سوفیا، دختر جوان افغان در کابل سعی می‌کند با استفاده از لپ‌تاپ به صورت آنلاین در یک صنف مجازی کورس انگلیسی شرکت کند. این کورس توسط یکی از موسسه‌های آموزشی عرضه می‌شود که اخیرا تعدادشان رو به افزایش است و سعی می‌کنند به دختران و زنان افغانستان به صورت دیجیتالی در خانه‌های شان آموزش بدهند.

اما وقتی که معلم از سوفیا می‌خواهد که بخشی از پاراگراف را بخواند، ارتباط اینترنتی ضعیف می‌شود. او مکرر می‌پرسد: «می‌توانید صدای مرا بشنوید؟» و فوراً ارتباط اینترنتی را چک می‌کند. پس از مدتی، کپیوترش دوباره به کار می‌افتد.

یک همصنفی او نیز که به همان اندازه به خاطر ضعیف بودن اینترنت دلسرد است، آهی می‌کشد و می‌گوید: «مثل همیشه» و بعد درس ادامه پیدا می‌کند.

سوفیای ۲۲ ساله یکی از دختران و زنان افغان است که برای دور زدن محدودیت‌های حکومت طالبان در زمینه تحصیل و کار، به آموزش آنلاین روی آورده اند. شمار آن‌ها اخیراَ رو به افزایش است.

مقام‌های طالبان که مکتب‌های متوسطه و لیسه دخترانه را مسدود کرده و تحصیل آن‌ها در دانشگاه‌ها را نیز منع کرده اند، می‌گویند که این اقدامات را به خاطر یک سلسله مشکلات به شمول پوشش اسلامی انجام داده اند. بیشتر زنان از رفتن به سر کار در سازمان‌های غیردولتی نیز منع شده اند.

بیشتر بخوانید: «دختران محروم از آموزش در خطر خشونت و ازدواج زودهنگام قرار دارند»

یکی از اساسی‌ترین تغییراتی که در مقایسه با دوره نخست حکومت طالبان در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ ایجاد شده است، گسترش اینترنت است.

وقتی که طالبان در هفته‌های پس از حملات ۱۱ سپتمبر از افغانستان بیرون رانده شدند، تقریباَ هیچ کسی در این کشور به اینترنت دسترسی نداشت. اما حالا به گفته بانک جهانی، پس از تقریباَ دو دهه حضور نیروهای غربی و تعامل با جامعه جهانی، ۱۸ درصد از مردم افغانستان به اینترنت دسترسی دارند.

حکومت طالبان قصد ندارد اینترنت را مسدود کند. خود مقام‌های طالبان برای نشر اعلامیه‌های شان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.

اما دختران و زنان با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند، از سرعت بسیار کُند اینترنت گرفته تا هزینه خرید کمپیوتر و وای‌فای در کشوری که ۹۷ درصد مردم آن در فقر زندگی می‌کنند.

سوفیا گفت که او و دیگر دختران به خاطر کیفیت بسیار بد اینترنت شدیدا تحت فشار هستند. 

میزان ثبت و راجستر دختران در اکادمی رومی، مکتب آنلاینی که سوفیا در آن ثبت نام کرده است، پس از تصرف قدرت توسط طالبان در سال ۲۰۲۱ از ۵۰ تن به بیش از ۵۰۰ تن رسیده است.

یک تن از مسئولان این اکادمی گفت که صدها درخواست جدید دریافت کرده اند، اما به خاطر نبود امکانات مالی برای پرداخت معاش معلمان و خرید تجهیزات و بسته‌های اینترنت، نمی‌توانند آن‌ها را ثبت نام کنند. 

«شرایط بسیار دشوار»

سکینه نظری یک هفته پس از این که در ماه دسمبر مجبور به ترک دانشگاه شد، سعی کرد در خانه‌اش در غرب کابل صنف مجازی آموزش زبان راه بیاندازد. اما او پس از این که با مشکلات مختلفی مواجه شد، مجبور گردید از این کار دست بکشد.

او گفت: «من نمی‌توانستم ادامه بدهم. دسترسی به اینترنت بیش از حد دشوار است و برخی اوقات ما در ۲۴ ساعت فقط نیم ساعت برق داریم.»

بیشتر بخوانید: خواست‌های فزاینده از طالبان: مکتب‌های دخترانه را باز کنید

براساس ارزیابی شرکت اوکلا (Ookla) مستقر در سیاتل که سرعت اینترنت را در سطح جهانی مقایسه می‌کند، سرعت اینترنت موبایل در افغانستان در میان ۱۳۷ کشور در پایین‌ترین جایگاه قرار دارد و اینترنت خطی آن در میان ۱۸۰ کشور، از نظر کندی سرعت، جایگاه دوم را دارد.

برخی افغان‌ها از ایلان ماسک، رئیس اجرایی شرکت اسپس‌ایکس خواسته اند که خدمات استارلینک، اینترنت ماهواره‌ای‌اش را برای افغان‌ها فراهم سازد، همان کاری که او در کشورهای اوکرایین و ایران انجام داده است. این شهروندان افغان درخواست‌های شان برای کمک را در توییتر مطرح کرده اند که به ایلان ماسک تعلق دارد.

سوفیا گفت: «ما نیز از ایلان ماسک می‌خواهیم که به ما کمک کند.» او گفت: «اگر آوردن آن به افغانستان میسر شود، تاثیر آن بر زنان در افغانستان بسیار بسیار زیاد خواهد بود.»

به اینستاگرام دویچه وله دری بپیوندید

شرکت اسپس‌ایکس به درخواست‌ها برای اظهارنظر در این رابطه واکنشی نشان نداد. مکاتب آنلاین حداکثر تلاش شان را می‌کنند تا دانش‌آموزان افغان را ثبت و راجستر کنند.

دانیل کالمانسون، سخنگوی «دانشگاه آنلاین مردم» (University of the People) گفت که از زمان تصرف قدرت توسط طالبان بیش از ۱۵ هزار درخواست از سوی زنان و دختران افغان دریافت کرده اند. او گفت که دانش‌آموزان می‌توانند در هر شرایطی در صنف‌های درس شرکت کنند و در صورتی که آن‌ها با مشکلات اینترنتی مواجه باشند، استادان می‌توانند به آن ها کمک کنند.

بیشتر بخوانید: ایجاد کتابخانه‌ای برای دختران محروم از تحصیل در بامیان

گروه غیرانتفاعی «آموزش افغانستان» (Learn Afghanistan) که امکان شرکت در صنف‌های درسی را از راه دور امکان پذیر می‌کند، نصاب درسی‌اش را به زبان های اصلی افغانستان به صورت رایگان در دسترس می‌گذارد. 

ویدیوهای معلوماتی را در یوتیوب دویچه وله دری ببینید

پشتنه درانی، مدیر اجرایی این سازمان گفت که برنامه‌های آموزشی را از طریق رادیو نیز در دسترس قرار می‌دهند که در بخش‌های گسترده‌ای از مناطق روستایی افغانستان استفاده می‌شود. درانی با شرکت‌های بین المللی همکاری می‌کند تا راه‌حل‌هایی برای بهبود کیفیت اینترنت پیدا کند. اما او گفت که وارد جزئیات نمی‌شود.

درانی گفت: «اینترنت باید در سراسر افغانستان قابل دسترس باشد. خدمات دیجیتال باید تقویت شود.»

سوفیا گفت که دختران و زنان افغان در طول سال‌ها به جنگ و دشواری‌های ناشی از آن عادت کرده اند و مشکلات کنونی نیز آن‌ها را از پا نخواهد انداخت: «ما هنوز رویاهایی داریم و تسلیم نخواهیم شد، هیچگاه.»

Me, af (Reuters)