قطر به حمله اسرائيل به دوحه چه واکنشی نشان خواهد داد؟
۱۴۰۴ شهریور ۲۰, پنجشنبه
تاکنون، واکنش قطر به حمله روز سه شنبه اسرائیل به ساختمانی در دوحه، پایتخت این کشور که منجر به کشته شدن پنج عضو رده پایین رهبری گروه شبه‌نظامی حماس و یک افسر امنیتی محلی شد، به محکومیت کلامی محدود بوده است.
شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، این حمله را محکوم کرد و گفت که کشورش اسرائیل را «مسئول عواقب آن» می‌داند.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، گفت که این حمله «کاملاً موجه» است، زیرا حماس حمله تروریستی ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل را که منجر به کشته شدن بیش از ۱۲۰۰ نفر و گروگان‌گیری حدود ۲۵۰ نفر شد، سازماندهی کرده بود. نتانیاهو همچنین این حمله را با تیراندازی در اورشلیم شرقی اشغالی که روز دوشنبه منجر به کشته شدن شش نفر شد، مرتبط دانست.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
حماس که یک گروه شبه‌نظامی اسلام‌گرا است و توسط اسرائیل، ایالات متحده امریکا، اتحادیه اروپا و برخی کشورهای دیگر به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه‌بندی شده است، تنها کشته شدن هیمام الحیه، پسر خلیل الحیه مذاکره‌کننده ارشد حماس، در این حمله را تائید کرده است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، خلیل الحیه و خالد مشعل، رهبر حماس در خارج، نیز در ساختمانی که هدف قرار گرفت، حضور داشتند. خبرگزاری فرانسه گزارش داد که نتوانسته به هیچ یک از آنها دسترسی پیدا کند.
دیپلماسی یا تشدید تنش نظامی؟
صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال افریقا در اندیشکده «چتم هاوس» مستقر در لندن، به دویچه وله گفت: «این حمله زنگ خطری برای کل منطقه است، منطقه‌ای که در آن مرزهای مشارکت‌ها و اتحادهای سنتی در حال بازتعریف هستند.»
او افزود: «کشورهای خلیج فارس می‌دانند که مشارکت آنها با ایالات متحده از نظر اقتصادی و امنیتی مهم است، بنابراین به سختی می‌توان هرگونه قطع فوری روابط را پیش‌بینی کرد.»
هیو لووات، پژوهشگر در شورای روابط خارجی اروپا، تردید دارد که وضعیت فعلی به درگیری بین قطر و اسرائیل منجر شود.
او به دویچه وله گفت: «قطر مطلقاً حمله نظامی متقابل نخواهد کرد.» در عوض، او احتمال می‌دهد که قطر می‌تواند از صندوق ثروت ملی خود برای اعمال فشار اقتصادی استفاده کند.
نیل کویلیام، متخصص امور خارجه در شرکت مشورتی «ازور استراتیژی» مستقر در لندن، نیز دیدگاه مشابهی دارد.
او به دویچه وله گفت: «قطر آماده تشدید اوضاع نیست. حمله متقابل، اسرائیل را به واکنش با شدت بیشتر وادار می‌کند و اعتماد دوحه به ایالات متحده برای تأمین حمایت از این کشور در حال حاضر به شدت متزلزل است.»
قطر و ایالات متحده، متحدان استراتژیک نیز هستند. قطر میزبان بزرگترین پایگاه نظامی ایالات متحده در منطقه است و از سیستم‌های دفاع هوایی ایالات متحده استفاده می‌کند. در عین زمان، ایالات متحده مهمترین شریک اسرائیل و حامی قوی جنگ فعلی آن در غزه است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا، در پستی در رسانه‌های اجتماعی اظهار داشت که از قبل در مورد حمله به قطر به او اطلاع داده نشده بود. او گفت: «این تصمیمی بود که نخست وزیر [اسرائیل] نتانیاهو گرفته بود؛ این تصمیمی نبود که من گرفته باشم.»
ترامپ نوشت: «من قطر را به عنوان یک متحد قوی و دوست ایالات متحده می‌بینم و از محل این حمله بسیار ناراحتم.» اما او همچنین اشاره کرد که معتقد است حذف حماس همچنان یک «هدف ارزشمند» است.
آیا مذاکرات غزه در خطر است؟
حمله روز سه شنبه به دوحه، آخرین دور مذاکرات در مورد آتش‌بس در غزه و آزادی احتمالی گروگان‌های حماس پس از تقریباً دو سال جنگ را مختل کرد.
محمد بن عبدالرحمن، نخست وزیر قطر، در ابتدا گفت که این حمله قطر را از هدفش برای پایان جنگ غزه منصرف نخواهد کرد.
او به خبرنگاران گفت: «قطر از هیچ تلاشی برای توقف این جنگ دریغ نکرده و هر کاری که بتواند، برای توقف این جنگ و توقف این خصومت در غزه انجام خواهد داد.» او افزود که میانجیگری قطر «ادامه خواهد یافت و هیچ چیز ما را از ادامه این نقش باز نخواهد داشت.»
عکس‌ها از آرشیف دویچه وله:
موقعیت تثبیت شده قطر به عنوان مذاکره کننده کلیدی بین اسرائیل و حماس بر اساس پیوندهای منحصر به فرد آن با هر دو طرف منازعه است. موقعیت قطر به عنوان مذاکره کننده کلیدی بین اسرائیل و حماس به دلیل روابطش با دو طرف درگیری تثبیت شده است.
با این حال، آل ثانی روز چهارشنبه به شبکه خبری امریکایی سی‌ان‌ان گفت که در حال «ارزیابی مجدد همه چیز» در مورد نقش کشورش در مذاکرات آتش‌بس بین حماس و اسرائیل است.
او گفت: «من در چند هفته گذشته، حتی در مورد کل فرآیند، در حال تجدید نظر بوده ام، که نتانیاهو فقط وقت ما را تلف می‌کرد.»
از نظر کویلیام، «وقتی صحبت از اسرائیل می‌شود، قطر واقعاً در منطقه میانجی فوق‌العاده‌ای است.»
این امر به ویژه از سال ۲۰۱۲، زمانی که رهبری سیاسی حماس از سوریه به دوحه پایتخت قطر، منتقل شد، بیشتر اهمیت یافته است. در آن زمان، ایالات متحده می‌خواست از انتقال حماس به ایران، حامی سرسخت این گروه شبه‌نظامی که هر دو در مخالفت با اسرائیل و ایالات متحده مشترک اند، جلوگیری کند.
واشنگتن فرض می‌کرد که در دوحه، نظارت بر این گروه آسان‌تر خواهد بود.
از نظر کویلیام، روابط قطر با حماس را می‌توان به بهترین شکل به عنوان یک رابطه کاری توصیف کرد.
او گفت: «قطر بیشتر به سمت ابراز اسلام سیاسی در منطقه گرایش دارد.» کشورهای همسایه، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، صریح‌تر علیه گروه‌های اسلام‌گرا موضع می‌گیرند.
او افزود که قطر همچنین منتقد سرسخت اسرائیل و از سایر کشورهای منطقه متفاوت است. در حالی که کشورهای مانند بحرین یا امارات متحده عربی، به عنوان بخشی از توافق‌نامه ابراهیم که در سال ۲۰۲۰ با میانجیگری ایالات متحده منعقد شد، روابط دیپلماتیک با اسرائیل برقرار کردند.
با این حال، او گفت با آنکه قطر به حماس به عنوان یک جنبش سیاسی و مقاومت احترام می‌گذارد، اما به طور علنی به کنترل انحصاری حماس بر غزه تاکید نکرده است.
موضع قطر در مجموع توسط اسرائیل مورد تقدیر قرار گرفته است، زیرا به مرور زمان به مهارت‌های مذاکره توسط قطر اعتماد کرده است.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
با این وجود، قطر و اسرائیل روابط رسمی برقرار نکرده‌اند، اگرچه از دهه ۱۹۹۰ روابط عملگرایانه خود را حفظ کرده اند.
برای حکومت نتانیاهو، نگه داشتن قطر در میز مذاکره مهم است، زیرا فشارهای فزاینده‌ای از داخل و خارج از اسرائیل برای پایان دادن به جنگ غزه که با حملات حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ شروع شد، وجود دارد.
از آن زمان، طبق آمار تایید نشده اما به طور گسترده قابل اعتماد که از سوی وزارت صحت غزه تحت کنترل حماس نشر شده، بیش از ۶۴۵۰۰ فلسطینی کشته شده اند.
حدود ۵۰ گروگان در اسارت حماس باقی مانده اند که گمان می‌رود تنها ۲۰ نفر آنها زنده باشند.