این موضوع در نشست سالانه دولت‌های عضو دیوان کیفری بین‌المللی که امسال از چهارم تا چهاردهم دسمبر در نیویارک جریان دارد، مطرح شده است.

قضایای نقض حقوق بشر افغانستان تاکنون توسط دیوان کیفری بین المللی رسیدگی نشده است. این محکمه در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که تحقیقات خود را در این زمینه آغاز می‌کند اما تاکنون در باره پیشرفت و جزییات آن گزارشی ارائه نکرده است.

صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!

سازمان عفو بین‌الملل خواهان پیشرفت در مورد تحقیقات این محکمه در افغانستان شده و گفته است نتایج این تحقیقات باید به صورت «علنی و شفاف» گزارش داده شود تا امکان مشارکت عملی طرف‌های سهیم در قضایا و همچنین قربانیان در این روند فراهم شود.

زمان سلطانی، گزارشگر عفو بین‌الملل در آسیای جنوبی روز پنجشنبه به دویچه وله گفت این سازمان از طریق «تحقیق از راه دور» وضعیت افغانستان را زیر نظر دارد.

او گفت: «محکمه جزایی بین‌المللی سال‌های زیادی است که قرار است در باره قضایای افغانستان تحقیق کند. پارسال این محکمه تحقیق خود را آغاز کرد و ما امیدواریم که این محکمه قضایای افغانستان را در اولویت قرار دهد.»

براساس بیانیه‌ای که از طریق ویب‌سایت این سازمان به تاریخ ششم دسمبر به نشر رسیده، سمریتی سینگ، رئیس بخش آسیای جنوبی عفو بین‌الملل گفته است که بیش از نیم قرن می‌شود که در افغانستان فرهنگ معافیت از مجازات وجود دارد.

او افزوده است: «در حالی که تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی برای از سر گیری تحقیقات در سال گذشته امید واقعی برای هزاران قربانی جرایم بین‌المللی ایجاد کرد تا به عدالت، حقیقت و غرامت دسترسی یابند، دفتر سارنوالی دیوان کیفری بین‌المللی باید در انجام تعهدات خود با ارائه کردن پیشرفت‌ها و تحقیقات ثابت قدم باشد.»

این در حالی است که مردم افغانستان با توجه به چند دهه رنج و مصیبت، امیدواری چندانی به تامین عدالت و رسیدگی به سال‌ها نقض حقوق بشر ندارند. اما سلطانی در این مورد گفت: «اگر این محکمه تحقیق خود را نهایی کند، این می‌تواند امکان دسترسی به عدالت را بیشتر کند.»

مرتبط: سارنوال محکمه بین‌المللی مجدداً خواستار از سرگیری تحقیقات جنایات جنگی در افغانستان شد

رئیس بخش آسیای جنوبی عفو بین‌الملل همچنین گفته است: «این کشور همچنان در بحران به سر می‌برد و دیوان کیفری بین‌المللی یک نهاد حیاتی در پیگیری عدالت برای همه قربانیان در افغانستان است. برای بسیاری قربانیان، این محکمه تنها زمینه مشخص و موجود برای عدالت و پایان دادن به معافیت از مجازات است.»

عفو بین‌الملل همچنین از کشورهای عضو اساسنامه رم که دیوان کیفری بین‌المللی براساس آن ایجاد شده است، خواسته تا منابع لازم را برای این تحقیقات در اختیار محکمه قرار بدهند.

این سازمان گفته است که دیوان کیفری بین‌المللی باید در مورد «جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت، به شمول جنایات ارتکاب یافته علیه زنان و دختران، هزاره‌های شیعه و دیگر اقلیت‌های دینی» که پیش و یا بعد از تصرف قدرت توسط طالبان صورت گرفته است، تحقیق کند.  

عفو بین‌الملل گفته است در حالی که دیوان کیفری بین‌المللی برای تضمین پاسخگویی در افغانستان بسیار مهم است، تلاش‌های تکمیلی مانند جمع آوری و حفظ شواهد برای روند پاسخگویی در آینده و پیگرد قانونی در داخل افغانستان از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.

سارنوالی محکمه کیفری بین‌المللی در سال ۲۰۲۱ تصمیم گرفت تحقیقات در مورد اتهام جنایات جنگی توسط نیروهای ایالات متحده و نیروهای حکومت پیشین افغانستان را از اولویت خارج کند که مورد انتقاد گسترده قرار گرفت. 

عفو بین‌الملل خواستار تغییر این تصمیم شده و گفته است چنین تصمیمی این خطر را در پی دارد که سیستم عدالت بین‌المللی گزینشی نگریسته شده و منافع دولت‌های قدرتمند نسبت به خواست قربانیان در اولویت قرار داده شود.

یوتیوب دویچه وله دری را تماشا کنید

رئیس بخش جنوب آسیا در عفو بین‌الملل گفته است: «هیچ قربانی سزاوار عدالت کمتر از دیگران نیست... مردم افغانستان مستحق پایان معافیت از مجازات و راهی به سوی عدالت، حقیقت و جبران خسارت هستند.»