در پایان ماه جنوری ائتلاف متشکل از جنگجویان سوریه و گروه های جهادگرا یک بار دیگر اهداف اصلی خویش را از جنگ سوریه مشترکاً مطرح نمودند. این گروه به شمول "جبهه تسخیر سوریه یا جبهه فتح شام" و لشکر جنگجویان دینی موسوم به جهاد المجاهدین یکجا تشکیل ائتلاف نمودند.

این ائتلاف زیر نام "سازمان آزادی مشرق یا هئیت تحریر شام" تشکیل گردید.

این ائتلاف با پخش اعلامیه ای بخشی از اهداف خود را چنین مطرح نمود: "ما تلاش داریم با ایجاد اتحاد میان گروه های مختلف سوریه تحت یک فرماندهی با پیشبرد امور سیاسی و نظامی مشترکاً به اهداف مهم خود برسیم. یعنی: رژیم را سقوط بدهیم، تمام مناطق سوریه را آزاد بسازیم، تمامیت ارضی و هویت اسلامی مردم این کشور را حفاظت نماییم."

هئیت تحریر شام در بخش دیگر این اعلامیه با صراحت می نویسد: "ایجاد حکومت شرعی هدف ما می باشد."

به این ترتیب اتئلاف موسوم به هئیت تحریر سوریه با چنین اظهارات و دیدگاهی در جهت مخالف کشورهایی به شمول روسیه و ترکیه قرار می گیرد که در جنگ سوریه دخیل اند و به صراحت مخالف چنین نظامی بوده و حاضر به مذاکره در این مورد نیستند.

با آنکه این کشورها در پایان ماه جنوری ضمن تشکیل کنفرانس سوریه در آستانه پایتخت قزاقستان اعلام نمودند که مذاکراتی را با جناح مخالف سوریه نیز انجام می دهند؛ اما همچنان به صراحت اعلام نمودند که حاضر به معامله با گروه های جهادگرا نمی باشند.

مشارکت دشوار

رژیم اسد برخلاف روسیه و ترکیه کاملاً مخالف مذاکرات با اپوزسیسیون در سطح ملی این کشور می باشد؛ و با چنین موقفی از مهمترین حامی خود روسیه فاصله می گیرد. مجله انترنتی "المونیتور" نیز همین مورد را یکی از جهات ضعف مذاکرات سوریه در آستانه می خواند: "این مذاکرات نشان داد که کشورهای سهیم در این مذاکرات تا حد تقریباً بسیار اندکی بر رویدادهای داخلی در سوریه نفوذ دارند. زیرا هم رژیم سوریه و هم نماینده های کشورهای منطقه هر یک آجندای خود را مطرح نمودند."

به همین دلیل ژان مارک ایرو، وزیر خارجه فرانسه نیز قبل از آغاز دور جدید مذاکرات سوریه در ژنیو، از روسیه تقاضا کرده است تا با استفاده از نفوذ خویش بر رژیم اسد عملاً در این زمینه اقدام نماید. به گفته او مسکو باید سعی کند با تحمیل نفوذ بر رژیم اسد، آنان را متقاعد بسازد که در آینده  تمام گروه های مخالف را "تروریست" نخواند.

" جنایت از بالا منشاء می گیرد"

دقیقاً همین مورد می تواند یکی از شرایط بسیار مهمی برای اشتراک و سهم جناح مخالف در این مذاکرات باشد. زیرا تا زمانی که جنگجویان گروه های معتدل مخالف رژیم نیز بدون هیچ گونه دقتی توسط نیروهای حکومت سرکوب گردند، آنها نیز برای انصراف از جنگ هیچ دلیلی نمی بینند.

در آغاز ماه فبروری سازمان حقوق بشری "عفو بین الملل" گزارشی را از اعمال شکنجه های بسیار شدید در زندان های رژیم سوریه منتشر نمود. تنها موجودیت چنین زندان هایی نشان می دهد که جناح های معتدل مخالف نه تنها مجبور اند برای آینده کشور خود مبارزه کنند، بلکه برای زنده ماندن و حضور فزیکی خویش نیز مجبور به مبارزه می باشند.

مایکل کیلو یک تن از نویسنده های سوریه و مخالف رژیم اسد در روزهای اخیر با یادی از آغاز انقلاب در سوریه در روزنامه «العربیه ـ الجدید» نوشت: "نماینده های حکومت اسد در آن زمان به جناح مخالف گفته بودند: ما برای تضمین تداوم رژیم از اتخاذ هیچ نوعی از تدابیر ممکن خودداری نکردیم. هنوز هم در این ارتباط هیچ تغییر نیامده است. برای تطبیق این تصمیم تا امروز جان ۴۵۰ هزار تن قربانی شده است. جنایت از سر، از «بالا» آغاز می شود". 

آینده سیاسی اسد

اما استیفن دیمیستورا فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه برخلاف کیلو، با خوشبینی در قبال مذاکرات سوریه در حاشیه اجلاس امنیتی مونشن تأکید نمود که آتش بس هفته های اخیر خیلی با ثبات تر از آتش بس های قبلی بوده است. او افزود: "در صورتی که ما در قبال این آتش بس محتاطانه عمل نماییم، شانس بهتری نیز در تداوم این آتش بس به تناسب آتش بس های قبلی خواهیم داشت."

جناح معتدل مخالف نیز برای این مذکرات ابراز آمادگی کرده است، فقط مشروط به این که اسد باید برکنار شود. در همین ارتباط انص العبده رئیس اتئلاف ملی سوریه متشکل از نیروهای جناح مخالف و انقلابی سوریه، در حاشیه اجلاس امنیتی مونشن گفت: "تا زمانی که اسد بر قدرت باقی بماند، ما نمی توانیم در برابر تهدیدهای امنیتی جهانی و محلی وارد عملی شویم."

لزوم دید سیاسی مسکو

هنوز این نکته روشن نیست که روسیه چه اندازه بر بشار اسد نفوذ و اراده استفاده از این نفوذ خود را دارد. در همین ارتباط هائد هائد، کارشناس مسایل شرق میانه در گفتگویی با شبکه عربی الجزیره گفت: "میکانیزم یا ساختاری وجود ندارد که روند راه حل سیاسی را به تحرک درآورد."

او چنین استدلال کرد: احتمالاً روسیه آمادگی نشان نخواهد داد برای توافق بر تشکیل قدرتی در سوریه بدون اسد و محلی عاری از خشونت. همزمان برای روسیه دشوار است که بدیلی در برابر اسد برای حکومت در سوریه انتخاب کند، بدیل مورد اعتماد در برابر اسد که قادر به حفظ مناسبات با کرملین باشد. پس از اینکه از سالها به اینسو مسکو فقط اسد را حمایت کرده است، چنین زمینه یی نیز قطعاً ممکن نمی باشد.

همچنان دیمیستورا مأمور ویژه سازمان ملل در امور سوریه نیز افزود که برای تحکیم ثبات و صلح در سوریه و منطقه نیاز به راه حل سیاسی همه جانبه می رود.

اما اینکه دقیقاً چنین یک راه حلی چگونه خواهد بود، هنوز روشن نیست و در اجلاس امنیتی مونشن نیز شواهدی در این ارتباط محسوس نبود.

کرستن کنیپ/ ن.ف