طالبان به همه دانشگاه‌های دولتی و خصوصی مکتوب فرستاده اند که تا اطلاع بعدی، مانع ورود دختران به دانشگاه‌ها گردند. صدها دانشجوی دختر که با وجود این ممنوعیت صبح سه شنبه به دروازه‌های دانشگاه‌ها حضور یافتند، توسط محافظان مسلح طالبان از عقب دروازه‌ها پس به خانه‌های شان فرستاده شدند.

شماری از این دختران با چشم‌های اشک‌بار پس به خانه‌های خود رفتند. آن‌ها که قبول کرده بودند شرایط سخت طالبان به شمول پوشش کامل را رعایت کنند و به تحصیل خود ادامه بدهند، آخرین امید خود به تحصیل را از دست دادند.

سوالی که در ذهن بسیاری‌ها ایجاد شده، این است که چه گزینه‌هایی باقی مانده است تا مردم بتوانند در مقابل این گونه تصمیم‌های طالبان مقاومت کنند.

شماری از دانشجویان پسر در دانشگاه ننگرهار در یک اقدام اعتراضی از حضور در صنف خودداری کردند. شماری از دختران دانش‌آموز به صورت محدود اعتراض خود را ابراز داشتند، اما با توجه به سرکوب خشونت‌بار اعتراض‌ها توسط طالبان، کدام حرکت بزرگ اعتراضی صورت نگرفت.

در این میان، طرح‌هایی مثل تحصن دانشجویان و استعفای استادان به عنوان یک اقدام اعتراضی مطرح شده است.

عبیدالله وردک، استاد دانشگاه کابل از نخستین کسانی بود که اعلام کرد از کار استعفا می‌دهد. او در صفحه فیسبوک خود نوشته است: «در دانشگاهی که دختران اجازه تحصیل نداشته باشند، نمی‌خواهم به تدریس ادامه دهم».

برخی مقام‌های بین‌المللی به این اشاره کرده اند که مردان افغان باید در برابر این تصمیم طالبان مقاومت کنند.

مارکوس پوتسل، معاون هیئت نمایندگی ملل متحد در افغانستان، در توییتی نوشته است از آنجایی که این تصمیم بازتاب‌دهنده خواست اکثریت مردم افغانستان نیست، «آن افغان‌هایی که با این سیاست موافق نیستند باید صدای خود را بلند کنند.»

همچنین کرن دیکر، شارژدافیر سفارت ایالات متحده امریکا برای افغانستان، این تصمیم طالبان را شدیداً محکوم کرده و در توییتی نوشته است: «از مردان افغان می‌خواهم که در کنار زنان افغان بایستند. حالا وقت‌اش است. منتظر چه هستید؟»

مرتبط:واکنش‌ها به ممنوعیت حضور دختران در دانشگاه‌ها توسط طالبان

عباس بصیر که در نظام ساقط شده به عنوان وزیر تحصیلات عالی کار کرده بود، این اقدام طالبان را «غیراسلامی و شرم‌آور» می‌خواند. او می‌گوید که با وجود سرکوب اعتراض‌ها توسط طالبان جز «اعتراض متحدانه» مردم، استادان و دانشجویان، چاره‌ای دیگر وجود ندارد.

بصیر به دویچه وله گفت: «همه استادان و شاگردان متحد شوند و تا زمانی که طالبان دوباره دروازه دانشگاه و مکاتب را به روی دختران باز نکنند، استعفا بدهند و دانشگاه‌ها و مکاتب را ترک کنند و این اقدام می‌تواند موثر باشد.»

عزیز محبی، آگاه امور افغانستان، می‌گوید که باید مردم علیه طالبان اعتراض مدنی کنند و استادان و شاگردان برای چند روزی دست از تدریس و آموختن علم بردارند تا این که طالبان مجبور به بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران شوند.

طالبان بعد از این که در ماه اگست ۲۰۲۱ قدرت را تصرف کردند، به صورت پیوسته و تدریجی عرصه زندگی را برای دختران و زنان تنگ کرده اند. محدودیت‌های وضع شده بر زنان یک فهرست طولانی را تشکیل می‌دهد.

اعتراض‌های محدود زنان در برابر این محدودیت‌ها در گذشته از سوی طالبان با خشونت سرکوب شده و شمار زیادی از معترضان برای روزها در بازداشت شکنجه و مجبور به اعتراف‌های اجباری شده اند.

چرا طالبان مانع رفتن دختران به دانشگاه و مکاتب می‌شوند؟

طالبان «اصول اسلامی» و «سنت افغانی» را دلیل همه اقدام‌های محدودکننده خود علیه زنان عنوان کرده اند، در حالی که چنین محدودیت‌هایی در هیچ کشور اسلامی دیگر وجود ندارد و افغان‌ها نیز با رعایت معتقدات اسلامی شان به تحصیل و درس ادامه داده اند.

طارق فرهادی، کارشناس سیاسی می‌گوید که در بین طالبان اختلافات وجود دارد و این سبب شده است که بخشی از طالبان تصامیم «مخالف مردم و دین مبین اسلام» بگیرند.

مرتبط:محرومیت از تحصیل؛ دختران ناچار ازدواج می کنند

حتی کارشناسان حامی طالبان که در گذشته تلاش کرده اند بسیاری تصمیم‌های طالبان را توجیه کنند، از این تصمیم طالبان شدیداً انتقاد می‌کنند.

هاتف مختار، کارشناس نزدیک به طالبان می‌گوید که رفتن دختران به دانشگاه و مکاتب خلاف دین اسلام نیست و هیچ توجیه دینی و منطقی ندارد. به گفته او، این «ظلم و خیانت بزرگ به مردم و تاریخ افغانستان» می‌باشد.

مختار افزود: «طالبان صدای مردم را بشنوند، مطابق یک آجندا دروازه دانشگاه را به روی دختران باز کنند. اگر این کار را نکنند، مردم مثل دولت‌های پیشین، در برابر شان ایستاد می‌شوند و صف واحد تشکیل می‌دهند.»

به نظر نمی‌رسد جامعه بین‌المللی هم گزینه‌های زیادی برای اعمال فشار داشته باشد. تحریم‌های از قبل وضع شده مانند محدودیت سفر، و اصرار جامعه بین‌المللی، نتوانسته مانع سیاست‌های تندروانه طالبان شود.

با وجود این، عباس بصیر می‌گوید: «جامعه جهانی فشارهای بیشتری بر طالبان وارد کنند، مانع امکانات مالی برای طالبان شوند و محدودیت‌های بیشتری بر سفرهای بین‌المللی آن‌ها وضع شود.»