نظارت دیده بان شفافیت از 1000 پروژه در بیش از 30 ولسوالی افغانستان نشان داده است که 60 درصد این پروژه ها بی کیفیت بوده و نشانه هایی از فساد در آن ها وجود داشته است. این نهاد می گوید مردم محل در مورد حق نظارتی شان بر پروژه های بازسازی آگاهی بسیار اندکی دارند و این موضوع سبب می شود تا جلو فساد گرفته نشود.

سید اکرام افضلی رییس اجرایی دیده بان شفافیت روز پنجشنبه 17 میزان 1393 در یک کنفرانس خبری در کابل گفت: «ما مثال هایی داریم که روی کاغذ یک مکتب یا یک پروژه ساختمانی وجود دارد، ولی در عمل وجود ندارد. ما مثال هایی داریم که مکاتب یا ساختمان ها ساخته شده ولی چند روز بعد از بین رفته، سرک ها ساخته شده ولی حالا آن سرک ها وجود ندارند».

در سیزده سال گذشته میلیون ها دالر برای بازسازی افغانستان به مصرف رسیده است. نهادهای دولتی افغانستان نتوانسته اند از شیوه مصرف این کمک ها نظارت کنند. سیگار یا اداره تفتیش ایالات متحده امریکا که از نحوه مصرف کمک های این کشور در افغانستان نظارت می کنند، گزارش هایی نشر کرده که نشان می دهند میلیون ها دالر از کمک های بین المللی ناپدیده شده است. آخرین گزارش سیگار حاکی از آن است که 200 میلیون دالر کمک امریکا در وزارت داخله حیف و میل شده است.

آقای افضلی گفت به دلیل نبود میکانیزم های نظارتی بسیاری پروژه ها به صورت بی کیفیت تطبیق، و پولی که برای آن ها در نظر گرفته شده هدر رفته است: «بنابر نبود اطلاعات و نظارت درست به خاطری که در بیرون از افغانستان نشان بدهند که در این کشور زیاد کار شده، ما شاهد هستیم که بسیاری کمک ها حیف و میل شده است».

راهکار شفافیت

دیده بان شفافیت از کشورها و نهادهای کمک کننده در افغانستان خواست تا به منظور نظارت موثر از مصرف کمک ها به این کشور معلومات کافی، قابل دسترس، قابل فهم و به وقت را در اختیار این نهاد قرار دهد.

مسئولان دیده بان شفافیت می گویند، افغانستان در بحران اطلاعاتی به سر می برد و کشورها و نهادهای کمک دهنده کمتر حاضر می شوند تا معلومات شان را با نهادهای ناظر شریک کنند.

به باور مسئولان دیده بان شفافیت، عدم دسترسی به آمار و ارقام کمک هایی که مصرف می شوند، نظارت درست صورت گرفته نمی تواند و شهروندان کشورهای کمک کننده نمی دانند که مالیه آن ها به درستی مصرف می شود و یا حیف و میل می گردد.

آقای افضلی گفت به دلیل نبود اطلاعات، آمار و ارقام کمک ها، کسی نمی داند پروژه هایی که در سیزده سال اخیر تطبیق شده، شفاف بوده یا خیر: «ما واقعا به یک بحران اطلاعاتی روبر هستیم در افغانستان که هم باید حکومت توجه جدی کند و هم کشورهای کمک کننده باید توجه کنند تا زمینه شفافیت و حساب دهی فراهم شود».

دیده بان شفافیت می گوید مردم افغانستان باید از طریق نشر اطلاعات در مورد پروژه ها و مقدار مصرف پول های کمک شده به افغانستان، از پروژه هایی که در ولسوالی ها و روستاها تطبیق می شوند، نظارت کنند. این نهاد در حال حاضر در چندین ولسوالی افغانستان به مردم نظارت از پروژه ها را آموزش داده است.

در صورتی که شرکت ها و موسسات تطبیق کننده، پروژه های بی کیفیت را تطبیق کنند، ناظران این نهاد بر حکومت محلی و مسوولان فشار می آورند تا جلو تطبیق چنین پروژه ها گرفته شود.

حامد کرزی رییس جمهور پیشین افغانستان بارها از قراردادهایی که مستقیما به افراد و اشخاص داده می شود، شکایت کرد. آقای کرزی گفته بود که نبود شفافیت در این قراردادها سبب شده تا چند فرد معدود به سرمایه های باد آورده دست یابند.