دویچه وله: آقای ولوالجی، به نظر شما تاثیرات مرگ بن لادن بر جنگ افغانستان چه خواهد بود؟

ولوالجی: تاثیر یک انسان بالای یک گروه و یا یک جامعه بیشتر در زمانه های قدیم مطرح بود که انسان ها بالای قهرمان ها حساب می کردند. در دنیای امروزی بیشتر سیستم ها عمل می کنند، سیستم هایی که در راس خود شخصیت های پذیرفته شده را دارند که می توانند حوادث را تغییر بدهند. بن لادن یک شخصیت رهبری برای رهبری گروه خود بود.

دویچه وله: شخص بن لادن رابطۀ خاص و نزدیکی با طالبان و نفوذی هم بر رهبری طالبان داشت، چنان که خیلی از کارشناسان به این باورند که طالبان بدون القاعده وجود ندارند. اگر این موضوع را بپذیریم، مرگ بن لادن چه تأثیری بر طالبان خواهد داشت؟

ولوالجی: بن لادن به یک شخصیت قابل احترام برای بنیادگراهای اسلامی و طرفداران جنگ و خون ریزی تبدیل شده بود و مرگش نیز در جنگ های این گروه ها بی تأثیر نمی باشد اما در صورتی که باقی رهبران القاعده تحت پیگرد قرار نگیرند و خود گروۀ القاعده ضربه نخورد، به تدریج کس دیگری جای بن لادن را می گیرد. با این وجود نقش شخصیت ها به صورت نسبی در تاریخ مهم است. مرگ رهبر گروۀ القاعده هم تأثیراتی بالای طالب ها و گروه های بنیاد گرا دارد که شاید سبب مأیوسیت آن ها شده، روحیۀ شان را ضعیف بسازد.

دویچه وله: آیا تلاش ها برای بیرون کشیدن نیروهای امریکایی از افغانستان با کشته شدن بن لادن می تواند ارتباطی داشته باشد؟

ولوالجی: امریکا یک دولت بزرگ و ابرقدرت جهان است که برنامه های خاص خود را دارد. شاید این برنامه را هم داشته باشد که در چه مقطع زمانی چه کاری را انجام دهد تا از لحاظ تبلیغاتی مؤثر واقع شود، چون تبلیغات بهترین حربۀ امروزی است. آقای اوباما می خواهد که باز هم نامزد دورۀ بعدی ریاست جمهوری امریکا باشد و با کشته شدن بن لادن اعتباری در نزد مردم امریکا به دست آورد. همچنان کشته شدن بن لادن برای نقشی که ناتو در منطقه ایفا می کند، مهم است. پس می تواند که کشته شدن بن لادن جزو این پلان ها باشد و یا شاید هم به شکل تصادفی و تحت یک برنامۀ استخباراتی قوی این عمل انجام شده باشد.

دویچه وله: با توجه به این که تلاش های صلح در افغانستان با واکنش تندی از طرف طالبان مواجه شده است. آیا مرگ بن لادن راهی را برای صلح و آرامش در افغانستان باز خواهد کرد؟

ولوالجی: فکر نمی کنم که تا این قدر مؤثر باشد زیرا رهبری طالبان تحت تأثیر بن لادن نبود و بن لادن آن قدر نفوذ و رسوخی بر رهبری طالبان نداشت که آن ها را از لحاظ اداری رهبری نموده و در همۀ امور شان سهم داشته باشد. طالبان افغانی زیادتر از همه و بسیار زیاد تحت تأثیر مستقیم آی. اس. آی. اند. یعنی آی. اس. آی. می تواند که تا حدی سرنوشت صلح در افغانستان را تعیین کند و حد دیگر آن فشارهای نظامی بر طالبان است. این فشارها باید به اندازه ای مؤثر باشد که طالبان را چنان ضعیف نماید که یا نابود شوند و یا به صلح تن بدهند. به نظر من رسوخ آی.اس.آی. بسیار بیشتر از رسوخ بن لادن بر طالبان است.

دویچه وله: کشته شدن بن لادن در خاک پاکستان ثابت می کند که پناهگاه های اصلی طالبان در پاکستان است. با در نظر داشت این موضوع آیا فکر می کنید که تغییری در روند مبارزه با تروریزم در افغانستان و در منطقه به وجود آید؟

ولوالجی: فکر نمی کنم که تغییری در روند مبارزه با تروریزم در منطقه به میان آید زیرا حرکات تروریستی را آی.اس.آی. اداره می کند، نه بن لادن و بن لادن خودش تحت قیمومیت آی.اس.آی. قرار داشت.

دویچه وله: پاکستان همیشه این موضوع را که پناهگاه های تروریزم در خاک پاکستان است انکار می کرد، اما کشته شدن بن لادن در پاکستان یک سند بسیار روشنی برای جامعۀ جهانی است. فکر نمی کنید که مرگ بن لادن در خاک پاکستان گواه و سندی حتا برای خود پاکستانی ها هم باشد که تغییری در روند مبارزه با تروریزم به وجود آید؟

ولوالجی: در دو صورت می توانیم که روی این مساله بحث کنیم. یکی این که آی.اس.آی. در کشته شدن بن لادن دست داشته باشد. در این صورت نتیجه می گیریم که همکاری آی. اس. آی. با سی. آی. ای. بسیار نزدیک شده و آن ها به تفاهم رسیده اند ولی اگر دستگاه استخباراتی امریکا به ابتکار خود این عمل را انجام داده باشد در این صورت پاکستان در انظار جهانیان به صفت یک کشوری که تروریزم را صادر می کند، شناخته شده و اعتبار بین المللی خود را از دست می دهد.

گفتگو کننده: روح الله یاسر

ویراستار: عارف فرهمند