بررسی جنایات جنگی در افغانستان در محکمه بین المللی جزائی
۱۳۹۶ مرداد ۲۵, چهارشنبه
جنگ و منازعات مسلحانه از چهار دهه به این‌سو در افغانستان جریان دارد. در این مدت میلیون‌ها افغان کشته و زخمی شده، خساره‌مند گردیده و یا مجبور به کوچ اجباری شده‌اند. هرچند پیش از این گزارش‌هایی از این منازعات توسط نهادهای بین‌المللی حقوق بشر انجام شده ولی این نخستین‌بار است که یک نهاد داخلی برای حمایت از قربانیان جنگ تحقیق می‌کند.
افغان‌هایی که در نتیجه جنگ‌ها اعضای خانواده‌های شان را از دست داده و یا خساره‌مند شده‌اند خواهان عدالت هستند. عبدالمنان یکی از باشندگان کندز که از جنگ صدمه دیده است می‌گوید هیچ کسی در برابر جنایات و خساره‌هایی که به مردم می‌رسد، پاسخگو نیست.
این باشنده ولایت کندز گفت: «من شاهد صحنه ای بودم که یکی از دوستانم در شهر کندز کشته شد وقتی برادرش و برادرزاده‌اش می‌خواستند جنازه‌اور بیاورند، آن‌ها را هم هدف قرار دادند که یکی کشته شد و دیگری زخم برداشت. موترهای مردم را بردند و دفترها را آتش زدند.»
شازیه (نام مستعار) یک قربانی جنگ در افغانستان است. او داستان‌های تلخ و دردناکی از هنگام فرار دارد: «با یک مشکل ما توانستیم از صحنه جنگ فرار کنیم. در راه هم جنگ بود. حالا در خانه قوم و خویش خود هستیم. او نیز اقتصاد ضعیف دارد. عمر ما در جنگ و بدبختی گذشت. نمی‌دانم چه می‌شود آخر.»
داکتر سیما سمر رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان روز چهارشنبه هنگام افتتاح برنامه تحقیق ملی گفت که افغانستان در چهار دهه اخیر شاهد جنگ و منازعه است در حالی که قربانیان جنگ مورد حمایت قرار نمی‌گیرند و میکانیزم شفافی که بتواند عدالت را برای آن‌ها فراهم کند هنوز به وجود نیامده است: «مردم ملکی اماکن ملکی مانند مکتب، مساجد، منابر و چشمه‌های آب باید مصوون باشند. این‌ها عام‌المنفعه است و هیچ کس اجازه ندارد به آن‌ها ضرر برساند یا آن را تخریب کند.»
رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان تاکید کرد که راه‌اندازی این تحقیق مخالفت با دولت افغانستان نیست؛ بلکه هدف اصلی این است تا مردمی که از جنگ آسیب‌پذیر هستند مورد حمایت قرار گیرند و بدون غرض‌های سیاسی، سمتی، قومی و زبانی به وضعیت قربانیان رسیدگی شود.
داکتر سیما سمر با اشاره به عضویت افغانستان در کنوانسیون‌های چهارگانه جنوا، مکلف است تا از حقوق بشری افراد در قلمرو کشور حمایت کند و مانع نقض حقوق بشری ساکنان کشور در هنگام منازعات مسلحانه شود. داکتر سمر افزود که دولت و تمام طرف‌های جنگ باید قوانین جنگ را که در کنوانسیون‌های جنوا مدنظر گرفته شده، مراعات نمایند.
رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان تاکید کرد که تمام طرف‌های جنگ بدون استثنا مکلف به رعایت قواعد بین‌المللی بشردوستانه است و نباید در جریان جنگ به غیرنظامیان آسیب برسانند.
رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان گفت که توانایی لازم در نظام حقوقی و جزایی نهادهای عدلی و قضایی افغانستان هنوز به وجود نیامده تا با جرایم جنگی و جرایم ضد بشری برخورد کند. خانم سمر گفت محکمه جزایی بین‌المللی به دنبال انتحاری‌ها نیست بلکه این نهاد نهادها و افرادی را مورد پیگرد قرار می‌دهد که فرماندهان و عاملان اصلی حملات انتحاری و جرایمی از این قبیل هستند. بنابراین افغانستان می‌تواند در سطح بین‌المللی برای پیگرد چنین نهادها و افراد چانه‌زنی کند و این به نفع افغانستان است.
خانم سمر تاکید کرد که قضایای جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت باید توسط محکمه جزایی بین‌المللی مورد بررسی و رسیدگی قرار گیرد چون افغانستان خود توانایی محاکمه و تحت پیگرد قرار دادن این نهادها و افراد را ندارد: «بخاطر این که جرایم جنگی، نسل کشی و جرایم ضد بشری جرایم بین‌المللی است. این‌ها جرایمی نیست که رییس جمهور، محکمه و یا مسوولین دولتی در یک کشور آن را بخشیده نمی‌تواند.»
دانیال بل مسوول حقوق بشر دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان در این کنفرانس گفت که از سال ۲۰۰۹ تاکنون بیش از ۷۷ هزار نفر در جریان جنگ‌ها کشته و زخمی شده‌اند. او افزود که در شش ماه اول سال جاری میلادی بیش از ۵۰۰۰ نفر به شمول زنان و کودکان در جریان جنگ‌ها کشته شده و یا جراحت برداشته‌اند.