ایا صوفیا یکی از محبوب ترین مکان های تاریخی در ترکیه برای گردشگران به شمار می رود و سالانه میلیون ها گردشگر از این مکان  دیدار می کنند.

این بنای ساخته شده از خشت های عظیم و داری مناره های بلند در فهرست میراث های فرهنگی جهان در یونسکو ثبت است که به ارزش این مکان تاریخی افزوده است.

جزئیات بیشتر در این مورد: ایا صوفیا: کلیسا، مسجد یا موزیم؟

اما مکان تاریخی ایا صوفیا به میدان نزاع سیاسی مبدل شده است. این مکان همیشه به عنوان یک سمبول سیاسی استفاده شده است. ایا صوفیا در شهر قسطنطیه قدیم (استانبول امروزی) در دوره امپراتوری بیزانس در سال ۵۳۲ تا ۵۳۷ میلادی ساخته شد و نخست بزرگترین کلیسای جهان بود.

 پس از آنکه عثمانی ها قسطنطنیه را، که در آن زمان جزء امپراتوری روم و پایتخت روم شرقی بود، در سال ۱۴۵۳ میلادی به تصرف خود درآوردند، در همان سال ایا صوفیا را به مسجد مبدل ساختند. اما نقاشی ها و نگارگری های مسیحیان در این کلیسا را از بین نبردند، بلکه صرف روی آن ها را پوشاندند تا مسلمانمان بتوانند در آن عبادت کنند.

سپس مصطفی کمال اتاترک، بنیانگذار جمهوریت ترکیه از این مکان تاریخی به عنوان یک ارزش سمبولیک کار گرفت و ایا صوفیا در سال ۱۹۳۵ در زمان اتاترک به موزیم مبدل شد. او با این کار خود به جهان پیام فرستاد که ترکیه یک کشور سکولار است.

 اکنون رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه می خواهد تا از این مکان بزرگ تاریخی استفاده سیاسی ببرد.

این مکان در مرکز شهر استانبول در منطقه فاتح موقعیت دارد. برای بسیاری از هواداران اردوغان که اکثراً به ناسیونالیسم و اسلام‌گرایی تمایل دارند، ایا صوفیا نماد ارزشمندی از فتح قسطنطنیه توسط عثمانی‌ها است. علاوه بر این، این مکان برای هواداران اردوغان به عنوان نماد برتری اسلامی ارزش دارد.

رویای مبدل ساختن آیا صوفیا به مسجد

اردوغان که رهبری حزب «عدالت و توسعه» را نیز به عهده دارد، می خواهد تا تصمیم اتاترک را تغییر بدهد و ایا صوفیا را به عبادتگاه مسلمانان مبدل سازد.

مدت هاست در ترکیه بحث و گفتگو در باره مبدل شدن مکان تاریخی ایا صوفیا به مسجد ادامه دارد، اما این بار به نظر می رسد که این تصمیم به عملی شدن نزدیک شده است.

روز پنجشنبه گذشته عالی ترین محکمه اداری ترکیه یا شورای دولت نشستی را در باره فرمان سال ۱۹۳۵ اتاترک که ایا صوفیا را به موزیم تبدیل کرده بود، برگزار کرد. قرار است این شورا تا ۱۵ روز دیگر فیصله نهایی اش را در این باره صادر کند.

نعمان کورتولو موس، معاون حزب عدالت و توسعه ترکیه گفته است: «ایا صوفیا جایداد جغرفیایی ما است. کسانی که این ساختمان را به زور شمشیر فتح کرده اند، حق مالکیت آن را نیز دارند.» او همچنان اضافه کرده است که «ایا صوفیا در قملرو ارضی ما موقعیت دارد».

در عین زمان، از برنامه های دولت چنین به نظر می رسد که پلان های اردوغان به مرحله اجرا گذاشته می شود. روز دوشنبه که ۵۶۷ امین سالروز فتح قسطنطنیه بود، به یک امام حزب عدالت و توسعه اجازه داده شد تا چند آیه قرآن را در ایا صوفیا تلاوت کند.

 پس از آن، آوازه هایی پخش شد که گویا دولت قبلاً در این زمینه تصمیم خود را گرفته است.

پلین اونکر، دانیل بیلوت/ ش. ا.