در چند دهه بعد از هجوم قشون سرخ به افغانستان در سال 1979 در شهرها، قریه‌ها و کشتزارهای این کشور ماین، بمب و گلوله‌های منفجر ناشده فرش شده است. حتی بعد از تلاش‌های گسترده پاکسازی هنوز هم مواد منفجر ناشده زیادی در این کشور وجود دارد.

همه طرف‌های جنگ‌های طولانی مدت در افغانستان در فرش کردن ماین و مواد منفجر ناشده سهم دارند که بیش از همه کودکان را به مخاطره می‌اندازد زیرا آن‌ها کنجکاو هستند و غالباً در زمین‌های نشانی نشده بازی می‌کنند.

با شروع سال جدید میلادی جای ماموریت نیروهای بین المللی زیر رهبری ناتو را "حمایت قاطع" گرفت که در آن سربازان بین المللی به مشوره دهی و آموزش نیروهای امنیتی افغانستان می‌پردازند.

محمد صدیق رشید، رئیس مرکز هماهنگی امور ماین پاکی افغانستان گفت: «آن‌ها (نیروهای بین المللی) از اسلحه استفاده کرده و می‌دانند که مهمات منفجر ناشده به جای شان می‌مانند. معلومات راجع به این مهمات جان انسان‌ها را نجات می‌دهد.»

آقای رشید افزود: «اگر آن‌ها محل استفاده از این مهمات و مختصات آن‌ها را به ما بدهند، خیلی کمک کننده است. آن‌ها برخی معلومات را به ما داده اند، اما کافی نیست. آن‌ها باید معلومات بیشتر بدهند.»

رئیس مرکز هماهنگی ماین پاکی افغانستان می‌گوید که این مساله را با نیروهای بین المللی در میان گذاشته اند و تا حالا که این نیروها افغانستان را ترک می‌کنند اقدامی در زمینه صورت نگرفته است: «اگر آن‌ها در این رابطه به ما معلومات ندهند، بسیار سخت خواهد بود و وقت بیشتر، پول بیشتر و تلفات خواهد گرفت. تعداد زیادی به ویژه کودکان جان‌های شان را از دست خواهند داد.»

"میراث مرگبار"

موسسه خیریه "هلو ترست" که متخصص پاک‌سازی مهمات منفجر ناشده است، در منطقه جنگلک در جنوب کابل مصروف پاک‌سازی مهمات و ماین‌های خط مقدم جنگ داخلی دهه 1980 میلادی است.

زبتو خان، یکی از مسئولان ارشد این موسسه گفت: «خطرناک‌ترین آن‌ها مهمات منفجر ناشده مخفی است، زیرا گاهی در زمان برخورد با آن یا در جریان خنثی کردن‌، انفجار می‌کند.»

خان می‌گوید که بسیاری افراد ملکی نه تنها توسط ماین، بلکه بر اثر دیگر مواد منفجره باقی مانده از جنگ به شمول بمب‌های خوشه‌ای زخمی شده اند: «این مواد انفجاری چالش بزرگی برای پنج تا ده سال آینده است. بسیاری این مواد بسیار نزدیک به مناطق مسکونی قرار دارند.»

براساس کنوانسیون منع استفاده از سلاح‌های متعارف ملل متحد که در سال 1980 به تصویب رسید، همه طرف‌ها مکلف اند که در پاک‌سازی مهمات منفجر ناشده بعد از یک جنگ کمک کنند. اما واقعیت در افغانستان این است که جنگ با طالبان هنوز هم ادامه دارد.

آیساف در اعلامیه‌ای به خبرگزاری فرانس پرس گفته است که همه مهمات منفجر ناشده را از میدان‌های تیراندازی که به نیروهای امنیتی افغانستان سپرده نشده، پاک‌سازی کرده است. در این اعلامیه آمده است: «آیساف بیش از 7500 عضو نیروهای امنیتی افغانستان را در بخش خنثی کردن مهمات ضد حکومتی آموزش داده است.»

آیساف گفته است که در نتیجه تلاش‌هایش با نیروهای امنیتی افغانستان، 1.2 میلیون مهمات (منجفر ناشده) در سه و نیم سال گذشته خنثی شده اند. آیساف تاکید کرده که هرگز از ماین‌های زمینی استفاده نکرده است، اما از ابراز نظر در مورد مهمات منجفر ناشده در 13 سال جنگ در افغانستان خودداری کرده است.

تحلیلگران می‌گویند که حدود 10 درصد همه سلاح‌ها انفجار نمی‌کنند و این سلاح‌های منجفر ناشده به عنوان میراث مرگبار باقی می‌مانند که در دهه‌ها بعد از ختم جنگ می‌توانند قربانی بگیرند.

مرکز هماهنگی امور ماین پاکی افغانستان می‌گوید که این کشور از نظر داشتن مهمات منفجر ناشده در سطح جهان یکی از کشنده‌ترین کشورها است. به گفته این موسسه، ماهانه حدود 40 تن در اثر انفجار این مواد جان می‌دهند که نصف آن‌ها کودکان هستند.

از سال 2001 به این سو میلیون‌ها پارچه از مواد انفجاری توسط گروه‌های ماین پاکی خنثی گردیده اند که یکی از بزرگ‌ترین دست‌آوردهای بین المللی خوانده می‌شود. اما حالا با کاهش سربازان بین المللی این تلاش‌ها کندتر شده و منابع مالی کافی برای آن وجود ندارد.

رشید گفت: «برنامه‌ریزی و همه کارهای دیگر توسط سازمان‌های بین المللی صورت گرفته است. نقش حکومت افغانستان برای رسیدگی به این مشکل حیاتی است. اما احساس مسئولیت وجود ندارد.»