فرصت کنونی رسانه یی در افغانستان در تاریخ این کشور بی سابقه است. براساس آمار موسسه غیردولتی "نی"، در حال حاضر حدود 60 شبکه تلویزیونی، 160 فرستنده رادیویی اف ام و بیش از 600 نشریۀ چاپی در این کشور فعالیت می کنند. حکومت افغانستان کثرث رسانه یی و آزادی بیان را از دست آوردهای خود می شمارد.

سوم ماه می، مصادف است با روز بین المللی آزادی مطبوعات. خبرنگاران، فعالان رسانه ای و اتحادیه های صنفی خبرنگاری در افغانستان در کنار استقبال از دست آوردها، از افزایش محدودیت ها علیه خبرنگاران و رسانه ها سخن می گویند.

فهیم دشتی از مسوولان اتحادیه ژورنالیستان افغانستان به دویچه وله گفت: «بدبختانه با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری از یک سو و بیرون شدن نیروهای خارجی از دیگر سو، یک مقدار فضا محدود شده است. فشارها علیه رسانه ها بیشتر شده، تهدیدها و خشونت ها نیز بیشتر شده است.»

در تازه ترین مورد از فشارها بر مطبوعات افغانستان، رییس جمهور کرزی در موافقت با شورای علما گفته است: «وزارت اطلاعات و فرهنگ باید جلو انتشار برنامه های مبتذل، قبیح، غیراسلامی و ضداخلاق اجتماعی را بگیرد.» اما حکومت مشخص نکرده که کدام برنامه ها مبتذل و غیراسلامی می باشند.

اتحادیه های خبرنگاری می گویند رسانه ها و خبرنگاران افغانستان با تشکیل فدراسیون واحد از تمام نهادهای خبرنگاری، تلاش دارند تا از ارزش های آزادی بیان دفاع کنند. وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان در واکنش به این انتقادها می گوید بیشترین تلاش را برای مصوونیت کاری خبرنگاران و حمایت از رسانه های افغانستان به خرج می دهد.

مبارز راشدی، معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات گفت حکومت مسوولیت دارد تا از ارزش های آزادی بیان دفاع کند.

آمار خشونت

براساس آمار موسسه "نی"، در سال 1391 بیش از 70 مورد خشونت علیه خبرنگاران ثبت شده است. در این سال دو خبرنگار کشته شده و 7 تن دیگر زخمی شده اند. این موسسه 26 مورد لت و کوب، 4 مورد بازداشت و 28 مورد توهین را در این سال ثبت کرده است.

براساس این آمار، بیشترین رقم خشونت ها از سوی نیروهای امنیتی افغان به خصوص پولیس در برابر خبرنگاران اعمال شده است. پس از فشارهای نهادهای رسانه ای حالا وزارت داخله تصمیم گرفته تا کمیسیون ویژه ای برای بررسی خشونت ها علیه خبرنگاران را تشکیل دهد.

صدیق الله توحیدی، رییس دیده بان رسانه ها در موسسه "نی" در این مورد گفت: «کمیسیون ویژه ای تحت اثر دفتر سخنگوی وزیر امور داخله به وجود آمده و این کمیسیون تخطی های پولیس را مورد بررسی قرار خواهد داد. ما امیدواریم که حداقل به عده ای از خاطیان جزا داده شود تا در آینده ما شاهد چنین حوادث نباشیم.»

دیگر نگرانی رسانه های افغانستان کمبود امکانات مالی است. شمار رسانه هایی که بتوانند از طریق اعلانات تجارتی خود را تمویل کنند بسیار محدود است. بسیاری رسانه ها در افغانستان از پول های کمکی خارجی تمویل می شدند، و با کاهش این کمک ها این رسانه ها نخواهند توانست به نشرات خود ادامه بدهند.

فشار بر خبرنگاران تحقیقی

در یکی دوسال اخیر شماری از رسانه های افغانستان به تهیه و نشر گزارش های تحقیقی اقدام کرده اند. در این گزارش ها بیشتر بر فساد، کارشکنی، بی کفایتی و کاستی ها در اداره های دولتی افغانستان تمرکز شده است.

اما خبرنگاران تحقیقی می گویند نتایج نشر این گزارش ها وارونه بوده زیرا حکومت به جای زیر سوال قرار دادن مقام های متهم به فساد، خبرنگاران را زیر فشار قرار داده است.

اکبر رستمی، خبرنگار تحقیقی که در ماه های اخیر دو گزارش تحقیقی زیر عناوین «افشای نام زمین خواران بزرگ» و «معادن افغانستان تاراج می شوند» را در روزنامه 8 صبح تهیه و نشر کرد، حالا خود با تهدید و فشار روبرو است.

او در رابطه به گزارش تحقیقی ای که در مورد فساد، رشوه ستانی و اعمال غیرقانونی در وزارت معادن نشر کرده، می گوید: «به جای این که وزیر سلب صلاحیت شود، از پارلمان رای بیشتر می گیرد و از سوی مجلس نمایندگان و حکومت مورد تحسین قرار می گیرد، ولی برعکس خبرنگار و رسانه زیر فشار قرار می گیرند.»