آیانا، زن جوان اتیوپیایی می گوید وقتی که چند سال پیش به فکر آینده می افتاد، تصورش را هم نمی کرد که روزی در اندونیزیا زندگی می کند، یا در جاکارتا، در مرکزی که آوارگان آن را مدیریت می کنند، زبان انگلیسی بیاموزد.

در برنامه «صحت، تحصیل و یادگیری» برای مهاجران، دانش آموزان از کشورهای افغانستان، پاکستان، سومالیا، اتیوپیا، سودان، اریتریا، عراق، یمن و عربستان سعودی و از همه گروه های سنی شرکت می کنند. آیانا که حدودا ۳۰ سال دارد، پیش از این هیچگاه به مکتب نرفته بود.

او به دویچه وله گفت: «این بار اول است که من قلم برمی دارم و می توانم بگویم که حالا واقعا ارزش تحصیل را می فهمم. اکنون من (درس) می خوانم، برای درس هایم آمادگی می گیرم، ذهنم باز است و اگر ادامه بدهم به تدریج موفق خواهم شد». 

در اندونزیا حدود ۱۳ هزار و ۸۰۰ مهاجر و پناهجو به سر می برند. قانون در مورد آن ها بسیار سختگیر است و آوارگان نمی توانند کار کنند یا به تحصیلات عالی دسترسی داشته باشند.

اندونزیا همیشه یک کشور ترانزیت بوده است. آوارگانی که می خواستند به کشورهای دیگر بروند، می توانستند در اندونزیا توقف کنند و نیازهای اولیه شان را برآورده کنند. آن ها می توانستند در اندونیزیا با حفظ عزت و آبروی شان زندگی کنند، یا که برای انتقال به جای دیگری انتظار بکشند. 

اما حالا وضعیت فرق کرده است. در سرتاسر جهان جو سیاسی در قبال مهاجران به طور فزاینده ای خصمانه تر می شود و کشورهایی مانند آسترالیا یا ایالات متحده امریکا که پناهجویان را می پذیرفتند، حالا سیاست های به شدت سختگیرانه ای در قبال آنها اتخاذ کرده اند. گفته می شود که مهلت پنج ساله انتظار برای انتقال به یکی از این دو کشور ممکن است ۲۵ سال به طول بیانجامد. 

در سال ۲۰۱۷ معلوم شد که بیشتر مهاجران هیچگاه به کشورهایی دیگری مانند آسترالیا یا امریکا برای زندگی انتقال نخواهند یافت. در اواخر این سال، کمیساریای عالی سازمان ملل روند اطلاع رسانی به آوارگان در این زمینه را آغاز کرد. 

 

آوارگان هزاره پروژه «HELP» (کمک) را راه اندازی کردند

 

سال گذشته محمد باقر بیانی، یک پسر ۲۰ ساله از افغانستان با چند آواره دیگر پروژه هلپ« HELP» را راه اندازی کرد. او گفت: «مهاجران معمولا هیچ فعالیتی ندارند. آن ها در اتاق های شان می نشینند و راجع به گذشته فکر می کنند و این که فردا چه اتفاقی خواهد افتاد. هدف اصلی ما از راه اندازی این پروژه این است که آن ها برای بیرون آمدن از خانه انگیزه داشته باشند، چیز مثبتی یاد بگیرند و با تحصیل و تقویت مهارت ها مصروف شود».

مکتبی که در چارچوب پروژه «هلپ» راه اندازی شده، ۱۰۰ دانش آموز دارد. صبح ها اطفال و نوجوانان این جا زبان انگلیسی، ریاضی، مضامین ابتدایی، تحصیلات اجتماعی، مهارت های لازم در زندگی و هنر می آموزند. بزرگسالان بعد از ظهر برای یادگیری زبان انگلیسی، زبان مالایی، حسابداری خصوصی و مهارت های اجتماعی به این جا می آیند. 

ایجاد خوش بینی و امیدواری، به باقر انگیزه می دهد. او گفت: «کمک به دیگران خرسند کننده است. با وجود این که شما پاداش مادی دریافت نمی کنید، احساس خشنودی و رضایت در قلب تان دارید». 

بنیانگذار دیگر پروژه «هلپ» یک فرد کارآفرین است که تا به حال چندین پروژه دیگر راه اندازی کرده است. یکی از این پروژه ها، تشکیل گروه حمایت از زنان آواره است که در یک شهر کوهستانی در ۷۰  کیلومتری جنوب جاکارتا صنف های زبان انگلیسی، خیاطی و کارگاه های آموزش امور صحی عرضه می کند.

کلثوم جعفری، یک زن ۳۰ ساله از پاکستان در سال ۲۰۱۳ این گروه را به همراه چند نفر دیگر راه اندازی کرد. آن ها که نخست پیشانی بند و بکس پول می بافتند، به تدریج توانستند ماشین خیاطی بخرند. بعد از مدتی شمار آن ها به ۲۰ زن افزایش یافت که برای دوختن پیراهن زنانه پارچه های خودشان را از خانه می آوردند.

چند سال بعد، کلثوم و یک دانشجوی داکترای آسترالیایی مارک غیرانتفاعی Beyond the Fabric  را ایجاد کردند. تحت این عنوان پتلون و بکس دستی که توسط مهاجران دوخته شده است، به طور آنلاین به فروش می رسد.

یک کار جدید

اکنون ۶۰ زن در این پروژه شرکت دارند و شمار ماشین های خیاطی هم افزایش یافته است. خانم جعفری می گوید: «برخی مرتب به این جا می آیند و برخی در خانه کارهای گلدوزی انجام می دهند».

کلثوم در اتاقی که کلاس درس آن جا برگزار می شود، نشسته است و می گوید: «ما روزهای سه شنبه «صنف بُرِش» داریم و درس خیاطی و کاردستی روزهای جمعه برگزار می شود».

او می گوید که این کار ابتکاری نه تنها عزم و اراده و عزت در میان مهاجران ایجاد می کند، بلکه به آن ها برای مبارزه با احساسات منفی که به خاطر بی سرنوشتی در آن ها ایجاد می شود، کمک می کند. زن ها با درآمدی که این جا دارند، می توانند برای فرزندانشان «خوراکی های سبک، چادر و نوار بهداشتی بخرند». 

خانم جعفری در ادامه گفت: «در اجتماع کوچک ما تغییرات اساسی ایجاد شده است. در آغاز شوهران به همسرانشان اجازه نمی دادند که به تنهایی این جا بیایند. آن ها پایین زینه ها می نشستند و انتظار می کشیدند. اما اکنون شوهران شان می بینند که همسران شان درآمد اندکی دارند و این جا یک محل امن است، به این خاطر دیگر همسرانشان را همراهی نمی کنند. زمانی که زنان تا دیروقت باید این جا بمانند و کارهای سفارشی را به پایان برسانند، شوهران شان به آن ها تیلفون می کنند و می گویند که غذای شام درست کرده اند و به اطفال غذا داده اند. در این گونه لحظات من واقعا احساس سربلندی می کنم».

فراهم کردن کمک های حقوقی برای مهاجران

به جاکارتا برمی گردیم. مرکز اطلاع رسانی برای آوارگان و پناهجویان (RAIC) یک کار ابتکاری دیگر است که به همت آوارگان راه اندازی شده است. هدف مسئولان این پروژه بهبود زندگی آوارگانی است که کدام سازمان دیگری به آن ها رسیدگی نمی کند.   

«RAIC» یک مرکز آنلاین است که اطلاعات لازم را به پنج زبان مختلف در اختیار مهاجران می گذارد. آن ها از طریق این مرکز به خدمات قانونی، معاینه ماهانه چشم، دریافت بسته های مواد غذایی و مجلات راجع به صحت روحی و روانی دسترسی پیدا می کنند. 

 

​

مژگان معرفی زاده و جعفر سالمی که هر دو ۲۷ سال دارند باهم دوست هستند و کارت های شناسایی پناهندگی شان را در یک روز دریافت کرده اند. این دو در طول مصاحبه هایی که پناهجویان باید برای دریافت کمک های حقوقی انجام می دادند‌، به طور رضاکارانه ترجمانی می کردند. کمک رسانی آن ها باعث شد که شمار مهاجرانی که به آن ها مراجعه می کردند، روز به روز افزایش یابد. به این خاطر این دو شهروند ایرانی تصمیم گرفتند که برای حداکثر کمک به مهاجران یک پلاتفورم آنلاین ایجاد کنند.

جعفر به دویچه وله گفت: «وقتی که ما می بینیم وضع مردم از ما بدتر است، می گوییم که مشکلات آن ها باید حل شود. ما باید راه حلی پیدا کنیم و اگر در این راه موفق نشویم، با هرکسی که می شناسیم تماس می گیریم. ما مانند واسطه هستیم و بین آوارگان و سازمان های دیگر ارتباط برقرار می کنیم. ما بر زندگی مردم واقعا تاثیر می گذاریم». 

این دو به مشاور تبدیل شده اند و به مهاجران در پرکردن درخواست پناهندگی شان، پیدا کردن حامی و آزادی از بازداشتگاه کمک می کنند.

مژگان گفت: «وقتی که درخواست پناهندگی مردم مردم برای بار نخست رد می شود و بعد آن ها کارت های شناسایی پناهندگی شان را دریافت می کنند، من واقعا خیلی خوش می شوم. چرا که به این وسیله زندگی شان نجات پیدا می کند، چون دیگر مجبور نیستند به کشورشان برگردند».

پناهجویانی که اینگونه کارهای ابتکاری را راه اندازی می کنند، برای مهاجرانی که در حاشیه جامعه زندگی می کنند و بی سرنوشت هستند، کمک بزرگی به شمار می آیند. در حالی که برخی از رهبران در جهان تمام تلاش شان را می کنند تا جلو آمدن مهاجرانی را بگیرند که توانایی های زیادی دارند، مهاجران خود شان در اندونیزیا هرکاری که از دست شان برمی آید انجام می دهند تا به زندگی شان معنی ببخشند.

جمیما هاروی، اندونیزیا/ م. ا.