پول تا جایی خوشبختی می آورد، به گونه مثال وقتی که کسی بتواند با آن شهروندی یک کشور عضو اتحادیه اروپا را خریداری کند. داشتن پاسپورت اروپایی برای شهروندان کشورهای بحرانی که در اروپا زندگی یا کار می کنند و یا می خواهند به راحتی به دیگر کشورها سفر کنند، یک سند با ارزش است. با داشتن پاسپورت اروپایی بسیاری محدودیت ها برای به دست آوردن ویزای دیگر کشورها رفع می شوند. همچنان داشتن پاسپورت کشورهای اتحادیه اروپا کارهای تجارتی را نیز در این اتحادیه ساده تر می سازد.

کشور مالتا جدیدترین مثال از کشورهایی است که مردم خارج از اتحادیه اروپا می توانند در مقابل پول شهروندی آن را به دست آورند. قرار است سند هویت یا شهروندی این کشور 650 هزار یورو قیمت داشته باشد. جوزف موسکات، نخست وزیر مالتا می خواهد از این طریق عواید کشور را افزایش داده و افراد متمول و ثروتمند را به این جزیره جلب کند. به گفته او، تصور می شود که سالانه 200 تا 300 تن تقاضای خریداری شهروندی این کشور را بدهند. موسکات برآورد می کند که کشورش در سال اول با فروش 45 پاسپورت 30 میلیون یورو درآمد داشته باشد. اپوزیسیون از این طرح انتقاد می کند و می گوید که متقاضیان خریداری شهروندی، احتمالاً اولیگارش های روسی ( گروه کوچک ثروتمندان قدرتمند) ، نه در این کشور کشور کوچک جزیره یی زندگی می کنند و نه در آن به سرمایه گذاری دست خواهند زد.

حقوق بدون مکلفیت؟

مندرس کاندان، دانشمندی که با موضوع سیاست مهاجرت سر و کار دارد و پروژه دکترایش را در دانشگاه مونستر آلمان به پیش می برد، می گوید: «من این مساله را از نظر اخلاقی مشکل ساز می بینم». او می افزاید: «در حالی که از یک طرف افراد متمول می توانند به سادگی شهروندی (مالتا) را خریداری کنند، مهاجران زیادی نیز وجود دارند که بدون نتیجه تلاش می کنند به این کشور بیایند و دراین راه مشقت های زیادی می بینند».

همچنان یان فلیپ البریشت، سیاستمدار حزب سبزها و عضو پارلمان اتحادیه اروپا می گوید که افراد کافی وجود دارند که در کشورهای عضو اتحادیه اروپا زندگی می کنند و منتظر به دست آوردن شهروندی اند. او در گفتگویی با دویچه وله گفت: «اعطای شهروندی برای همه باید یکسان باشد».

کاندان به این نظر است که باشندگان مالتا از فروش تابعیت این کشور مورد مورد تبعیض قرار می گیرند. او با اشاره به مکلفیت مالیاتی می گوید: «شهروندی نه تنها حقوق بلکه مکلفیت هایی را نیز دارد... نمی توانم تصور کنم که چنین چیزی برای پول دهندگان خارجی نیز صدق کند».

شهروندی برای سرمایه گذاران

نیکوس اناستازیادس، رییس جمهور قبرس، در ماه اپریل 2013 اعلام کرد که می خواهد به سرمایه گذاران تابعیت بدهد. یک فرد برای به دست آوردن شهروندی این کشور باید دست کم سه میلیون یورو سرمایه گذاری کند. رییس جمهور قبرس به این ترتیب تلاش کرد که تاجران روسی را در نشست اقتصادی سالانه در جنوب قبرس خشنود سازد. او افزود که از خسارت های ناشی از چتر نجات یورو آگاهی دارد. در واقع تا حالا هم خریداری پاسپورت قبرس ممکن است، اما فرد متقاضی می بایست در پنج سال حداقل 15 میلیون یورو سرمایه گذاری می کرد.

جان فلیپ البریشت، سیاستمدار حزب سبزها چنین اصولی را "ناشایسته" می داند. او خواستار تدوین یک سیاست مشترک مهاجرت در کشورهای اتحادیه اروپاست: «من این مساله را که کشورهای خاص اتحادیه اروپا خودسرانه تابعیت بدهند، نگران کننده می دانم».

قوانین متفاوت

کشورهای اتحادیه اروپا به واقع سیاست های متفاوت در قبال مهاجران دارند. در ایرلند نیز تا سال 2001 سرمایه گذاران می توانستند نسبتاً به سادگی تابعیت بگیرند. در این میان، هزینه کردن 500 هزار یورو در پروژه های رسمی در بخش های آموزشی، صحی، هنری و ورزشی برای به دست آوردن اجازه اقامت کافی است. در پرتگال مهاجرت به خریداری ملکیت مرتبط شده است و هسپانیا نیز می خواهد در آینده تصمیم مشابهی بگیرد. در این کشور در نظر است که یک فرد حداقل 160 هزار یورو برای خریداری خانه باید داشته باشد تا اجازه اقامت به دست آورد. در هنگری خریداری اوراق قرضه دولتی زمینه پذیرش در این کشور را مهیا می سازد. متقاضیان به دست آوردن تابعیت کشورهای اروپایی با این شرایط در کنار روسیه، از چین و هند می باشند.

در اتریش، حکومت براساس قانون اجازه دارد به کسی شهروندی بدهد که «قبلاً در این کشور دست آوردهایی داشته و حتی از او کارهای فوق العاده ای به نفع دولت انتظار می رود». به گزارش رسانه ها، در گذشته به گونه مثال یک هوتل دار از عربستان سعودی و انا نیتریبکو خواننده روسی به این دلیل توانسته اند پاسپورت اتریش را به دست آورند.

"پاسپورت خریده شده" امر استثنایی

همچنان دیتریش ترانهارت، پروفیسور دانشگاه مونستر آلمان نیز به این نظر است که فروش تابعیت یک کشور مشکل ساز است. او که در بخش سیاست مهاجرت تحقیق می کند، می گوید: «اما چنین کاری اتحادیه اروپا را به خطر نمی اندازد». به گفته او، شمار کمی از انسان ها خواستار به دست آوردن تابعیت کشورهای اروپایی از طریق پول اند. به گفته اداره آمار اتریش، در سال 2012 هیچ کسی در بدل سرمایه گذاری تابعیت این کشور را به دست نیاورده است. در سال قبل از آن 23 تن برای به دست آوردن شهروندی از فقره 6 ماده 10 حقوق شهروندی اتریش استفاده کرده بودند.

ترانهارت اشاره می کند که برای آنهایی که می خواهند طبق روال عادی شهروندی کشورهای اروپایی را به دست بیاورند، اتریش با موانع زیادی که در این رابطه ایجاد کرده است، کشور مناسبی نیست. به گفته او، مصارف زندگی در اتریش بسیار بالا و مدت انتظار برای به دست آوردن شهروندی نیز طولانی است. این دانشمند می گوید با نگاهی به سیاست مهاجرت در کشورهای اروپایی، دیده می شود که به واقع همه کشورها زمینه گرفتن تابعیت برای افراد ثروتمند را ساده ساخته اند. در آلمان نیز قضیه چنین است، زیرا در این کشور به صورت بسیار هدفمند افراد تحصیلکرده جذب می شوند. دیتریش ترانهارت می افزاید: «و همزمان وقتی که از آمدن افراد فقیر به اصطلاح بی فایده به اقتصاد از کشور سومی به آلمان جلوگیری شود، طبیعی است که این کار مشابه چیزی است که در قبرس صورت می گیرد».

سیاست مهاجرت اروپا به زودی تغییر نخواهد کرد. البریشت می گوید: «اعطای تابعیت فعلا در سطح اتحادیه اروپا به صورت گسترده نه، بلکه بسیار محدود مورد گفتگو قرار می گیرد. من این را یک اشتباه می دانم».