نشستی به رهبری سازمان ملل متحد در دوحه پایتخت قطر برگزار شده که در نمایندگان طالبان نیز در آن حضور دارند. نمایندگانی از حدود ۲۵ کشور نیز در این مذاکرات حضور دارند. اما زنان افغان در این نشست هیچ نماینده ای ندارند.

این سومین نشست از اینگونه است؛ اما اولین نشستی است که با حضور گروه بنیادگرای اسلامی طالبان برگزار می شود. در پی خروج نیروهای تحت رهبری ایالات متحده از افغانستان در آگست ۲۰۲۱، طالبان بار دیگر قدرت را در این کشور جنگ زده تصرف کرداند.

مرتبط: نماینده سازمان ملل از عدم مشارکت زنان افغان در نشست دوحه دفاع کرد

مسئول سیاسی سازمان ملل که ریاست این نشست را بر عهده خواهد داشت، گفت که برگزاری این مذاکرات در دوحه به معنای به رسمیت شناختن اداره طالبان نیست.

رزماری دی کارلو، معاون دبیر کل سازمان ملل به خبرنگاران گفت: «این جلسه ای برای به رسمیت شناختن طالبان نیست. این جلسه ای نیست که منجر به رسمیت شناسایی شود... داشتن تعامل به معنای رسمیت دادن نیست. این نشست در مورد طالبان نیست؛ بلکه مربوط به افغانستان و مردمش است.»

دی کارلو گفت که دستیابی به صلح پایدار، پایبندی به قوانین بین المللی و حقوق بشر و همچنین تلاش برای مبارزه با مواد مخدر از جمله آجندایی هستند که در دستور کار این مذاکرات است.

مرتبط: طالبان: حقوق زنان یک مسئله داخلی افغانستان است

طرف طالبان گفته که می خواهد در مورد موضوعاتی مانند محدودیت های سیستم مالی و بانکی افغانستان، توسعه بخش خصوصی و مقابله با قاچاق مواد مخدر گفتگو کند.

چرا گروه های حقوق بشری از سازمان ملل انتقاد می کنند؟

اما گروه های حقوق بشری، سازمان ملل را به خاطر دعوت نکردن نمایندگان زنان افغان به میز مذاکره با طالبان در دوحه محکوم کرده اند.

شبنم صالحی، کمیسار سابق کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، گفت که سومین نشست دوحه بدون مشارکت زنان افغان "بی نتیجه" خواهد بود. او رویکرد سازمان ملل متحد در قبال طالبان را "اشتباه" می داند.

فیض الله جلال، استاد دانشگاه کابل، حذف زنان از این نشست را به شدت مورد انتقاد قرار داده است. او گفت: «حذف بحث در مورد حقوق بشر و زنان اعتبار سازمان ملل را تضعیف می کند.»

نظر او با تیرانا حسن، مدیر اجرایی دیدبان حقوق بشر، موافق است. او هشدار داد: «کنار گذاشتن زنان خطر مشروعیت بخشیدن به رفتار نادرست طالبان را به همراه دارد و به اعتبار سازمان ملل متحد به عنوان مدافع حقوق زنان و مشارکت معنادار آسیب می رساند.»

اما دی کارلو از سازمان ملل گفت که این نشست دو روزه که از یکشنبه آغاز شد، یک تعامل اولیه با هدف آغاز یک روند گام به گام با طالبان است.

او تاکید کرد که هدف دیدار با طالبان "صلح با خود و همسایگان و پایبندی به قوانین بین المللی، منشورهای ملل متحد و حقوق بشر است."

معاون دبیر کل سازمان ملل گفت: «من می خواهم تاکید کنم که این یک روند است. ما انتقادات زیادی دریافت می کنیم که چرا زنان بر سر میز مذاکره نیستند؟ چرا زنان افغان سر میز نیستند؟ چرا جامعه مدنی سر میز نیست؟» وی افزود: «این یک گفتگوی بین الافغانی نیست... اما امیدوارم بتوانیم روزی به آن برسیم، اما فعلا در آنجا نیستیم.»

سازمان ملل پس از مخالفت های فراوان تصمیم گرفته است تا روز سه شنبه هفته آینده نشستی جداگانه با جامعه مدنی افغانستان در دوحه برگزار کند.

طالبان زنان را تقریباً از تمام عرصه های زندگی عمومی طرد کردند

طالبان از زمان به دست گرفتن قدرت، پیشرفت هایی را که افغانستان در دو دهه گذشته در مورد حقوق زنان به دست آورده بود، به عقب برگردانده اند.

آنها زنان و دختران را تقریباً از تمام عرصه های زندگی عمومی طرد کرده اند. دختران از رفتن به مکاتب ثانوی و عالی منع شده اند و زنان از مشاغل محلی و کار با سازمان های غیردولتی منع گردیده اند.

طالبان دستور بستن سالن های زیبایی را صادر کرده و زنان را از رفتن به ورزشگاه ها و پارک ها منع نموده اند. زنان بدون سرپرست مرد و محرم شرعی نمی توانند بیرون بروند.

در فرمانی که در ماه می ۲۰۲۲ صادر شد، به زنان توصیه شد که برقع بپوشند تا تمام بدنشان پوشیده شود.

طالبان به دنبال رسمیت هستند

این ظلم به زنان باعث شده که تا کنون هیچ کشوری طالبان را به عنوان "حکومت افغانستان" به رسمیت نشناشد. سازمان ملل متحد گفته است در حالی که ممنوعیت تحصیل و اشتغال زنان همچنان پابرجاست، این رسمیت شناسایی تقریباً غیرممکن است.

مرتبط: سازمان ملل: نشست دوحه برای به رسمیت شناسی طالبان نیست

کشورهای سراسر جهان هرگونه تعامل با افغانستان را مشروط به بهبود مواردی از قبیل دسترسی دختران به آموزش، حقوق بشر و دولت فراگیر در افغانستان کرده اند.

اما رژیم ستیزه جوی طالبان تاکنون هیچ نشانه ای از تمایل به کنار گذاشتن سیاست های سختگیرانه و تفسیر تندروانه خود از شریعت اسلامی نشان نداده است.

فعالان گفته اند که دستیابی به هر گونه پیشرفت معنی داری در این نشست منوط به نمایندگی عادلانه و شفاف همه گروه های مرتبط، از جمله زنان است.

آنها همچنین تاکید می کنند که جامعه بین المللی باید فورا به نقض شدید حقوق بشری توسط طالبان رسیدگی کند.

اگنس کالامار، دبیرکل عفو بین الملل، درباره نشست دوحه گفت: «عدم بحث های انتقادی حقوق بشری غیرقابل قبول است».

رینا امیری، نماینده ویژه ایالات متحده در امور حقوق بشر و امور زنان در افغانستان، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «افغان ها، به ویژه زنان، باید در کنار میز قرار بگیرند تا از طرف خود دفاع کنند. صلح و امنیت افغانستان و رفع چالش های پایدار بدون گنجانیدن آنها ممکن نیست.» 

وضعیت در افغانستان چگونه است؟

وضعیت در افغانستان همچنان وخیم است. در حالی که ترس از خشونت گسترده فروکش کرده، اما این کشور با چالش های متعددی، از جمله یک اقتصاد فلج شده و آموزش محدود و نگرانی های حقوق بشری و جمعیت تقسیم شده مواجه است.

اقتصاد افغانستان که پیش از تسلط طالبان نیز شکننده بود، ضربه قابل توجهی خورده است. مسدود شدن حساب های بانکی و تحریم های بین المللی، همراه با مهاجرت متخصصان و نیروهای کاری ماهر، کشور را در رکود عمیقی فرو برده است.

فقر افزایش یافته و تلاش های بین المللی برای ایجاد انگیزه برای اصلاحات مبتنی بر بهبود حقوق بشر، نتایج محدودی به خصوص در مورد حقوق زنان به همراه داشته است.

ارائه کمک های بین المللی همچنان نیازمند تعامل با طالبان که اکثر سازمان ها و دولت ها تمایلی به انجام آن ندارند.

اگرچه طالبان هیچ نشانه ای از تغییر در مسیر خود نشان نداده اند، اما این کنفرانس به رهبری سازمان ملل می تواند توجه جهانی را به بحران جاری در افغانستان جلب کند.

نویسنده: حسین سیرت، وصلت حسرت نظیمی

تدوین: سرینیواس مازومدارو

ترجمه: ر.ش