دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا بیشتر از هر رئيس جمهور دیگر این کشور همتای چینایی خود شی جین پینگ را به تکرار مسئول دانسته تا تعزیرات شدید علیه کوریای شمالی را واقعاً در عمل پیاده کند. بدون اراده سیاسی چینایی، این تعزیرات گویا بی اثر اند. چین با سهم تقریباً ۹۰ درصد در تمام تجارت خارجی کوریای شمالی، یگانه شریک قابل توجه پیونگ یانگ است.

اولتر از همه ارسال مواد خام از چین شاه‌رگ حیاتی برای رژیم کیم پنداشته می‌شود. پس از آن که پیکنگ از ماه فبروری امسال دیگر زغال سنگ را از کوریایی شمالی وارد نکرد، حالا به نظر می‌رسد که حزب کمونیست فشار بالای ارسال نفت خود به کوریایی شمالی را افزایش می‌دهد.

شرکت دولتی "نفت ملی چین"، که مهمترین ارسال کننده مواد سوخت به کوریای شمالی است، به اساس گزارش خبرگزاری رویترز، تمام فروشات بنزین و دیزل خود به کوریای شمالی را برای مدت نامعلومی متوقف ساخته است. این خبرگزاری در گزارش خود به نقل از یک منبع داخلی این شرکت گفته است "این دیگر ارزش خطر کردن را ندارد".

بیشتر: "ایالات متحده باید با کوریای شمالی وارد مذاکره شود"

کوریای شمالی گویا در گذشته نتوانسته است به طور منظم صورت‌حساب های خود را بپردازد. افزون بر آن گفته می‌شود که بانک های چین، پس از تعزیرات اخیر ایالات متحده امریکا، بیشتر توجه دارند که هیچگونه معامله بانکی با کوریای شمالی نداشته باشند.

ایالات متحده امریکا روز پنجشنبه بانک داندونگ در چین را به نقض تعزیرات بین‌المللی علیه کوریای شمالی متهم ساخت. این بانک گویا پیونگ یانگ را در پول شویی و تأمین بودجه برای برنامه‌های هسته‌یی و موشکی اش کمک کرده است. بانک نام برده به طور کامل از سیستم مالی ایالات متحده حذف گردیده است.

گزارش‌ها در مورد افزایش قیمت بنزین

هرچند خبر قلت بنزین در کوریای شمالی تا کنون رسماً تأیید نشده، ولی نشانه هایی از آن دیده می‌شود. سازمان غیردولتی "Dialy NK" مستقر در سئول از افزایش بیش از ۷۰ درصد قیمت نفت در ده هفته اخیر در تانک‌تیل ها در شمال‌شرق کوریای شمالی گزارش داده است. به قول این سازمان این خبر مردم را کم کم سراسیمه ساخته است.

گفته می‌شود که توقف ارسال نفت از چین جامعه کوریایی شمالی را نخست به گونه نابرابر متأثر می‌سازد. رودیگر فرانگ از دانشگاه ویانا، که به عنوان یکی از آگاه ترین کارشناسان عرصه اقتصاد کوریای شمالی شناخته می‌شود، می‌گوید: «اساساً ارتش در صدر فهرست اولویت ها قرار دارد. در صوت کمبود مواد سوخت، نخست سکتور ملکی تحت فشار قرار می‌گیرد.»

فرانک در صحبتی با دویچه وله گفت: «اولتر از همه اقتصاد بازار خصوصی و به ویژه آنعده از تاجرانی که مناسبات خوبی با رژیم ندارند، از همچو قلت مواد سوخت متأثر می‌شوند.» او افزود: «چنین اقدامی حداقل برای یک مدت کوتاه حتی سبب تقویت دولت خواهد شد.»

از زمانی که کیم جونگ اون حکومت این کشور را در دست دارد، تا کنون تلاش های بی نتیجه ای را برای کاهش وابستگی اقتصادی اش از چین، از طریق تنوع بخشیدن به شرکای تجاری اش انجام داده است. در اوایل این هفته میلادی ری جونگ هو، یکی از بلند رتبه ترین مأموران کوریای شمالی که از وطن اش فرار کرده است، رژیم این کشور را متهم ساخت که سالانه ۳۰۰ هزار تن نفت روسیه را به گونه مخفیانه وارد می‌کند.

به قول وی این معاملات مخفی از طریق واسطه ها از سنگاپور انجام می پذیرد. ری، که در سال ۲۰۱۴ از کوریای شمالی فرار کرده است، پیش از آن در اداره بدنام این کشور موسوم به "دفتر ۳۹" کار می‌کرد. این دفتر، با شیوه های مشکوک، ارز های خارجی را برای رژیم پیونگ یانگ بدست می‌آورد.

نوآوری های فنی در پاسخ به بحران نفت

کوریای شمالی واقعاً هم با کشورهای غنی از نفت، در قدم نخست ایران، ونزوئلا و اندونیزیا، رابطه دارد. اما از سوی دیگر حالا همه راه های بحری به بنادر کوریای شمالی عملاً از سوی ایالات متحده امریکا کنترول می‌شوند. پس در نهایت برای این کشور یگانه بدیل روسیه می‌ماند که با آن مرز مشترک دارد.

به قول تئو کلیمنت از مؤسسه مطالعات سیاسی "پولیون" که تحقیقات خود را روی حوزه های خاص اقتصادی کوریای شمالی در مرز چین انجام می‌دهد، به نظر می‌رسد که کوریای شمالی در این اواخر می‌خواهد وابستگی به نفت خود را به طور فزاینده از طریق تلاش‌ها در عرصه فنآوری تحت کنترول درآورد. به گفته وی برای تولید مواد‌سوخت مصنوعی، در آزمایشگاه های علمی این کشور مجدانه تلاش صورت می‌گیرد. همچنان دولت گویا بیشتر روی موترهای سرمایه‌گذاری می‌کند که با انرژی سولار یا خورشیدی کار می‌کنند. کلیمنت می افزاید: «این‌ها همه به شدت نشان می‌دهد که رهبری کوریای شمالی مسئله نفت را بسیار جدی گرفته است.»

نگرانی‌های رژیم کیم از جمله در یکی از تاریک ترین فصل‌های تاریخ کوریای شمالی ریشه دارد. در دهه ۹۰ قرن گذشته میلادی، توقف ارسال نفت خام از اتحاد جماهیر شوروی که در حال فروپاشی بود، سبب قحطی شدیدی در کوریای شمالی شد، که به اساس تخمین سازمان‌های غیر‌دولتی، از اثر آن صدها هزار نفر در این کشور جان باختند.

سیاست تحریم "غیر سازنده"

رودیگر فرانک اقتصاددان به این باور است که رژیم پیونگ یانگ از چنین یک فاجعه انسانی نمی‌تواند بدون هیچ آسیبی، سالم بدر آید. فرانک به عنوان یک نمونه برای زمینه همچو فاجعه می‌گوید: «در این میان تفاوت درآمد بسیار بزرگ شده است. افزون بر آن وضعیت اطلاع رسانی به مراتب بهتر از ۲۰ سال پیش است.» به گفته وی با این حال غرب باید آماده پذیرش این اتهام باشد که به خاطر سرنگونی سیاسی رژیم (پیونگ یانگ)، مرگ و میر ناشی از گرسنگی در کوریای شمالی را آگاهانه پذیرفته است.

کلیمنت و فرانک هردو هم‌نظر اند که سیاست تحریم در نهایت نمی تواند به هدف نهایی خود برسد. به باور آنها کیم جونگ اون نمی‌گذارد که فشار های اقتصادی سبب انصراف او از برنامه هسته‌یی اش گردد. کلیمنت می‌گوید: «اصلاً هیچ نشانه ای از یک نتیجه مثبت سیاست تحریم در رابطه با متوقف ساختن برنامه هسته یی دیده نمی‌شود، بلکه کاملاً برعکس، این امر غیر‌سازنده بوده و می تواند به یک نمایش قدرت پیونگ یانگ منجر شود».

رودیگر فرانک نیز گمان می‌برد که سقوط اقتصادی کوریای شمالی به یک حمله ویرانگر نظامی منجر خواهد شد. او می‌گوید: «هرچند پیامد چنین چیزی در حقیقت یک نوع خودکشی خواهد بود، اما این خطر وجود دارد که کیم این گزینه را نسبت به یک مرگ تدریجی، ترجیح بدهد.»

فابیان کرشمر/ص.ا.خ