سازمان ملل درخواست پناهندگی دختر جوان سعودی را پذیرفت
۱۳۹۷ دی ۲۱, جمعه
رهف محمدالقنون، دخترجوان سعودی که به تاریخ هشتم این ماه مؤفق به فراراز کشورش گردید، اکنون مورد موجی ازحمایت های جهانی قرارگرفته است. آیا این مسأله می تواند برسیاست های سعودی درقبال حقوق شهروندی وحقوق بشرتغییراتی واردکند؟
اعلانات بازرگانی
سازمان ملل متحد رهف محمد القنون دختر جوان سعودی را به عنوان مهاجر به رسمیت شناخت و به تعقیب آن آسترالیا گفت که صدور مجوز سفر به این خانم را به دلایل بشردوستانه بررسی می کند.
این دختر هژده ساله سعودی پس از آنکه به ازدواج اجباری تن نداد، مدت شش ماه در خانه والدین اش بندی بود. القنون درست همین مورد و ترس از خانواده اش را برای ارائه پناهندگی اش دلیل آورده است. گفته می شود که این دختر جوان عربستان سعودی دین اسلام را نیز ترک کرده است؛ آنچه که در عربستان سعودی جزای اعدام را در پی دارد. رهف محمد القنون نه تنها برای رهایی خودش استقامت و مبارزه کرده است، بلکه درست همزمان به ارائه درخواست پناهندگی اش، همچنان از مجرای تویتر خواهان همبستگی با حکیم العریبی، ورزشکار فوتبال از بحرین گردید که از یک و نیم ماه به اینسو در تایلند بازداشت شده است. مقام های بحرینی دستور قید او را با این استدلال صادر کرده اند که گویا او در سال ۲۰۱۲ در یکی از مأموریت های پولیس احتجاج کرده و اشیا و اموال آن اداره را تخریب کرده است. این ورزشکار اما ادعای مقامات مذکور را رد نموده و گفته است که برعکس، دستور بازداشت وی ارتباط به اعتراض های سال۲۰۱۱ دارد که او نیز در آن اشتراک کرده بود. العریبی در همان سال از آسترالیا تقاضای پناهندگی نموده بود. آسترالیا سال ۲۰۱۷ درخواست او را پذیرفت، اما قبل از آن در سال ۲۰۱۴ یکی از محاکم بحرین در غیاب وی، او را به ده سال زندان محکوم کرده بود. العریبی سال گذشته حین سپری کردن تعطیلات با همسرش در تایلند، به دستور مقامات بحرین در این کشور بازداشت گردید.
تاریخچه مختصر دسترسی زنان عربستان سعودی به ابتداییترین حقوق شان
عربستان سعودی اعلام کرده است که زنان میتوانند بدون اجازه یک قیم مرد رانندگی کنند. رسیدن زنان عربستان سعودی تا این مرحله بسیار طول کشیده است. نگاهی به موارد مهم دستیافتن زنان سعودی به حقوق شان.
عکس: picture-alliance/AP Photo/H. Jamali
۱۹۵۵: نخستین مکتب دخترانه/ ۱۹۷۰: نخستین دانشگاه زنانه
تا سال ۱۹۵۵ دختران در عربستان سعودی اجازه مکتب رفتن نداشتند. نخستین مکتب دخترانه به نام «دارالحنان» در همین سال شروع به فعالیت کرد. «کالج تعلیمی ریاض» که نخستین موسسه تحصیلی برای زنان است، در سال ۱۹۷۰ گشایش یافت.
عکس: Getty Images/AFP/F. Nureldine
۲۰۰۱: صدور تذکره برای زنان
در شروع قرن ۲۱، زنان عربستان سعودی برای نخستین بار موفق شدند که کارت هویت یا تذکره بگیرند. این در حالی است که کارت هویت تنها سند تثبیت هویت در قضایای مثل میراث یا ملکیت است. البته زنان در صورت داشتن اجازه یک قیم مرد صاحب تذکره میشدند که البته تذکره مستقیم به خود زنان نه، بلکه به قیم مرد آنها داده میشد. در سال ۲۰۰۶ بود که زنان توانستند بدون اجازه قیم مرد تذکره بگیرند.
عکس: Getty Images/J. Pix
۲۰۰۵: پایان ازدواج اجباری، دست کم در روی کاغذ
عربستان سعودی به صورت رسمی ازدواج اجباری را در سال ۲۰۰۵ ممنوع کرد. اما رسم قدیمی، یعنی عقد نکاح میان داماد و پدر عروس همچنین ادامه دارد. به این ترتیب، در عمل ممکن است بسیاری ازدواجها به رضایت زنان صورت نگیرد.
عکس: Getty Images/A.Hilabi
۲۰۰۹: نخستین مقام زن در حکومت
در سال ۲۰۰۹ شاه عبدالله نخستین زن را در منصب بلندرتبه حکومت کشورش منصوب کرد. نوره الفائز معاون امور زنان در وزارت تعلیم و تربیه مقرر شد.
عکس: Foreign and Commonwealth Office
۲۰۱۲: نخستین ورزشکاران زن در المپیک
در سال ۲۰۱۲ عربستان سعودی برای نخستین بار اجازه داد که ورزشکاران زن برای تیم ملی این کشور در مسابقات المپیک اشتراک کنند. یکی از این ورزشکاران سارا عطار بود که در المپیک لندن در حالی که چادر به سر داشت، در مسابقات دوش ۸۰۰ متره اشتراک کرد. پیش از این مسابقات گمانهزنیهایی وجود داشت که تیم عربستان سعودی به دلیل تبعیض جنسیتی ممکن است از رقابتها حذف شود.
عکس: picture alliance/dpa/J.-G.Mabanglo
۲۰۱۳: زنان میتوانند بایسکل و موترسایکل سوار شوند
رهبران عربستان سعودی برای نخستین بار در سال ۲۰۱۳ به زنان اجازه دادند که بایسکل و موترسایکل سوار شوند. اما این اجازه هم شرایطی داشت: زنان تنها در محلات تفریحی، با پوشیدن حجاب کامل اسلامی و در حضور یک عضو مرد خانواده میتوانند بایسکل سواری و موترسایکل سواری کنند.
عکس: Getty Images/AFP
۲۰۱۳: نخستین زنان در شوری
در فبروری ۲۰۱۳ براساس تصمیم شاه عبدالله، ۳۰ زن برای عضویت در شورای مشورتی این کشور حلف وفاداری یاد کردند. بعد از آن تصمیم، آنها به زودی توانستند برای چنین پُستهایی خود را نامزد کنند.
عکس: REUTERS/Saudi TV/Handout
۲۰۱۵: زنان میتوانند انتخاب کنند و انتخاب شوند
در انتخابات شهرداری سال ۲۰۱۵ عربستان سعودی، به زنان حق داده شد که رای بدهند و خود را برای این مقام نامزد کنند. زیلاند نو نخستین کشوری بود که در سال ۱۸۹۳ به زنان حق رای داد. در آلمان زنان در سال ۱۹۱۹ داری حق رای شدند. در نتیجه انتخابات ۲۰۱۵ عربستان سعودی، ۲۰ زن توانستند انتخاب شوند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Batrawy
۲۰۱۷: نخستین رئیس زن دفتر بورس سهام
در فبروری ۲۰۱۷ برای نخستین بار یک زن به عنوان رئیس دفتر بورس سهام در عربستان سعودی مقرر شد. سارا السهیمی این وظیفه را به دوش گرفت.
عکس: pictur- alliance/abaca/Balkis Press
۲۰۱۸: زنان میتوانند رانندگی کنند
به تاریخ ۲۶ سپتمبر ۲۰۱۷ عربستان سعودی اعلام کرد که براساس یک فرمان شاهدی، زنان اجازه رانندگی مییابند. آنها از اول جنوری ۲۰۱۸ برای کسب لایسنس رانندگی نیاز به یک قیم مرد ندارند و همچنین نیاز نیست یک عضو مرد خانواده هنگام رانندگی حتماَ در کنار شان باشد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/H. Jamali
10 عکس1 | 10
موجی از همصدایی
در حال حاضر رهف القنون را موجی از همصدایی در سطح جهان همراهی می کند. بیش از ۱۲۹هزار تن صفحه او در تویتر را دنبال می نمایند. اکثریت این کاربران از دستاوردها و موفقیت های او استقبال می نمایند و بدون تردید شمار زیادی از زنان جوان عربی نیز تجارب و یا دست کم وضعیت شبیه او را داشته اند.
سارا عزیزه یک تن از زنان خبرنگار در گفتگویی با دویچه وله با اظهار امیدواری در پی مسأله رهف القنون تأکید کرد که اخیراً گزارش های زیادی در مورد وضعیت وخیم حقوق بشر در عربستان سعودی منتشر گردیده اند. او افزود: "اما این بار شمار زیادی از فعالان و شهروندان غربی برای انتقاد از حکومت عربستان سعودی ابراز آمادگی کردند. آنچه همچنان قابل اهمیت است، شماری از پیام های تویتری در مورد این وضعیت به زبان انگلیسی می باشند، زیرا این پیام ها سبب تحرک بیشتر گردیده اند."
افزایش فشار علیه عربستان سعودی
اما با وجود آن، شمار زیادی از محافظه کاران مسلمان به شدت القنون را در صفحه تویتر مورد انتقاد قرار می دهند. علی ابودیسی رئیس سازمان حقوق بشری موسوم به "سازمان حقوق بشری اروپایی سعودی " که مقر آن در برلین است، گفت که حکومت عربستان سعودی ظاهراً در موقف گیری در این زمینه خیلی محتاطانه عمل می کند. او افزود: "حکومت تقریباً محتاط عمل می کند، آنچنان که شاید آن را احتمالاً مایه شرم می پندارد. در رویدادهای گذشته حکومت خیلی قاطعانه تر واکنش نشان می داد و پیهم تأکید می کرد که سفر یک دختر جوان به تنهایی قابل قبول نیست. اما در این میان، اکنون حکومت این را می داند که از جانب جامعه جهانی خیلی به دقت زیر نظارت است و مورد انتقاد قرار می گیرد."
بنابراین، به گفته او احتمال این می رود که مسأله القنون تغییر در سیاست های سعودی وارد کند، تغییری که نه تنها به نفع افراد مورد تهدید و فعالان زندانی تمام خواهد شد بلکه احتمالاً فراتر از آن خواهد بود. به این ترتیب احتمال دارد که حتی برای افرادی که در بیرون از سعودی اند نیز مثبت واقع شود.