دیده است. محمد شریف مالک این سلمانی می‌گوید پیش از این که او این دکان را کرایه کند، یک بوت فروش در آن مصروف تجارت بود که همه اجناس دوکانش سوخت و پس از انفجار معلوم نشد که بوت فروش چه شد و کجا رفت.
همچنین که در این محل رهنمایی معاملات دارد در روز انفجار زخم برداشت: «در روز انفجار داخل دکان بودم و گل‌ها را آب می‌دادم که ناگهان صدای مهیبی را شنیدم و پس از آن نفهمیدم چه شد.»
دکان این باشنده کابل به صورت کامل در حمله انتحاری ویران شد، ولی او می‌گوید دولت هیچ کمکی نکرد: «دولت برای ما یک پول هم کمک نکرده؛ کسی از اداره امور آمد و کمک وعده کرد.» این وعده هیچ زمانی عملی نشد. او پس از آن که از کمک دولت ناامید شد، مجبور شد خود دست به کار شود و با «پول قرض» دوباره دوکانش بازسازی کند: «برای من ۱۲ لک افغانی خسارت رسید. از بخش حوادث، امنیت و حوزه نفر آمدند، بررسی کردند، ولی یک افغانی هم برای ما کمک نکردند.»
«یک شهر و شش نرخ»
حکومت افغانستان برای هر کسی که در حملات تروریستی جانش را از دست می‌دهد یک صد هزار افغانی کمک می‌کند و برای یک زخمی پنجا هزار افغانی می‌دهد. اما محمد می‌گوید همین کمک نیز عادلانه نیست و برای هرکس نمی‌رسد: «شب اول (نمایندگان حکومت) به شفاخانه آمدند، فلمبرداری کرند در فیکس بوکس (فیسبوک) و تلویزیون هم نشان دادند، ولی کمک نکردند. یک شهر و شش نرخ است اینجا، برای دیگر (زخمی‌ها) ۵۰ هزار افغانی داد، چرا برای ما هم نداد؟»
کمک‌های حکومت برای متضررین حملات تروریستی از سوی اداره امور تنظیم می‌شود. شالیزی دیدار، مشاور رئیس جمهور غنی در امور صلح به دویچه وله گفت که حکومت تنها به «شهدا و زخمی‌ها» کمک می‌کند، ولی بودجه‌ای برای کمک به متضرران اقتصادی حملات انتحاری وجود ندارد.
دیدار افزود: «در این زمینه ما را وظیفه نداده‌اند.» آقای شالیزی در پاسخ به این پرسش که چرا برای همه زخمی‌ها کمک دولت به صورت یکسان نمی‌رسد، فقط همین قدر گفت: «من از طرف ریاست اجراییه یک بار مامور شده بودم تا به زخمی‌ها و شهدا پول بدهم.»
فرار سرمایه
اتاق تجارت و صنایع افغانستان می‌گوید آمار دقیقی در مورد خسارات اقتصادی ناشی از حملات تروریستی وجود ندارد، ولی در سال‌های اخیر میلیون‌ها دالر به سکتور خصوصی و سرمایه‌داران در نتیجه این حملات، خسارت وارد شده است.
صیام الدین پسرلی، سخنگوی اتاق تجارت و صنایع به دویچه وله گفت که حکومت هیچ برنامه‌ای برای کمک به متضرران حملات تروریستی ندارد و به همین دلیل سرمایه‌داران تلاش می‌کنند تا سرمایه‌های شان را به کشورهای دیگر انتقال دهند.
آقای پسرلی گفت: «تاکنون برنامه ای برای کمک به متضرران وجود ندارد. در حمله بر چهارراهی زنبق میلیون‌ها دالر به سکتور خصوصی خسارت وارد شد. اما از طرف حکومت هیچ کمکی نشده است.»
اتاق تجارت و صنایع می‌گوید نبود میکانیزم حمایت و کمک به متضرران حملات تروریستی سبب شده است تا انگیزه سرمایه داران برای فعالیت در افغانستان کاهش یابد و بسیاری آنان ترجیح دهند که به جای افغانستان در کشورهای دیگر سرمایه گذاری کنند.
در اکثر حملات، نه تنها اماکن عامه و تاسیسات دولتی بلکه ملکیت‌های شخصی و خصوصی نیز صدمه می‌بینند. مثلاَ شهر کابل در دو سال اخیر شاهد سه انفجار بسیار بزرگ بوده که علاوه تلفات انسانی، خسارات فروان مالی نیز برجا گذاشته است. رئیس جمهور غنی پس از حمله بر سفارت آلمان در کابل گفت: «این حمله بر اقتصاد افغانستان بود.»
در عین حال بسیاری دکاندارانی و کسبه کاران کوچکی که در نتیجه این حملات دار و ندار شان را از دست می‌دهند جز تن دادن به فقر مطلق راه دیگری ندارند. محمد در حالی که به دکان‌های صدمه دیده از حمله انتحاری دوم اسد اشاره می‌کند، می‌گوید صاحبان بسیاری دکان‌ها دست از کار و بار شستند: «یک لوحه نویس بود که دکانش را ترک کرد و رفت. آن‌جا یک خیاط بود که دیگر نیست. یک برگر فروش که در همین محل کار می‌کرد، دو برابر داشت که هر دو کشته شدند. پدرش یک روز اینجا آمده بود، مانند دیوانه‌ها رفتار می‌کرد. هیچ کس به آن‌ها کمک نکرد.»