محبوبه مقصودی، هنرمند افغان-آلمانی در آلمان تاریخ‌ساز شد
۱۴۰۳ آذر ۱۹, دوشنبه
ما با محبوبه مقصودی در کارگاه هنری‌اش در مونشن دیدار کردیم. او که در میان طرح‌ها و رسامی‌های رنگارنگش نشسته است، در واکنش به خبر برگزیده شدن اثر هنری‌اش برای تمبر ویژه کریسمس، به دویچه وله گفت: «خوشحالم و احساس افتخار می‌کنم.»
مقصودی می‌گوید، زمانی که به کار هنری مشغول است تلاش دارد تا زمینه لازم را برای بروز ایده‌های جدید در اذهان تماشاگران فراهم کند. او می‌خواهد که تماشاگران با دیدن کارهایش به تفکر و جستجو برانگیخته شوند. در تصویری که برای تمبر ویژه کریسمس انتخاب شده است، نیز این گونه است. موضوع این تصویر تولد است و مقصودی می‌گوید: «چه خوب می‌شود اگر مردم با دیدن این تمبر دوباره به این نور آسمانی روی بیاورند و راجع به آن فکر کنند.»
بیشتر بخوانید: محبوبه مقصودی، زن مسلمانی که پنجره‌های کلیسا را تزئین می‌کند
مقصودی نمی‌دانست که نخستین زن هنرمندی است که اثرش برای تمبر ویژه کریسمس انتخاب شده است و این که این نخستین اثر هنری معاصر است که قرار است به این منظور مورد استفاده قرار گیرد.
در حقیقت از زمانی که خدمات پستی آلمان «دویچه پست» در سال ۱۹۶۹ به نشر تمبرهای کریسمس آغاز کرد، آنها هیچگاه اثری را از یک هنرمند معاصر و در قید حیات و یا کار هنری از یک زن را برای تمبر ویژه کریسمس چاپ نکرده بود. بنابراین، آلمان در هر دو زمینه وارد یک مرحله جدید شده است.
قتل خواهر و فرار مقصودی از کشور
محبوبه مقصودی که ۶۷ سال دارد، در هرات در غرب افغانستان به دنیا آمده است. در سال ۱۹۷۹ او معلم یک لیسه بود که خواهرش عفیفه که مدیریت بزرگترین مکتب دخترانه شهر را به عهده داشت، در یکی از جاده‌های شهر به ضرب گلوله یک فرد اسلام‌گرا کشته شد.
پس از این واقعه، مقصودی به همراه همسرش فضل مقصودی کشور را به سرعت ترک کرد. او به لنینگراد (حالا سنت پترزبورگ) در روسیه نقل مکان کرد و در آن جا بورسیه تحصیلی در رشته هنر دریافت کرد. پس از فراغت، مقصودی به خاطر جنگ داخلی نمی‌توانست به افغانستان بازگردد.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
این زوج به همراه دو پسر جوانشان در سال ۱۹۹۴ به عنوان پناهجو به مونشن رسیدند و به سرعت پناهندگی دریافت کردند. آنها مدت‌ها است که شهروندی آلمان را به دست آورده اند. اما او می‌گوید: «بنیاد من، سال‌های نخست زندگی‌ام، در افغانستان بوده است و من آن را در خود دارم.»
در مونشن، کارشناسانی که در کارگاه‌های هنری شیشه سازی کار می‌کردند، استعداد هنری او را کشف کردند. آنها مقصودی را تشویق کردند که به طراحی شیشه‌های رنگی برای کلیساها بپردازد و اینگونه بود که او در نهایت برای طراحی شیشه‌های کلیسای صومعه تولای برگزیده شد که در ایالت زارلند موقعیت دارد و راهبان نظام سنت بندیکت آن جا اقامت دارند.
رسامی‌های مقصودی در این صومعه یکی از دیدنی‌ترین پروژه‌های هنر مدرن در فضاهای کلیسایی آلمان در طی سال‌های اخیر به شمار می‌آید. این صومعه زمانی تاریک بود و دیوارهای آن را دوده گرفته بود تا این که راهبان تصمیم به ترمیم آن گرفتند؛ روندی که ۱۵ سال به طول انجامید و حالا این ساختمان از قرن سیزدهم میلادی که قدیمی‌ترین صومعه آلمان است، دوباره می‌درخشد.
سه شیشه آن را گرهارد ریشتر، هنرمند آلمانی طراحی کرده است که شهرت جهانی دارد و رسامی بر روی ۲۹ شیشه دیگر به عهده مقصودی گذاشته شد. رنگ هایی که مقصودی خلق کرده است، حالا شبستان کلیسا را مزین کرده است.
پیش از این، کارهای این هنرمند بر روی شیشه در آلمان تقریبا ناشناخته بود. او قبلاً در ایالات متحده امریکا سفارش‌هایی را در تنسی، تگزاس و نبراسکا و برای یک کلیسا در اتریش انجام داده بود.
پس از پایان پروژه کلکین‌های کلیسای صومعه تولای، مقصودی در آلمان به شهرت بیشتری دست یافت و سفارش‌های بیشتری برای طراحی شیشه‌های رنگی در کلیساها و نهادهای کلیسایی دیگر دریافت کرد.
«نور بهشتی»
مقصودی مسلمان است و خود را یک بشردوست متعهد می‌داند. مخاطب رسام‌های او همه اند، بدون این که به اعتقادات مذهبی آنها فکر کند. او «کلکین کریسمس»، یکی از رسامی‌ها بر روی شیشه های صومعه تولای، را که پنج سال پیش نقاشی کرده بود، «نور بهشت» توصیف می‌کند. همین تصویر بود که برای تمبر پستی ویژه کریسمس انتخاب شد. او می‌گوید: «هر کس در زمینه تعبیر و تفسیر آثار هنری آزاد است و این زیبایی ویژه هر اثر هنری است.»
وزارت مالیه آلمان فدرال از سال ۱۹۹۵ به صورت رسمی وظیفه چاپ سالانه این تمبرها را به عهده دارد. کلیساهای کاتولیک و پروتستانت آلمان هر سال به نوبت یک موضوع را برای این تمبر ویژه به وزارت مالیه پیشنهاد می‌کنند. دو سال پیش کلیسای پروتستانت با مقصودی تماس گرفت و پرسید که آیا اجازه دارد «کلکین کریسمس» تولای را به عنوان این سوژه پیشنهاد کند. پس از این که او پاسخ مثبت داد، تصویر عظیم بر روی کلکین که بیش از چهار متر ارتفاع دارد توسط سوزانه ووست‌من و دیتر سیگن فویر، که در دورتموند طراح گرافیک هستند، به اندازه یک تمبر کاهش داده شد.
قدرت خاص رنگ‌های نقاشی‌های مقصودی و پویایی صحنه به وضوح در چارچوب این تمبر کوچک مشهود است. او می‌گوید، از همان آغاز اطمینان داشت که این تصویر بزرگ را به خوبی می‌شود به یک چارچوب بسیار کوچکتر انتقال داد. زیرا او همیشه در حال کار رویکردهای مختلفی را در نظر می‌گیرد: «شما می‌توانید یک کار را از نزدیکی تماشا کنید و یا از دور ... .تاثیر آن همیشه یکسان است.»
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
تمبر پستی ویژه کریسمس در طول ده سال گذشته بین ۲ تا ۴ میلیون بار چاپ شده است. این زن هنرمند می‌گوید: «چه خوب می‌شود اگر مردم با این تمبر این نور آسمانی را به یاد بیاورند و دوباره راجع به آن فکر کنند. شاید آنها از تولای دیدار کنند و با چرخه کامل این آثار هنری آشنا شوند. این کلکین‌ها را در عظمت شان از نزدیک ببینند و تحت تاثیر آن قرار گیرند.»
مقصودی امیدوار است که زندگی خودش و کارش الهام بخش هنرمندان جوان باشد، به شمول آن‌هایی که از مناطق دچار منازعه فرار کرده و به آلمان آمده اند. او می‌گوید: «هنر برای من حکم زبان و ابزار را دارد. به این خاطر است که هیچگاه امیدم را از دست نداده ام. داشتن چند فرهنگ در خود و با ذهنی باز با فرهنگ‌ها روبرو شدن، زندگی را بسیار غنی می‌کند.»
این مطلب ابتدا در رسانه همکار ما اینفومایگرانتس نشر شده است.