آتش‌بس در غزه؛ بازگشت مردم به ویرانه‌ها و آینده‌ای مبهم
۱۴۰۴ مهر ۲۲, سه‌شنبه
نسرین حماد، مادر سه فرزند است و با نگرانی انتظار می‌کشید تا خبری از شوهرش بشنود که سفری سخت به شهر شیخ رضوان را در پیش گرفته است. او خودش در دیرالبلح مانده است، جایی که همراه با خانواده خود در بیجاشدگی به سر می‌برند.
بیشتر بخوانید: رهبران کشورهای میانجی توافقنامه آتش‌بس غزه را امضا کردند
نسرین از طریق تلفون به دویچه وله می‌گوید: «شوهرم امروز (یکشنبه) به خانه ما در شیخ رضوان رفت. ما می‌دانستیم که آنجا بمباران شده است، اما دیدن آن با چشمان خود، بیشتر دردآور است.» او از شوهرش شنیده است که خانه شان ویران شده و بخش‌های زیادی از این ناحیه دیگر قابل شناسایی نیستند.
شوهر نسرین یکی از ده‌ها هزار نفری است که بعد از اعلام آتش‌بس در نیمه‌های روز جمعه عازم شمال نوار غزه شدند. تصاویر ویدیویی نشان می‌دهد که از آن زمان به بعد بسیاری مردم، اکثراَ پای پیاده از مسیر ساحلی عازم شمال نوار غزه هستند.
طرح صلح شکننده
اسرائیل و گروه حماس هفته گذشته پس از مذاکرات سریع و غیرمستقیم به طرح ۲۰ ماده‌ای پیشنهاد شده از سوی دونالد ترامپ، رئيس جمهور ایالات متحده امریکا موافقت کردند. هدف این طرح پایان دادن به جنگ دوساله میان اسرائیل و حماس است.
بسیاری مسایل مندرج در این طرح بلندپروازانه هنوز باید در جزئیات مورد بحث قرار گیرد. حماس به عنوان بخش نخست این توافق ۲۰ گروگان باقی مانده و زنده را آزاد کرد و اسرائيل نزدیک به ۲۰۰۰ زندانی فلسطینی را آزاد نمود که اکثرشان بدون اتهامی در زندان نگهداری می‌شدند. تسلیم‌دهی اجساد ۲۸ گروگان دیگر به اسرائيل شروع شده است.
بیشتر بخوانید: اسرائیل در دو سال جنگ غزه به چه چیزی دست یافته است؟
این جنگ در هفتم اکتوبر ۲۰۲۳ پس از آن شروع شد که حماس، گروهی که از سوی اتحادیه اروپا، ایالات متحده و چندین کشور دیگر به عنوان یک سازمان تروریستی رده بندی شده است، به چندین روستای اسرائيلی، پایگاه‌‌های نظامی و یک جشنواره موسیقی حمله کرد. حماس در این حمله حدود ۱۲۰۰ تن را کشت و ۲۵۱ تن را به گروگان گرفت و به نوار غزه انتقال داد.
بیشتر بخوانید: دومین سالروز حمله حماس؛ اسرائیل از قربانیان یادبود می‌کند
جنگ «همه چیز را در درون ما کشت»
حماد می‌گوید هرچند از توقف بمباران‌های اسرائیل احساس راحتی می‌کند، اما از دست دادن خانه‌اش در جریان دو سال آوارگی و تقلا برای نجات مصیبتی دیگر است. او می‌گوید که خانواده‌اش در این دو سال ۱۷ بار بیجا شده است.
حماد می‌گوید: «خدا را شکر جنگ پایان یافت، اما بعد از آن که همه چیز را در درون ما کشت. این جنگ دوستان، بستگان و همسایگان ما را کشت. این جنگ غزه را ویران کرد. این جنگ ما را از نظر روانی ویران کرد. این جنگ باعث شیوع بیماری‌ها در میان ما شد که ناشی از کمبود دارو، آوارگی و آلودگی محیط است.» او ادامه می‌دهد: «آرزو می‌کنم جنگ هرگز دوباره شروع نشود و ما هیچ زمانی ترس را دوباره تجربه نکنیم.»
ملل متحد تخمین زده است که از زمان شروع جنگ به این سو دو سوم خانه‌ها در نوار غزه تخریب شده یا آسیب دیده اند. وزارت صحت نوار غزه که از سوی حماس اداره می‌شود، تعداد کشته شدگان را بیش از ۶۷ هزار تن گزارش داده که اکثر آنها را غیرنظامیان تشکیل می‌دهند. یک کمیسیون تحقیقی ملل متحد این جنگ را «نسل‌کشی» عنوان کرده است، اتهامی که اسرائيل با قاطعیت آن را رد می‌کند.
«اسرائیل برای سال‌های زیادی دشمن ساخته است»
محمود عفیف، پدر شش فرزند، از جمله کسانی است که در شهر غزه باقی ماند، هرچند اسرائیل عملیات خود برای تصرف این شهر را تشدید بخشید. او می‌گوید که هیچ پول و امکاناتی برای نقل مکان به جنوب نوار غزه نداشت.
او تلفونی از شهر غزه به دویچه‌وله می‌گوید: «من در میان سه موقعیت متفاوت در غرب شهر غزه در رفت و آمد بودم و خدا را شکر که هیچ یک از فرزندانم کشته نشدند و من خودم هنوز زنده ام.»
بیشتر بخوانید: تلاش برای بقا در غزه؛ «هیچ چیزی برای خوردن نداریم»
اما خانه او در محله شجاعیه با خاک یکسان شده است. عفیف می‌گوید: «من خانه‌ای را که همراه با برادرانم با کار خستگی ناپذیر ساخته بودم، از خاطر [جنگ] حماس و اسرائیل از دست دادم.» او ادامه می‌دهد: «همه آنچه در این دو سال در غزه اتفاق افتاد، هیچ حاصلی نداشت. برعکس، غزه را سال‌ها به عقب برد و اسرائیل دشمنانی زیادی برای سال‌های پیش رو برای خود ساخت.»
با وجود این که براساس مرحله نخست توافق یک آتش‌بس برقرار شده و نیروهای دفاعی اسرائیل به خط مورد توافق در داخل نوار غزه عقب‌نشینی کرده اند، به گفته مقام‌های اسرائیل ۵۳ درصد این منطقه زیر کنترول ارتش است. یک سخنگوی نیروی دفاعی اسرائیل گفت که بسیاری مناطق در شمال، شرق و جنوب نوار غزه خارج از محدوده هستند و هشدار داد که ورود به این مناطق «خطر جانی» در پی دارد.
در انتظار خبری از شمال نوار غزه
فاتد لباد، زن جوان فلسطینی در شیخ‌رضوان نیز از وابستگان خود شنیده که خانه فامیلش ویران شده است. خانواده او با وجود آوارگی متعدد و خطرات جنگ تلاش کرده بود در نزدیکی خانه‌اش در شمال نوار غزه بماند. اما در ماه سپتمبر پس از افزایش حملات اسرائیل، این خانواده مجبور شد به خان یونس در جنوب نوار غزه بروند و در یک سلول زندان سابق زندگی کنند.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
لباد برای خود آینده‌ای در نوار غزه نمی‌بیند: «وقتی خانه خود را از دست داده باشیم، بازگشت به شمال معنی ندارد. ما می‌توانیم موقتاَ آنجا باشیم تا پاسپورت ما صادر شود [و سپس] از جهنم غزه فرار کنیم، ابتدا به مصر و سپس به یک کشور دیگر برویم.» او ادامه می‌دهد: «جنگ در غزه ممکن پایان یافته باشد، اما جهنم ادامه دارد. ما نمی‌توانیم چه آینده‌ای منتظر ماست.»
تردید در مورد تداوم آتش‌بس
ترس در غزه زیاد است، زیرا بسیاری باشندگان منطقه تردید دارند که این آتش‌بس پایدار بماند. در اواسط ماه مارچ ۲۰۲۵ اسرائیل توافق آتش‌بس را شکست و حملات را از سر گرفت. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائيل، در روزهای اخیر هشدار داده که اگر حماس سلاح‌ها را به زمین نگذارد و غزه غیرنظامی نشود، اسرائيل جنگ را از سر می‌گیرد.
به این دلیل مردم مانند نسرین حماد نگران آینده اند. کودکان او در دو سال اخیر هیچ آموزش رسمی دریافت نکرده اند و بخش‌های زیاد سیستم صحی تخریب شده است.
چه کسی بر غزه حکومت خواهد کرد؟
در این میان، یک سوال بزرگ سیاسی وجود دارد که کی بر غزه حکومت خواهد کرد.
در طرح صلح غزه ایجاد یک اداره تکنوکرات فلسطینی در نظر گرفته شده که زیر نظر چهره‌های بین‌المللی مانند دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا و تونی بلیر نخست وزیر سابق بریتانیا خواهد بود. اما بسیاری فلسطینی‌ها خود را از روند تصمیم‌گیری در این پروسه محروم احساس می‌کنند.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
حماد می‌گوید: «من نه حماس را می‌خواهم و نه هیچ گروه فلسطینی دیگر را. از هر نهاد بین‌المللی که بر ما حکومت و غزه را بازسازی کند، استقبال خواهم کرد.»
محمود عفیف نظر مشابه دارد: «من نمی‌دانم که کی بر غزه حکومت خواهد کرد، اما این را می‌دانم که نمی‌خواهم کسی از دور گذشته حکومت کند.» منظور او از دوره گذشته گروه حماس است که در سال ۲۰۰۷ قدرت را از اداره خودگردان فلسطینی به دست گرفت. اداره خودگردان فلسطینی بر بخش‌هایی از کرانه غربی اشغال شده توسط اسرائیل حکومت می‌کند.
عفیف می‌گوید: «من برای کودکانم آرزو می‌کنم که هر کسی مردم را رهبری می‌کند، برای آنها آینده‌ای بهتر بسازد.»