به صورت رسمی 13 سال می شود که اتحادیه اروپا در تلاش دستیابی به سیاست واحد در قبال پناهجویان است. در خزان سال 1999، روسا و سران کشورهای اتحادیه اروپا که در آن زمان تنها 15 عضو داشت، با هجوم آوارگانی روبرو شدند که از جنگ های یوگسلاویای سابق فرار می کردند.

حالا بسیاری از مهاجران بیشتر از طریق یونان وارد اتحادیه اروپا می شوند، اما کشورهای قبرس و مالتا نیز شکایت دارند که از این ناحیه تحت فشار هستند. پراکندگی پناهجویان در کشورهای مختلف اتحادیه اروپا به هر حال بسیار نابرابر بوده و هنوز نیز چنین است.

در سال 1998 رؤسای دولت ها و حکومت های اتحادیه اروپا فیصله کردند که همه کشورهای عضو باید مسوولیت های واحدی در قبال پناهجویان داشته باشند. اما برای دستیابی به یک سیستم پناهندگی واحد در اتحادیه اروپا هنوز هم باید انتظار کشید. مهلتی که اخیراً برای سال 2012 در این خصوص تعیین شده بود، مدت ها است که سپری شده است.

سهمیه نابرابر

در تازه ترین تلاش ها، توبیاس بیلستروم، وزیر داخله سویدن یک بار دیگر گفته است به دلیل شمار زیاد متقاضیان پناهندگی در سویدن، این موضوع برای کشورش خیلی مهم است. او افزوده است: «حالا 9 عضو از 27 عضو اتحادیه اروپا، 90 درصد متاقضیان پناهندگی را که پا به اروپا می گذارند، می پذیرند. من به این باورم که این وضعیت نیازمند پیشروی مشترک ما می باشد».

تا حالا در قسمت پناهجویان در اتحادیه اروپا «قرارداد دوبلین II» مورد اعتبار است. بنابراین، هر کشوری مسوول رفتار با مهاجری است که ابتدا به آنجا داخل شده است. اگر مهاجر به کشور دیگر برود، کشور میزبان می تواند او را دوباره به جای اولش برگرداند. بنابراین کشورهایی مانند یونان خواهان تغییر قرارداد دوبلین هستند. زیرا بسیاری از آوارگان نخست وارد یونان شده و سعی می کنند از آن جا به دیگر کشورهای اروپای غربی راه پیدا کنند. در مقابل، هنس پتر فریدریش، وزیر داخله آلمان از اتحاد سوسیال مسیحی، به قرارداد دوبلین تاکید می کند. دلیل این کار او هراس از هجوم گسترده آوارگان به کشورش می باشد.

سهمیه به عنوان راه حل

نادیا هیرش، نماینده لیبرال پارلمان اروپا و عضو انجمن کار و امور اجتماعی، قرارداد دوبلین را بی مفهوم عنوان می کند، زیرا «خانواده ها را از همدیگر جدا می کند و هرکدام از کشورها صرف به دلیل وضعیت جغرافیایی شان باید مهاجران بیشتری را بپذیرند». او در گفتگویی با دویچه وله تقاضا می کند که «مهاجران براساس سهمیه در کشورهای عضو اتحادیه اروپا تقسیم شوند».

خانم هیرش می گوید که در صورتی که سهمیه بندی براساس جمعیت و توان اقتصادی کشورها انجام شود، در وضعیت آلمان «تقریباً هیچ تغییری وارد نمی شود، چون این کشور امروز هم آوارگان زیادی را می پذیرد».

به عقیده این خانم، سویدن سهم بزرگی در پذیرش آوارگان به دوش گرفته است. اما برخی از کشورها مانند مجارستان، چک و اسپانیا بسا بیشتر از این می توانند در پذیرش و رسیدگی به امور پناهجویان تلاش کنند.

کسی که کار می کند، باردوش نیست

سیاست آوارگان و پناهندگی سال ها است که در بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا یک موضوع حساس است. متقاضیان پناهندگی که بتوانند ثابت کنند در کشور شان مورد پیگرد سیاسی بوده اند، اگر شانس بیاورند وجود شان در آن کشور تحمل می شود، اما معمولا با آن ها پیشامد خوبی صورت نمی گیرد.

اما کسانی که از کشورهایی می آیند که تعقیب سیاسی در آن جا وجود ندارد، به گفته اوله شرودر، معاون وزیر داخله آلمان «حق پناهندگی ندارند و باید در زودترین فرصت به کشورهای اصلی شان بازگردانده شوند». شرودر در این ارتباط کشورهای صربستان و مقدونیه را مثال زد.

نادیا هیرش، عضو لیبرال پارلمان اروپا می گوید مشکل در آلمان این است که به متقاضیان پناهندگی هرچند غالباً توانایی ها و مهارت های بالایی دارند، اجازه کار داده نمی شود و براین اساس، به آنها به دیده باردوش نگریسته می شود.

او سویدن را برخلاف آلمان یک نمونه مثبت می داند. «آن ها سیاست بازار کار بسیار لیبرال دارند. آن جا مردم اجازه دارند در زودترین فرصت شروع به کار کنند. به این مفهوم که جامعه مجبور به تامین هزینه های زندگی آن ها نیست، آن ها (پناهجویان) زود به جزوی از جامعه تبدیل می شوند و حتی با کارشان در رشد اقتصادی نیز سهم می گیرند».

مبارزه برای شفافیت بیشتر

هیرش امیدوار است که اروپا از آوارگان با آغوشی بازتر استقبال کند و سیسلیا مالمستروم، کمیسار امور داخلی اروپا نیز چنین نظری دارد. مالمستروم به این باور است که اتحادیه اروپا به هر حال باید به وضعیت افرادی که نیاز به محافظت و سرپناه دارند، رسیدگی کند و جمعیت رو به پیری اروپا نیز به خاطر آینده خودش، نیاز به مهاجر دارد، حتی اگر که آن ها حق پناهندگی نداشته باشند.

بسیاری سیاستمداران به این قضیه طور دیگر می بینند. حالا سوال این است که آیا اروپا قلعه ای است مسدود در برابر پناهجویان و یا اتحادیه ای با درهای باز؟ در مورد این سوال، حالا به شدت در پیوند به اعطای جایزه صلح نوبل به اتحادیه اروپا بحث می شود. سازمان حقوق بشری عفو بین الملل گفته است که اتحادیه اروپا به دلیل سیاست اش در قبال پناهجویان، «سزاوار این جایزه نیست».

ایالات متحده درصدی بیشتر مهاجران را می پذیرد

حتا به نظر می رسد که مالمستروم و سخنگویش میشایل سیرسونه، ارزیابی متفاوتی دارند. در حالی که سیرسونه پیش از اعطای جایزه گفته بود که اروپا «افتخار دارد» که به انسان های زیادی «پناهگاه و زندگی جدیدی» داده است، مالمستروم سهمیه اروپا در پذیرش مهاجران را کمتر درخشان می بیند. به گفته او، در سال 2011 اتحادیه اروپا حدود ده درصد مهاجران را در سطح جهان پذیرفته است که حدود 20 میلیون تن و برابر با چهار درصد جمعیت اتحادیه اروپا می باشد. او شرح داده است: «مثلا ایالات متحده امریکا 20 درصد مجموع مهاجران در سطح جهان را می پذیرد که 13 درصد جمعیت اش می باشد».