طبق تحقیقات کمیته سازمان ملل متحد در امور ناپدید شدگان در پنج دهه گذشته حدود یک میلیون نفر در عراق ناپدید شده اند. گروه داعش مسئول بسیاری از این ناپدیدسازیهای اجباری عنوان شده است.
اعلانات بازرگانی
بر اساس این گزارش در پنج دهه گذشته تا یک میلیون نفر در عراق بدون هیچ اثری ناپدید شده اند. شمار زیادی از این افراد به گونه خشونتبار همچنان در خارج از این کشور نیز ربوده شده اند.
کمیته مبارزه با ناپدیدسازی اجباری در سازمان ملل متحد از حکومت عراق خواسته است که با قاطعیت در برابر این «جنایتهای وحشتناک» اقدام کند. طبق این گزارش، عاملین این ناپدیدسازیهای اجباری در اغلب موارد مجازات نشده اند.
ویدیوهای معلوماتی را در یوتیوب دویچه وله دری ببینید
اعضای این کمیته در ماه نومبر سال ۲۰۲۲ به عراق سفر کرده و با بازماندگان افراد ناپدید شده و نیز نمایندگان حکومت دیدار و گفتگو کرده اند.
آلبوم عکس: گورهای دستهجمعی داعش در شهر رقه
شهر رقه در شمال سوریه تقریباً مدت چهار سال یکی از مهمترین پایگاه های جنگجویان گروه "دولت اسلامی" یا داعش بود. گورهای دستهجمعی سندی برای کشتارهای وحشیانه این گروه است. حالا قرار است مرده های گمنام دوباره نام بیابند.
عکس: DW/T. Pedersen
گورهای دستهجمعی
۱۲ تا ۱۵ کارمند، نخستین اجساد را از گور بیرون کردند. این تیم در همانجا تحت هدایت اسد محمد داکتر علوم جنایی، اجساد را از نظر زخم ها، لباس ها و داشته های شخصی یا نشانه های خاص بررسی می کنند تا شناسایی گردند.
عکس: DW/T. Pedersen
مستندسازی دقیق
برای بررسی بقایای اجساد، جزئیات به صورت دقیق در یک کتاب ثبت میشود. با وجود آن ممکن است هویت های هزاران زن، مرد و کودک دفن شده در این گورها هرگز روشن نشود. کارمندان از سال ۲۰۱۸ به بعد در رقه ۴۳۶۰ جسد را از گورهای دسته جمعی بیرون کرده اند. از این میان فقط ۷۵۰ جسد شناسایی شده اند.
عکس: DW/T. Pedersen
محل مرده های ناشناس
الفخیخه بزرگترین گور دسته جمعی از ۱۳ گور کشف شده در رقه است، اما نه از نظر مساحت منطقه، بلکه از نظر شمار اجساد. تخمین زده می شود که در این جا ۳۰۰۰ جسد در گورهای دسته جمعی افگنده شده باشند. نیروهای کاری شش ماه وقت ضرورت داشتند تا همه اجساد را بیرون کنند.
عکس: DW/T. Pedersen
قبرستان ترور
این محل در آغاز سال ۲۰۱۹ ، یک سال بعد از رهایی منطقه از "دولت اسلامی" در حاشیه رقه کشف شد. بخش شمالی مزرعه، یک قبر دسته جمعی است. تخمین زده می شود که بیش از ۱۶۰۰ جسد در این محل باشد که بر اثر حملات هوایی جان باختند و یا توسط "دولت اسلامی" اعدام شدند. در بخش غربی عمدتاً قبرهای انفرادی برای جنگجویان داعش و متعلقین شان قرار دارد.
عکس: DW/T. Pedersen
جنگجویان داعش
مردان بقایای جسدی را بیرون می کنند که فکر می شود مربوط به جسد یک جنگجوی افریقایی داعش باشد. او در یک قبر معمولی دفن شده بود. اجساد این مرده ها نیز مورد بررسی قرار می گیرند.
عکس: DW/T. Pedersen
قبر کودکان
کارمندان در عمق نیم متری زمین، دو قبر مشابه را یافتند. احتمالاً این دو قبر برای نوزدان و یا کودکان شیرخوار جنگجویان "دولت اسلامی" اختصاص داده شده بود. در بعضی از قبرها به جز از استخوان های کوچک چیزی قرار نداشتند که به صورت دقیق با پارچه سفید پوشیده شده بودند.
عکس: DW/T. Pedersen
تغییر دوباره قبرهای دسته جمعی به مزارع
این جا قبلاً مزرعه بود، نه کمپ آموزشی و نه قبرستان جنگجویان داعش. اسد محمد، داکتر علوم جنایی می گوید: "وظیفه ما این است که این جا را بار دیگر برای زمین های زراعتی قابل استفاده سازیم. این جا جای قبرستان نیست."
عکس: DW/T. Pedersen
دعا برای مرده ها
فعالیت کارگران نه تنها از نگاه جسمی، بلکه از نگاه روانی نیز بسیار پرمشقت است. این مردان منظماً کار را متوقف می کنند تا چای بنوشند و نماز ظهر را به جا آورند و برای مردگان هم دعا کنند. آنها تا ساعات طولانی استخوان ها و اجساد را از قبر بیرون می کنند. آنها به این باور نیز هستند که با این کار شان در عادی ساختتن وضعیت نیز کمک میکنند.
عکس: DW/T. Pedersen
8 عکس1 | 8
بر بنیاد یافتههای این گزارش در حالی که معلوماتی در مورد پدیده ناپدید سازیها در ادارات حکومت عراق موجود است، اما در موضعگیریهای رسمی مقامات عراق بازتاب پیدا نکرده است. تا کنون آمار دقیقی از تعداد ناپدید شدگان وجود ندارد.
بر اساس این بررسیها گروه تروریستی «دولت اسلامی» یا داعش که زمانی بخشهای گسترده عراق را زیر کنترول خود داشت، مسئول بسیاری از ناپدید شدنها شمرده میشود. از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ تروریستهای داعش هزاران تن را ربوده و به قتل رسانده اند.
بر اساس معلومات سازمان ملل متحد تنها در منطقه سنجار در شمال این کشور در طی چند روز حدود ۶۸۰۰ ایزدی ربوده و ۳۱۰۰ تن دیگر کشته شدند. این کمیته همچنین گفته است که در جریان اعتراضات ضد حکومتی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ نیز معترضان بازداشت شده ناپدید شده یا در مکان نامعلومی محبوس شده اند.
اعتراضهای ضد حکومتی در عراق به روایت تصویر
بیشتر از یک ماه می شود که اعتراضهای مردمی علیه حکومت عراق جریان دارد که به تکرار به خشونت گرائیده و تلفات به جا گذاشته است. این اعتراضات دهها کشته و صدها زخمی به جا گذاشته است.
عکس: AFP
تلاش به داخل شدن در ساختمانهای حکومتی
در اول اکتوبر هزاران معترض در سرک ها و جاده های بغداد برآمدند تا علیه حکومت مظاهره کنند. خواسته های معترضان کاهش بیکاری، فراهم کردن شرایط بهتر خدمات عامه و پایان فساد مالی بود. تظاهرکنندگان در میدان تحریر در مرکز شهر گردهم آمدند. آنها سعی کردند تا داخل زون سبز که شدیداً کنترول می شود و در آن سفارت خانه ها و ساختمان های حکومتی قرار دارند، داخل شوند.
عکس: picture-alliance/dpa/A. al Mohammedaw
برخورد خشونت آمیز پولیس
نیروهای امنیتی برای جلوگیری از داخل شدن معترضان در زون سبز سرک ها را مسدود کردند، از گاز اشک آور و ماشین های آب پاش ها کار گرفتند. زمانی که تظاهرکنندگان حاضر نشدند محل را ترک کنند، نیروهای امنیتی با گلوله های رابری و سلاح گرم آتش گشودند. براساس گزارش ها، بیش از ۲۰۰ نفر زخمی و یک تن کشته شدند.
عکس: picture-alliance/dpa/K. Mohammed
دعودت به خویشتنداری
حکومت مورد مشاجره عراق از اکتوبر سال ۲۰۱۸ به این سو در قدرت است. در پی اعتراض ها، تدابیر امنیتی در بغداد تشدید یافت. برهم صالح رئیس جمهور عراق، معترضان را به "خویشتن داری و رعایت قانون " فراخواند. نماینده بالا مقام سازمان ملل متحد در عراق نیز از این وضعیت شدیداَ ابراز "نگرانی" کرد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/F. Belaid
اعتراض های بیشتر با قربانیان بیشتر
با وجود خشونت ها، اعتراض ها در عراق ادامه یافت. در دوم اکتوبر تظاهرکنندگان مجدداَ در مرکز شهر بغداد دست به اعتراض زدند. نیرو های پولیس که با موترهای زرهی و تجهیزات ضد شورش مجهز بودند، با شلیک بیشتر گلوله واکنش نشان دادند. تا پایان روز، هفت نفر کشته شدند و به این ترتیب شمار جمعی کشته شده ها در دو روز اول اکتوبر به ۹ تن رسید.
عکس: picture-alliance/dpa/H. Mizban
گسترش اعتراض ها
تظاهرات و ناآرامی ها از بغداد به جنوب عراق گشترش یافت. در بعضی جاها تظاهرکنندگان ساختمان ها را به آتش کشیدند. عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق کسانی را که خشونت کرده اند «متجاوز» عنوان کرد و دستور برگزاری نشست اضطراری امنیتی را داد. در حالی که برخی سیاستمداران از واکنش نخست وزیر در برابر معترضان حمایت می کردند،، شمار دیگر واکنش حکومت را محکوم کردند.
عکس: picture-alliance/dpa/H. Mizban
امکان بی ثباتی بیشتر
زمانی که خشونت ها در سطح ملی به شمول میدان های هوایی در خارج شهرها گسترش یافت، حکومت در بغداد و سه شهر جنوبی قیود شبگردی اعلام کرد. در پایان ۳ اکتوبر دست کم ۲۵ نفر کشته شدند. مرز میان عراق و ایران پیش از رسیدن موسم زیارت به شهر مذهبی کربلا مسدود شد. ایران از شهروندانش خواست که از سفر به عراق خودداری کنند. بحرین نیز به شهروندان اش هشدار مشابه داد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/H. Mizban
وبلاگ نویس ضد حکومت دستگیر شد
در نیمه ماه اکتوبر، تظاهرکنندگان تصمیم به آتش سوزی و مسدود کردن سرک ها گرفتند. در این میان شجاع خفاج وبلاگ نویس ظاهراً به دلیل گزارش دهی از ناآرامی ها دستگیر شده است. یکی از وابستگان این نویسنده افشاگر که به دلیل ترس از بازجویی و فشار نخواست نام اش ذکر شود، گفت که افراد نقاب پوش به شدت مسلح او را صبحگاه در منزل اش گرفتار کرده اند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/K. Mohammed
افزایش تلفات
ماه اکتوبر به پایان رسید، اما هیچ نشانه ای برای پایان اعتراض های خشونت آمیز دیده نمی شود. عادل عبدالمهدی نخست وزیر وعده اصلاحات را داده است، با وجود آن تاهنوز مردم در میدان تحریر در بغداد گردهم می آیند، بیرق های کشور را به اهتزاز در می آورند و برای کناره گیری حکومت شعار می دهند. با گسترش اعتراض ها در شهرهای عمدتاَ شیعه نشین در جنوب، تلفات نیز بیشتر شده است.
عکس: AFP
8 عکس1 | 8
این کمیته از ده کارشناس حقوق بشر تشکیل شده و بر رعایت «کنوانسیون بینالمللی حفاظت از همه در برابر ناپدیدسازی اجباری» نظارت میکند. این قطعنامه بر اساس معلومات انستیتوت آلمانی برای حقوق بشر در سال ۲۰۰۶ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد و از سال ۲۰۱۰ اجرایی شده است.