براساس آمارها حدود ۲۸۰۰ مسجد در آلمان وجود دارد، اما این مساجد هر از گاهی، خصوصاً وقتی که شاخصه‌های متمایز مانند مناره داشته باشند، به مرکز بحث‌ها و مشاجره‌ها تبدیل می‌شوند. هرچند برای مساجد قواعد و رهنمودهای مشابه با کلیساها و کنیسه‌ها وجود دارد، اما بسیاری مسایل مربوط به قواعد و تصمیم‌گیری‌های محلات و نواحی می‌شود.

حسین همدان، نخستین مشاور امور اسلامی در آلمان، در این راستا تلاش می‌کند تا از مشاجره میان انجمن‌های اسلامی و محلات جلوگیری شود.

این دانشمند ۴۴ ساله علوم دینی و اسلامی در گفتگو با دویچه وله توضیح داد: «من همیشه دوست دارم که دیالوگ به صورت صادقانه انجام شود. برخورد با احترام متقابل از این جمله است و آنهم زمانی که ما در باره موضوعات انتقادی باهم صحبت می‌کنیم.»

بیشتر بخوانید: پروژه پخش اذان در مسجد شهر کلن بدون مشکل پیش می‌رود

همدان از هشت سال به این سو در ایالت بادن-وورتمبرگ در جنوب غرب آلمان برای ادارات محلی در امور اسلامی مشوره می‌دهد. او نخستین ماموریت‌اش را دقیقاًبه یاد دارد: «در دوم ماه جون سال ۲۰۱۵ بود و یک اداره محلی از من خواهش کرد تا ارزیابی خود در مورد یک انجمن صوفی‌ها را ارائه کنم.»

صوفی‌ها با مراسم‌هایی همراه با موسیقی و رقص تا حالت خلسه شهرت دارند و در آلمان شمار اندکی چنین جماعت‌ها وجود دارند. این دانشمند امور دینی با جزئیات در این مورد معلومات کسب کرد و سپس با ارائه نتیجه ارزیابی‌اش برخی ابهامات را در ادارات محلی رفع کرد.

نخستین مسلمان به عنوان مشاور اسقف‌نشینان کاتولیک

نکته جالب و بی‌سابقه این است که همدان کارمند رسمی کلیسای کاتولیک است و از سال ۲۰۱۲ به این سو به عنوان نخستین مسلمان در اکادمی اسقف‌نشینان روتنبورگ-اشتوتگارت مشغول کار می‌باشد. ایالت بادن-وورتمبرگ حدود ۱۱ میلیون جمعیت دارد که از جمله آنها حدود ۸۰۰ هزار نفر مسلمان اند. نخستین مساجد در این ایالت در دهه ۱۹۹۰ ایجاد شدند.

بیشتر بخوانید: ایجاد رشته جدید درسی در باره دیالوگ میان سه دین ابراهیمی در دانشگاه تریر

همدان در آغاز مسئولیت پروژه «مسلمانان جوان به عنوان شرکا» را به عهده داشت و در سال ۲۰۱۵ پروژه تازه تاسیس «مسلمانان به عنوان شرکا برای بادن-وورتبمرگ» را به عهده گرفت. او با حمایت «بنیاد روبرت-بوش» به عنوان مشاور ادارات محلی و مقام‌های تصمیم‌گیرنده رسماً فعالیت می‌کند. این دانشمند علوم دینی، تجارب‌اش را در یک کتاب جمع‌بندی کرده است. عنوان این کتاب «مشاور اسلامی در مسیر راه: تجارب، چالش‌ها، رهنمودها» می‌باشد.

در حوزه کار او، اغلب پرسش‌های معمولی روز مطرح می‌شود: مثل این که آیا مناره‌های مساجد بسیار بلند اند؟ گروه‌های انفرادی اسلامی را چگونه می‌توان دسته بندی کرد؟ چطور ادارات محلی می‌توانند نوجوانان مسلمان را ادغام کنند؟ از جانب دیگر چگونه یک انجمن اسلامی از ادغام نوجوانان شان در جامعه حمایت نماید؟

بیشتر بخوانید: شهر کلن آلمان یک پروژه امتحانی را برای أذان در مساجد آغاز می‌کند

نمی‌توان به این سؤالات به صورت عام جواب داد. مثلا ارتفاع یک مناره مسجد باید نظر به قاعده‌های ساختمانی ناحیه مورد نظر تعیین شود. در محلاتی که مسلمان‌ها از چندین دهه به این سو زندگی می‌کنند، تعامل با دیگر مردم شاید بیشتر باشند.

همدان به انجمن‌های اسلامی روند کاری یک ناحیه یا شهرک را نیز توضیح می‌دهد: «یک ناحیه چگونه کارکردی دارد؟ به چه کسی باید مراجعه کرد؟»

همدان همیشه به گفتگوهای مشترک اصرار می‌ورزد. او تأکید می‌کند که در این موارد مهم است که انجمن‌های مساجد نماینده‌های رسمی داشته باشند تا به عنوان افراد مورد اعتماد وارد گفتگو شوند.

مشاوره برای ۵۰ ناحیه یا شهرک

خدمات مشورتی همدان تا کنون شامل تقریباً ۵۰ ناحیه در تمام ایالت بادن-وورتمبرگ می‌شود. او می‌گوید: «بعضاً یک گفتگو فقط یک یا دو ساعت دوام می‌کند، اما در برخی موارد ممکن است دو و یا سه جلسه را در برگیرد.»

همدان با دیدگاه‌های متفاوت در مورد ساختمان‌های مساجد در آلمان آشنایی دارد. برخی به آن ساختمان‌ها به عنوان یک روند «اسلامی‌سازی» می‌نگرند و برخی دیگر به این نظر اند که مساجد به جای نامرئی بودن باید در حوزه عامه قابل رویت و برای عام مردم در جامعه باز باشند.

همدان از جمله در یک ناحیه یا شهرک ۸۰۰۰ نفری نیز کار مشورتی می‌کند که شورای این شهر در نهایت اعمار یک مناره مسجد را رد کرد. همدان گفت که حداقل این توافق حاصل شد که هردو جانب بازهم به گفتگو ادامه دهند. همدان در این ارتباط از مکان‌های مشخص نام نمی‌برد، زیرا لازمه شغل‌اش محرمانه نگهداشتن این امور نیز است. در کتاب‌اش نیز فقط به ندرت نام‌های مکان مشخص ذکر شده است.

بیشتر بخوانید: روزنامه: مجلس سنای برلین پروژه های با امامان افراطی را تمویل کرده است

پرسش‌های انتقادی در مورد گروه‌های اسلامی

همدان دیدگاه‌های متفاوت را در مورد ساختمان‌های مساجد در آلمان توضیح می‌دهد و همزمان او گروه‌های اسلامی را نیز دسته بندی می‌کند که برخی از آن‌ها توسط اداره حفاظت از قانون اساسی (دستگاه استخبارات داخلی) مورد نظارت قرار دارند. این اسلام‌شناس این مساله را با جزئیات توضیح می‌دهد و به این ترتیب مرزهای همکاری را قابل فهم می‌کند.

افزون بر آن او هشدار می‌دهد که همه انجمن‌های مساجد را که به اتحادیه اسلامی-ترکی در امور دینی (دیتیب) تعلق دارند، نباید به یک نگاه نگریست. او به دویچه وله گفت: «ما باید همواره خود انجمن‌های مساجد را از نزدیک ببینیم. زیرا انجمن‌ها ممکن است واقعاً در شهرهای مختلف به صورت مختلف عمل نمایند.»

به‌خصوص انجمن‌های متعلق به «دیتیب» در آلمان با انتقاد مواجه اند، زیرا به صورت مستقیم وابسته به اداره امور دینی ترکیه اند و به این ترتیب ممکن است مستقلانه نه، بلکه با تأثیر‌پذیری از خارج عمل کنند.

همدان تأکید کرد که انجمن‌های «دیتیب» نیز حق یک برخورد متمایز و منصفانه را دارند، اما آن‌ها نیز باید خود را در برابر پرسش‌های جدی قرار دهند. او تأکید کرد: «صداقت در دیالوگ به این معنی نیز است که ما پرسش‌های انتقادی را مطرح کنیم.»

همدان به نمایندگان ناحیه‌ها و انجمن‌های مساجد توصیه می‌کند که باهم بیشتر تبادل نظر نمایند. او همزمان از مرزها و امکانات مشوره‌دهی‌اش آگاه است. او به مشارکت مسلمانان، به‌خصوص مسلمانان جوان در پروژه‌های نواحی یا شهرک‌ها ارزش بسیار قایل است.

میشائل بلومه، مسئول مبارزه با یهودستیزی حکومت ایالت بادن-وورتمبرگ از تلاش‌های همدان صریحاً قدرانی کرد. او به دویچه وله گفت: «حسین همدان ثابت کرده است که در مورد زندگی باهمی ادیان به صورت مشخص در نواحی تصمیم گرفته می‌شود.»