«فشار حداکثری»: چه چیزی در ۲۰۲۵ در انتظار ایران است؟
۱۴۰۳ دی ۶, پنجشنبه
آرش عزیزی، کارشناس مسائل ایران، شرایط کنونی این کشور را اینگونه خلاصه می‌کند: «ایران مدت‌هاست که در شرایط سختی قرار دارد و می‌داند که راهی جز تغییر وجود ندارد.»
عزیزی، تاریخ‌نگار و استاد دانشگاه کلمسون در ایالات متحده، گفت که رهبری جمهوری اسلامی ایران برای غلبه بر انزوای بین‌المللی و فروپاشی اقتصادی باید سیاست‌های خود را تغییر دهد و با کشورهای غربی به توافق برسد.
او به دویچه وله گفت که رژیم مذهبی ایران «نگران بازگشت سیاست ‹فشار حداکثری› در حکومت ترامپ است.»
دونالد ترامپ در ۲۰ جنوری به کاخ سفید بازمی‌گردد و سیاست او در قبال ایران می‌تواند فشار بر حاکمان تهران را بیشتر کند. حاکمان تهران تاکنون سال پر حادثه‌ای را پشت‌سر گذاشته اند و تا فرارسیدن سال جدید هجری شمسی چند ماه مانده است.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
با توجه به وضعیت سیاسی، بسیاری ایرانیان فکر می‌کنند رهبران این کشور زمستان سختی در پیش خواهند داشت.
نه ماه سخت
در نه ماه اخیر، ایران شاهد رویدادهای دراماتیک بوده است.
در بهار امسال، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور وقت و یکی از سیاستمداران تندرو که احتمال می‌رفت جانشین علی خامنه‌ای رهبر قدرتمند ایران شود، در سقوط هلیکوپتر کشته شد.
مرگ غیرمنتظره رئیسی سبب شد تا ایران انتخابات ریاست جمهوری زودهنگام برگزار کند و در نتیجه، به صورت شگفت انگیزی مسعود پزشکیان که یک سیاستمدار میانه‌رو شمرده می‌شود، برنده انتخابات شد.
در تابستان امسال، کشته شدن هدفمند اسماعیل هنیه، رهبر حماس، تهران را تکان داد. حماس توسط آلمان، ایالات متحده و چندین کشور دیگر به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است.
با مرگ هنیه، یکی از چهره‌های کلیدی «محور مقاومت» ایران علیه اسرائیل و کشورهای غربی از بین برده شد. به دنبال این رویداد، حسن نصرالله رهبر حزب‌الله لبنان کشته شد و با سقوط رژیم بشار اسد رئیس جمهور سوریه، «محور مقاومت» ایران فروریخت.
عزیزی گفت: «به نظر من این احتمال وجود دارد که رهبر جمهوری اسلامی در تلاش کاهش تنش با غرب باشد.»
او به مقاله اخیر محمد جواد ظریف وزیر خارجه پیشین ایران در مجله «فارین افایرز» اشاره کرد که نظر او را تایید می‌کند.
این مقاله ظریف که قبل از فروپاشی رژیم اسد زیر عنوان «ایران مسیر صلح را چگونه می‌بیند» منتشر شد، بر تمایل تهران برای مذاکره با غرب از جمله ایالات متحده تاکید دارد.
عزیزی خاطرنشان کرد: «در مورد اسرائیل، ظریف معتقد است که ایران هر توافقی را که خود فلسطینی‌ها به دست آورند، می‌پذیرد و این نکته مهمی است.»
عزیزی در پاسخ به این سوال که آیا رهبری ایران می‌تواند در خصومت خود با اسرائیل تجدید نظر کند، گفت: «مسئله این است که چگونه می‌توان این (تغییر سیاست) را در داخل کشور اعمال کرد، زیرا این امر با مواضع رهبر جمهوری اسلامی و سیاست‌های مادام العمر ضد اسرائیل او در تضاد قرار می‌گیرد.»
عزیزی افزود: «اکنون مهم است که ببینیم رئیس جمهور ترامپ و نخست وزیر اسرائیل چه واکنشی به ضعف جمهوری اسلامی نشان خواهند داد.»
سلاح هسته‌ای برای تامین امنیت رژیم؟
شکست‌هایی که ایران و متحدانش در ماه‌های اخیر متحمل شدند، بحث‌هایی را در این کشور درباره بازدارندگی نظامی برانیگخته است. در این میان، برخی خواستار توسعه سلا‌های هسته‌ای در این کشور است.
احمد نادری، نماینده تهران در مجلس، در اوایل دسمبر اعلام کرد که زمان انجام آزمایش تسلیحات هسته‌ای فرا رسیده است.
آلمان، فرانسه و بریتانیا که نگران تشدید تنش‌ها هستند، در پایان نوامبر با ایران درباره محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور مذاکره کردند. کورنلیوس ادبار، تحلیلگر سیاسی مستقر در برلین، به دویچه وله گفت: «این مذاکره‌ای در باره انجام دادن مذاکرات بود.»
او افزود: «این گفتگوها قبل از روی کار آمدن ترامپ، یک ضرورت است. هنگامی که ترامپ روی کار بیاید، ممکن است به هر طریقی تحت فشار باشد. برخی‌ها به او توصیه می‌کنند که فشارها را بیشتر کند.»
ادبار گفت: «داشتن یک برنامه یا حداقل طرح کلی برای اروپایی‌ها مفید خواهد بود.»
«نگران آرامش جامعه»
توافق با کشورهای غربی تنها چالش پیش روی حکومت کنونی ایران نیست.
تاکنون هیچ راه حلی برای مشکلات داخلی بی‌شماری که این کشور با آن مواجه است، وجود ندارد. به ویژه مناقشه جاری تندروهای اسلامگرا بر سر قانون سختگیرانه‌تر در مورد حجاب اجباری زنان همچنان ادامه دارد.
این قانون جنجالی که در سپتمبر ۲۰۲۳ در مجلس تصویب شد، مجازات سخت‌تری را برای زنان و دختران جوانی که از پوشیدن حجاب خودداری می‌کنند در نظر گرفته است. آنها ممکن است با جریمه‌های سنگین، محرومیت از خدمات عمومی، ممنوعیت خروج از کشور و در موارد شدید با مجازات زندان مواجه شوند.
این قانون خشم و مخالفت را در سراسر کشور برانگیخت و مقامات ایرانی را مجبور کرد تا اجرایی کردن این قانون را تعلیق کنند.
با این حال، تندروها بر حکومت فشار می‌آورند تا فوراً این قانون بحث‌برانگیز را اجرا کند.
صبا آلاله، جامعه‌شناس و روان‌شناس می‌گوید: «نظام سیاسی می‌داند که جامعه در سا‌ل‌های اخیر به ویژه پس از اعتراضات سراسری با شعار «زن، زندگی، آزادی» بالغ‌تر شده است. روش‌های قبلی سرکوب و ارعاب دیگر مؤثر نیستند.»
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
قانون جدید، خشونت علیه زنان را در جامعه ترویج می‌کند. این قانون انتخاب شخصی شهروندان را هدف قرار می‌دهد و حق انتخاب آزاد و تصمیم‌گیری‌های مستقلانه را نقض می‌کند.
حتی یکی از مشاوران خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی از قانون جدید انتقاد کرده است. از علی لاریجانی نقل قول شده که گفته است: «ما به چنین قانونی نیاز نداریم، ما به تشویق و ترغیب فرهنگی نیاز داریم.»
مسعود پزشکیان رئیس جمهور نیز از این قانون انتقاد کرده و در مصاحبه با تلویزیون دولتی بر عدم آمادگی حکومتش برای اجرای این قانون اشاره کرده و بر ضرورت «آرامش در جامعه» تاکید کرده است.
به نظر میرسد رئیس جمهور و مشاورانش متوجه شده‌اند که تحریک جامعه با چنین قانونی که می‌تواند جرقه اعتراضات گسترده را برانگیزد، خطرآفرین است. چنین چیزی، با توجه به ضعف ناشی از اتفاقات یاد شده، می‌تواند برای جمهوری اسلامی ایران به شدت خطرناک باشد.