چرا نیروهای امنیتی علیه حملات طالبان به موقع اقدام نمی‌کنند؟
۱۳۹۷ آبان ۲۵, جمعه
در سال جاری خورشیدی طالبان با راه اندازی حملات تهاجمی توانسته‌اند وارد شهرهای کلان مانند فراه و غزنی شوند. جنگجویان این گروه پس از ورود به این دو شهر پوسته‌های پولیس و ساختمان‌های دولتی را آتش زده و مردم به دلیل وحشت و هراس، از این شهرها آواره شده‌اند.
سقوط شهرها و ولسوالی‌ها تلفات جانی و خسارات اقتصادی گسترده‌ای را در پی دارد. طالبان بی‌باکانه تاسیسات دولتی را تخریب و آتش می‌زنند و زرهدارها، رنجرهای پولیس و تجهیزات نظامی اردو و پولیس در اختیار طالبان قرار می‌گیرد.
تقریباَ در همه حملات گسترده طالبان بر مناطق و مراکز شهرها و ولسوالی‌ها، یک سناریو تکرار می‌شود: مردم و مقامات محلی روزها بدون نتیجه تقاضای کمک می‌کنند؛ سخنگویان حکومت در کابل از اعزام نیروهای تقویتی سخن می‌گویند، اما این نیروها به موقع به محل نمی‌رسند. سرانجام، بعد از پیشروی طالبان و چندین روز جنگ و تلفات، نیروهای تقویتی به محل می‌رسند.
در این میان، آنچه در میان افغان‌ها تقویت می‌شود، تیوری توطئه است. و بدگمانی نسبت به حکومت افزایش می‌یابد. مشکل در کجاست؟ نیروهای امنیتی ناتوان اند یا دلیل دیگری وجود دارد؟
بعد از تکرار چند واقعه و حملات گسترده طالبان، طارق شاه بهرامی، وزیر دفاع افغانستان روز چهارشنبه به نمایندگان پارلمان اعتراف کرد: «گپ صادقانه این است که تهدیدات خیلی بالا است، توطئه علیه این وطن خیلی بالا است و امکانات موجود فعلی نهادهای امنیتی و دفاعی کفایت کننده دفع این تهدیدات نیست.»
نهادهای دفاعی و امنیتی افغانستان همواره گفته‌اند که بیش از ۲۰ گروه تروریستی در افغانستان می‌جنگند و این گروه با حمایت استخبارات منطقه با گذشت هر روز قوی‌تر می‌شوند و نیروهای امنیتی را به چالش می‌کشند. گذشته از این، گزارش‌ها از صحنه جنگ حاکی است که طالبان تک‌تیراندازان ماهر و سلاح‌های با دقت بسیار بالا دارند.
هرچند مقامات افغان از مدتی به این سو تلفات سالانه نیروها را نشر نمی‌کنند، اما اخیراَ اشرف غنی در یک سخنرانی به مخاطبان امریکایی گفته است که در چهار سال اخیر ۲۸ هزار نیروی امنیتی کشته شده اند. شمار کسانی که در اثر جراحات دیگر نمی‌توانند خدمت کنند و یا ترک وظیفه کرده اند، مشخص نیست.
اما جاوید کوهستانی، آگاه امور نظامی به دویچه وله گفت که مشکل اصلی کمبود امکانات و نیرو نیست، بلکه سوء مدیریت است: «مشکل ما ضعف مدیریت، ناتوانی، نبود دیدگاه استراتژیک، نبود دانش مسلکی و عدم تجربه و دلبستگی به افغانستان است.»
جنرال طاهر یرغل، نظامی پیشین و آگاه مسایل نظامی نیز به این باور است که نهادهای دفاعی و امنیتی افغانستان از ضعف رهبری رنج می‌برند: «در این‌جا ضعف رهبری و ناتوانی است. شما رهبری قوای مسلح را ببینید و آنان را با پاکستان، ایران و کشورهای آسیای میانه مقایسه کنید. ما خیلی ضعیف هستیم.»
«نوشدارو پس از مرگ سهراب»
پس از سقوط ولسوالی‌ها و شهرها، وزارت‌های دفاع و داخله زمانی نیروی اضافی می‌فرستند که مردم به صورت گسترده آواره می‌شوند.
طالبان در این حملات شان نه تنها از نظر نظامی به دست‌آوردهای خود می‌افزایند، بلکه از یک نظر دیگر نیز حکومت را تضعیف می‌کنند: افزایش بدبینی عامه مردم نسبت به حکومت. نمونه تازه آن، حوادث ولسوالی‌های جاغوری و مالستان ولایت غزنی است.
دیر رسیدن نیروهای دولتی و عدم اقدام آنها در برابر پیشروی طالبان در جاغوری و مالستان سبب شد تا هزاران خانواده مناطق شان را ترک و آواره شوند. این موضوع همچنین سبب رعب و وحشت در میان باشندگان این ولسوالی شد که نتیجه آن بیجاشدن گسترده مردم بود.
وقتی انتقادها از حکومت افزایش یافت، رئیس جمهور عارف شاه جهان، والی پیشین میدان وردک را در راس نیروهای تقویتی به جاغوری فرستاد، اما این نیروها نیز وارد عمل نشدند. شاه جهان در پاسخ به این سوال که چرا نیروهای دولتی علیه طالبان اقدام نمی‌کنند، به دویچه وله گفت: «برنامه عملیات منظم شده نمی‌تواند. نیروهای تعقیبی و حمایت هوایی و وسایط وجود نداشت و با این نیروها به صورت پیاده جنگ شده نمی‌توانست.»
شریف یک تن از آوارگان جنگ جاغوری می‌گوید: «وقتی که دولت به موقع عمل کرده نتوانست، این سبب شد که اعتماد مردم سلب شود. به همین دلیل مردم پا به فرار گذاشتند. چون پولیس جاغوری توان مقابله با قطعه سرخ طالبان را نداشت.»
کوهستانی نیز روی همین نکته اشاره می‌کند: «وقتی مردم چور و چپاول شوند، وقتی حکومت بعد از حادثه اقدام می‌کند، این نوشدارو پس از مرگ سهراب است. با این روش نفرت و انزجار ایجاد می‌شود، امکانات از بین می‌رود و آسیب‌های کلان جانی و مالی برای مردم می‌رسد که قابل جبران نیست.»
وزارت دفاع: از همه توان استفاده می‌کنیم
شمار سربازان اردوی ملی در حال حاضر به ۱۶۰ هزار تن می‌رسد. این نیروها حالا حمایت هوایی در اختیار دارند و کوماندوها توانایی شان را برای پس زدن حملات طالبان ثابت کرده‌اند. علاوه بر این، نیروی پولیس و امنیت ملی نیز مصروف جنگ با طالبان اند.
آگاهان امور نظامی می‌گویند شمار نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان با جنگجویان طالبان قابل مقایسه نیست. جنرال یرغل گفت که حتا اگر تعداد طالبان دو برابر رقم فعلی باشد، در برابر هر جنگجوی طالب سه نیروی نظامی حکومتی قرار دارند، یعنی شمار نظامیان حکومت سه برابر شما طالبان است.
آقای یرغل گفت: «اگر در افغانستان ۱۰۰ هزار طالب باشد، برای هر طالب بیش از ۳ نفر ما قوای مسلح داریم.»
با این محاسبه، آگاهان و مردم عام افغانستان چنین نتیجه‌گیری می‌کنند که عدم مدیریت و یا بی‌پروایی در برابر تهدیدات طالبان باعث شده است که این گروه روز به روز نیرومندتر شود.
اما وزارت دفاع افغانستان روی این تاکید می‌کند که جنگ در اکثر نقاط جریان دارد و نیروها مصروف درگیری با طالبان اند. وزیر دفاع گفت: «آنچه که در توان داریم و امکانات داریم، خدا شاهد است که نه شب داریم و نه روز، ما از این امکانات استفاده کرده ایم و یک لحظه هم به خاطر دفاع از افغانستان غافل نبوده‌ایم.»
ح. همراز/ کابل