پنج تن از سران طالبان که سال ها در زندان امریکایی گوانتانامو حبس بودند، در حالی با بو برگدال سرباز ربوده شده امریکایی معاوضه شدند که حکومت افغانستان خبر نداشت. شورای عالی صلح افغانستان پس از آزادی این طالبان امیدوار بود که آنان در روند صلح نقش موثری داشته باشند، اما حالا حکومت این کشور می گوید که سران آزاد شده طالبان در قطر آنچنان که انتظار می رفت از آزادی های شان بهره مند نیستند.

بو برگدال، سرباز 28 ساله امریکایی که بیش از 5 سال در اسارت طالبان بود، عصر روز شنبه 10 جوزا در منطقه ای دور افتاده نزدیک مرز پاکستان به نیروهای ویژه امریکایی تحویل داده شد. در مقابل 5 شورشی طالبان که در زندان گوانتانامو بندی بودند، بر اساس توافق به قطر منتقل شدند. محمد فضل، نورالله نوری، محمد نبی، خیرالله خیرخواه و عبدالحق واثق پنج زندانی ارشد طالبان هستند که از زندان گوانتانامو رها شدند.

احمد شکیب مستغنی، سخنگوی وزارت خارجه افغانستان روز دوشنبه (09 جولای / 19 جوزای 1393) در نشستی خبری گفت که این پنج فرمانده طالبان به نام از گوانتانامو آزاد شده اند و در قطر تحت نظارت قرار دارند.

وی افزود: «دولت افغانستان از اول تا حالا با زندان گوانتانامو و همه زندان هایی مخالف است که برای آزادی زندانیان افغان اقدام نمی کنند. موضوعی که باعث اعتراض و انتقاد دولت افغانستان شده این است که به کدام حق ایالات متحد امریکا پنج تن از اتباع افغانستان را از یک زندان در خارج از افغانستان به زندان دیگری منتقل کرده است».

وی می افزاید که در مورد نقش این فرماندهان طالبان در روند صلح اظهار نظر نمی کند، چرا که به گفته وی آنان هنوز هم به عنوان زندانی معلوم می شوند و ارتباطی با آنها گرفته نشده است.

وی اضافه کرد که وزارت خارجه به شکل رسمی از دولت های امریکا و قطر خواسته است که این افراد را به واقعیت آزاد کنند و به خانواده های شان بسپارند.

ولی الله شاهین، یکی از آگاهان سیاسی افغانستان که در مورد دفتر طالبان در قطر و وضعیت طالبان تحقیقاتی را انجام داده است گفت که گمان نمی کند طالبان آزاد شده از گوانتانامو بتوانند در روند صلح نقشی ایفا کنند؛ چرا که آنان از محیط دور بوده اند و تا از وضعیت دوباره آگاه شوند به زمان نیاز دارند.

شاهین افزود: «من فکر نمی کنم که آزادی این طالبان بر کاهش جنگ و صلح تاثیری بگذارد، چرا که افراد ارتباطی طالبان مشخص هستند که در دفتر قطر به نمایندگی ملا محمد عمر نشسته اند. آنها صلاحیت کامل را برای گفتگو را دارند، بنابر این بودن و نبودن این افراد در گفتگوهای صلح از جانب طالبان تاثیری ندارد».

حکومت قطر که در روند تبادله این پنج زندانی ارشد طالبان با بو برگدال سرباز اسیر امریکایی نقش میانجی را داشت، به مقامات امریکایی گفته است که این طالبان آزاد شده دست کم یک سال را باید در قطر بمانند.

آزادی پنج تن از سران شورشیان طالبان در امریکا هم جنجال برانگیز شده است. کانگرس امریکا آزادی این افراد را در بدل یک سرباز ربوده شده امریکایی «گفتگو با تروریستان» عنوان کرده و اپوزسیون این کشور اوباما رئیس جمهور را به قانون شکنی متهم کرده است.

گفته می شود که سران آزاد شده طالبان به محل نامعلومی در قطر منتقل شده اند. آقای شاهین می گوید که افرد آزاد شده طالبان از نظر روحی و روانی نیز برای شرکت در مذاکرات صلح آماده نیستند: «طبیعیست کسی که 12 سال را در زندان سپری کند و با تهدیدهای مختلفی در زندگی اش روبرو باشد به عنوان یک انسان برایش عقده پیدا می شود. من فکر می کنم که این افراد آنقدر به صلح علاقه ندارند که به انتقام گرفتن علاقه مند هستند».

رسانه ها نیز گزارش کرده اند که اخیرا نورالله نوری یکی از فرماندهان آزاد شده طالبان از حکومت قطر خواسته است که به وی اجازه بدهد تا برای ادامه جهاد به افغانستان برگردد.