شی جین پینگ، رئیس جمهور چین روز چهارشنبه هفدهم ماه سپتامبر عازم هندوستان می شود و قراراست ضمن این سفر هر دو سیاستمدار برجسته دو کشور بزرگ آسیا با هم دیدار و ملاقات نمایند.

با وجود نظام های متفاوت سیاسی و تفاوت های عمیق اقتصادی و نظامی که چین در هر دو زمینه به مراتب از هندوستان جلوتر می باشد، و همچنان با توجه به تنش های حل ناشده ی مرز مشترک دو کشور در دامنه کوه های همالیا نشانه های همکاری های مشترک میان هر دو کشور پرنفوس جهان بیشتر بوده و اختلاف ها بر این مناسبات غلبه نمی کند.

این مناسبات در گذشته به گونه دیگری بود، به ویژه پس از جنگ مرزی هند و چین در سال 1962 حدود سی سال مناسبات خوبی میان دو کشور حاکم نبود؛ اما پس از سفر راجیف گاندی نخست وزیر اسبق هند به چین، مناسبات مکدر دو کشور تا حدی بهبود یافت. این در حالی است که حتی در سال 1998 جورج فرناندز وزیر دفاع آن زمان هندوستان، پاکستان را نه بلکه چین را تهدید بزرگ خوانده بود.

منافع بزرگ متقابل برای همکاری های اقتصادی

اکنون با گذشت زمان، چین بزرگترین شریک تجاری هندوستان محسوب می شود و پیکنگ مفاد بیشتر از این مناسبات بر می دارد.

هر دو کشور خواهان گسترش همکاری های اقتصادی هستند. هندوستان خواهان سرمایه گذاری چین در زیرساخت های این کشور می باشد؛ زیرا ناریندرا مودی نخست وزیر هندوستان بازسازی و مدرنیزه کردن خطوط آهن کشورش را از اولویت های کاری خویش اعلام کرده و امیدوار است که چین در این بخش ها بیشتر سرمایه گذاری کند.

در نظر است که این خطوط آهن ایالت بنگلور را از شرق به چنای و از شمال غرب به ممبئی وصل کند. با توجه به این که چین بزرگترین ذخایر ارز جهان را دارد، قادر به این گونه سرمایه گذاری ها خواهد بود.

همچنان قرار است برای اعمار دو پارک صنعتی در ایالت های گجرات و مهاراشترا نیز سرمایه گذاری هایی صورت گیرد؛ پارک های صنعتی ای که امکانات صادراتی هندوستان را بهبود بخشیده و همچنان زمینه های اشتغال را مهیا می کند.

همزمان مودی تلاش دارد تا توجه جاپان را نیز به این بخش ها جلب نماید. چنانچه جاپان ضمن سفر مودی به این کشور تعهد سپرد که به ارزش چندین میلیارد دالر در هندوستان سرمایه گذاری خواهد کرد. مودی همچنان در نظر دارد فن آوری هایی را برای سریع ترین قطارهای موسوم به «بولیت تِرین» از جاپان به هندوستان وارد کند.

استفاده از "کارت جاپان"

با توجه به فاصله زمانی کوتاه میان دیدار مودی با شینزو آبه نخست و زیر جاپان و شی جین پینگ رئیس جمهور چین، می توان به سناریوی دیپلوماسی ابرقدرت های آسیایی تا حدی پی برود. آیا مودی می خواهد با نزدیکی به جاپان که در بحیره شرق چین با پیکنگ ادعای ارضی دارد، از چین امتیاز بگیرد؟

سجیت دوتا، تحلیلگر مسایل چین در "مرکز مطالعات نلسون ماندیلا در زمینه منازعه" در دهلی نو به دویچه وله گفت: «هندوستان با "کارت جاپان" در مقابل چین بازی نمی کند. بلکه مشاورین مودی به این امر واقف هستند که روابط هند با کشور بسیار پیشرفته جاپان در عرصه فن آوری، از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل هندوستان می خواهد روبط خود را در این عرصه با جاپان گسترش دهد».

به باور دوتا هر دو کشور چین و جاپان امکانات و فرصت های خوبی در بازار هندوستان دارند و در این عرصه حتی برای کشورهای زیادی دیگر مثل آلمان و کوریای جنوبی نیز فرصت های مناسبی وجود دارند.

گرایش به چین

اهداف هر دو کشور چین و هندوستان بیش از همه بر محور توسعه اقتصادی میان هر دو کشور می چرخد. کریستیان واگنر از بنیاد علم و سیاست در برلین می گوید: «مودی از زمانی که به عنوان وزیر ارشد گجرات ایفای وظیفه می کرد، گرایش هایی در همکاری با چین داشت. او در آن زمان چندین بار به چین سفر کرد و سرمایه گذاران چین نیز با سرمایه گذاری در گجرات در پیشرفت های اقتصادی این ایالت نقش برجسته ای داشتند. همچنان در چین نیز علایق زیادی برای سرمایه گذاری در هند وجود دارد و مودی نیز می خواهد از این فرصت استفاده کند».

به گفته واگنر با توجه به این علایق، مودی می تواند به سادگی مخالفت های هممقطارانش در هند را در این زمینه تحمل کند. او افزود: «چین از سال ها قبل خواهان سرمایه گذاری در بخش زیرساخت های هندوستان بود؛ نه تنها در بخش خطوط آهن بلکه همچنان در تاسیسات بندری و بخش مخابرات. اما این علایق در هندوستان، با توجه به امور امنیتی این کشور به دقت دیده می شود، به همین دلیل مودی و حزب اش "بهاراتیا جاناتا" به این خواست ها منوط به قید و شرط هایی می نگرند».

مناقشات مرزی حل ناشده

دو کشور مناقشه مرزی حل ناشده دارند. هندوستان ادعای ارضی در غرب مناطق کشمیر موسوم به "اقصای چین" دارد. همچنان چین نیز در بخشی از ایالت آروناچال پرادیش ادعای ارضی دارد، مناطقی که دو برابر نواحی "اقصای چین" است.

کریستیان واگنر می گوید که این مناقشه در سال های اخیر چندین بار بر مناسبات دو کشور سایه افگنده است. اما با آنهم در ماه اکتوبر سال 2013 هر دو کشور توافقنامه ای را برای اعتمادسازی مجدد امضا کردند. به گفته واگنر، براساس این توافقنامه قرار شد که با همکاری های متقابل اقتصادی معضلات مرزی دو کشور نادیده گرفته شوند.

خام بودن زمان برای مصالحه و سازش

در نهایت نیاز می رود که هر دو کشور سازش و مصالحه را در پیش گیرند. اما ژاو گان شینگ، کارشناس جنوب آسیا در این زمینه به دویچه وله گفت که هنوز شرایط سازش میان دو کشور مهیا نشده است.

او افزود که با آنهم ساختارهای کنترول مرزی برای ایجاد ثبات در هر دو طرف مرز مؤفق به تآمین این امر گردیده اند. به گفته گان شینگ، مناقشات مرزی دو کشور به تناسب گذشته کمتر شده است.

موهن گروسوامی، یکی از افسران پولیس مرزی هند نیز مناقشات مرزی را رد کرده و می گوید که هیچ گونه معضلی در این زمینه وجود ندارد.

با آنهم در داخل هندوستان و چین هنوز هم سوال مناقشه مرزی دو کشور مطرح می باشد. بنابراین، هنوز واضح نیست که زمانی ملی گرایان دست بالاتر پیدا کرده و مناقشه مرزی حادتر می شود یا این که همکاری های اقتصادی بر این مناقشه سایه می افگند.