روز پنجشنبه سازمان حقوق بشری عفو بین المللی اعلام نمود که عفو بین الملل مشترکاً با سایر سازمان ها برنامه "دیتیکت" یا ردیاب را تهیه نموده است که به طور مجانی می تواند دانلود یا ثبت گردد. آژانس های خبر رسانی و چندین رسانه بین المللی به این اعلامیه مطبوعاتی برخورد مناسبی کرده اند. در اعلامیه گفته می شود که «"دیتیکت" یا ردیاب، کاربران را هنگامی هشدار می دهد که کامپیوترشان مورد مداخله قرار گیرد. این نرم افزار می تواند مدافعان حقوق بشر و خبرنگاران را در برابر حملات جاسوسی حفاظت نموده و مانع آن گردد که حکومت ها از طریق نرم افزار های جاسوسی، از مجموع اطلاعات استفاده کنند تا از این طریق بتوانند انسان ها را خود سرانه در بازداشت نگهداشته، به طور غیر قانونی زندانی کرده و حتا شکنجه کنند».

کارشناسان در این مورد تردید دارند. چنانکه کریستیان لویگ، سخنگوی شرکت امنیتی فن آوری اطلاعاتی موسوم به "جی داتا" (G Data) به نقاط ضعیف متعدد این برنامه اشارت می کند.او می گوید که البته تکنالوژی ای که در نرم افزار "دیتیکت" مورد استفاده قرار گرفته است، می تواند بنا بر زنجیر علایم معینی، موثر باشد؛ «اما اگر برنامه دهنده نرم افزار جاسوسی، این رشته را تغییر دهد، دیگر "دیتیکت" کاری کرده نمی تواند». علاوه براین نرم افزار "دیتیکت" یا ردیاب تنها می تواند بخش حافظه کامپیوتر را "سکن" یا به اصطلاح عکسبرداری کند و بنابراین درست هنگامی علامت هشدار می دهد که کمپیوتر قبلاً مورد مداخله قرار گرفته است. از این جهت چارچوب کارکرد آن بسیار محدود است. «این "سافت ویر" یا نرم افزار، تنها هفت "ملویر" یا بدافزار دارد. این درحالی است که ما در نیمه اول سال 2014 حدود 1.8 میلیون "ملویر" یا بد افزار جدید کشف کرده ایم». بد افزار یا ملویر، چیزی است که برای کاربران یا استفاده کنندگان کمپیوتر به هنگام استفاده از یک برنامه درد سر یا مشکلات خلق می کند. آنچه در نرم افزار "دیتیکت" تازگی دارد اینست که طبق اظهار عفو بین الملل سکنر آن برای نخستین بار توانسته است دو برنامه جاسوسی تجارتی را کشف کند که توسط چندین رژیم اقتدار گرا مورد استفاده قرار می گرفته است.

احساس فریبنده مصونیت

زاندرو گیکن، کارشناس فن آوری اطلاعاتی در دانشگاه آزاد برلین اساساً کاملاً رد می کند که کس بتواند خود را با نرم افزارها مصون کند و از دسترس دولت ها دور نگهدارد.

گیکن که خود قبلاً یک هکر بوده است، یعنی به طور غیر قانونی در داده ها یا معلومات کمپیوتری دیگران وارد می شده، براین نظر است که در تحت برخی شرایط که کنترول دولت های اقتدار گرا بسیار قوی می باشد، دانلود یا ثبت نرم افزار "دیتیکت" می تواند خطرناک باشد، زیرا این برنامه یک احساس فریب دهنده مصون بودن خلق می کند. او می گوید: «شخص کاربر حال فکر می کند که از این ابزار مصون کننده مهم عفو بین الملل استفاده می کند، بنابراین روابط سیاسی اش را همآهنگ می سازد. این درحالی است که شاید رژیم در این شبکه در کنار او نشسته باشد و بگذارد تا او به این باور باشد که همه چیز محفوظ است و خودش به شناسایی افراد وچیزهای دیگر باشد».

« حلال همه مشکلات نیست»

تانیا او کرول، متصدی بخش تکنالوژی و حقوق بشر در مرکز عفو بین الملل در لندن می گوید که این نکته ای است که بسیار جدی گرفته شده است. او می گوید: «وقتی ما برای اعلام "دیتیکت" آمادگی می گرفتیم، برای ما بسیار مهم بود تا به فعالان بفهانیم که "دیتیکت" حلال همه مشکلات نیست، بلکه فقط یک ابزار است. البته در قسمت ردیابی و ترصد، آنها با سلسله ای از تهدیدهای حکومت ها مواجه می گردند. این پیگردها می توانند نهایت زیاد افزایش یابند». او می افزاید: «در بهترین صورت "دیتیکت" می تواند موارد جدید ترصد را کشف کند. اما اگر چنین مواردی کشف نگردند، به معنای آن نیست که شخص در معرض خطر قرار ندارد».

اما در اعلامیه مطبوعاتی عفو بین الملل که به زبان های انگلیسی و آلمانی انتشار یافته اند، از چنین چیزی خبری نیست، برعکس در آنجا از یک «به عقب رانده شدن حکومت ها" سخن به میان آمده است. درست در صفحه دانلود یا ثبت کردن آن چنین اشارتی شده است.

افزایش موانع

ارنه شونبوهم، رئیس شورای امنیت سایبری آلمان، نرم افزار "دیتیکت" را صرف یک تلاش عفو بین الملل برای جلب توجه به استفاده از بکار گیری نرم افزار های نظارت کننده یا ترصدی علیه خبرنگاران یا اعضای اپوزسیون می داند. او که عضو هیئت مدیره شرکت مشورتی "بی اس اس" (BSS AG) می باشد، می گوید: «یک نکته البته فرو گذاشته می شود و آن اینکه سرانجام افرادی را که زیر تعقیب قرار دارند، چگونه می توان محفوظ گردانید». او می خواهد که هکر ها و شرکت ها مشترکاً یک سیستم بدیل انترنتی و بی نام شبکه تاریک (Darknet)به وجود آورند. شبکه تاریک آنست که تنها افرادی که بر همدیگر اعتماد دارند، از آن استفاده می کنند.

شونبوهم می گوید که درحال حاضر کاربران تکنالوژی معلوماتی کدام حفاظت قابل اعتمادی ندارند. «هرگاه کسی بخواهد به یک نفر زیان برساند و یا وی را نظارت کند، اعضای اپوزسیون می توانند با یک ترکیبی از اقدامات مانند استفاده از کانال های ارتباطی معین، کود بندی داده ها و تغییر قطعی آدرس پروتوکولی انترنت(IP-Adress)، موانع را افزایش دهند و به این امیدوار باشند که دستگاه های استخباراتی از پرداخت هزینه خود داری کنند. در مواردی که چنین اقداماتی کافی نباشند، این متصدی فن آوری معلوماتی چنین مشورت می دهد: «هرگاه شما می خواهید واقعاً روی مسائل محرم گپ بزنید، برای قدم زدن به یک محلی بروید که از نظر دور افتاده است».