عثمان سویر، یک مسئول امور دینی است که این ماه در دفتر مسجد سهیتلیک در منطقه نویه کلن در برلین سوگند یاد کرد. او یکی از ۲۸ زن و مرد جوانی است که به عنوان "نمایندگان امور دینی" از سوی "دیتیپ"، بزرگترین سازمان اسلامی آلمان آموزش دیدند. آنها حالا مشغول انواع وظایف روحانی هستند که می‌تواند شامل ایفای نقش به عنوان امام مسجد نیز باشد، اما شرح شغل آنان گسترده‌تر است.

مرتبط: آلمان پذیرش ملا امامان آموزش دیده در ترکیه را متوقف می‌کند

سویر چند ماهی است که به عنوان نماینده مذهبی اسلامی در آلفتر، شهری در نزدیکی بن در غرب آلمان، کار می‌کند. او می‌گوید که ارتباط با جامعه اولویت اصلی او می‌باشد. او فعالیت‌های گسترده‌ای دارد: «من به دانش آموزان درس می‌دهم. پیش نماز، واعظ و روحانی هستم. برای نکاح به عروسی‌ها و برای نماز جنازه به مراسم تشییع می‌روم.»

والدین او در سال ۱۹۷۲ از ترکیه به آلمان آمدند و پدرش در کارخانه بزرگ موترسازی اوپل در نزدیکی شهر ماینتس کار می‌کرد. آنها مانند بسیاری مهاجران در آن زمان یک زندگی نسبتاً معمولی در آلمان داشتند.

مراسم سوگند این روحانیان در برلین بازتاب‌دهنده این تحول است. انجمن اسلامی-ترکی «دیتیپ» حدود ۹۰۰ مسجد در آلمان دارد. تخمین زده می‌شود در مجموع بیش از ۳۰۰۰ مسجد و نمازخانه مسلمانان در آلمان وجود دارد.

این اتحادیه اسلامی-ترکی برای مدت‌ها منحصراً توسط اداره "دیانت"، که یک اداره قدرتمند و دولتی ترکیه است، تأمین مالی می‌‌شد. در واقع ملا امامان این اتحادیه از ترکیه برای موعظه به زبان ترکی به آلمان فرستاده می‌شدند.

ایجاد انسجام اجتماعی

ایوب کالیون، دبیرکل اتحادیه دیتیپ، به دویچه وله گفت که برنامه آموزشی این روحانیان یک "خدمت مهم" است. او افزود که انجمن او برای نیازهای مسلمانان در آلمان طراحی شده است. به گفته او این موسسه به عنوان یک جامعه مذهبی، متعهد به ارائه حمایت‌های شخصی و مالی است. او می‌گوید که این برنامه آموزشی برای "انسجام اجتماعی" اهمیت ویژه‌ای دارد.

دبیرکل دیتیپ اضافه کرد: «زبان آلمانی در آینده بخش بسیار بزرگ‌تری از برنامه خواهد بود. این زبانی خواهد بود که همه ما را به هم پیوند می‌دهد و به ویژه جامعه مسلمانان را به هم متصل می‌کند. به همین دلیل زبان آموزشی ما آلمانی است.» او می‌افزاید، اما حفظ خدمات به زبان ترکی برای اعضای مسن‌تر جامعه اسلامی نیز مهم خواهد بود.

ایده آموزش روحانیون مسلمان در آلمان مدت‌هاست که بخشی از بحث‌های ادغام و سیاست امور دینی در آلمان بوده است. در طول سال‌ها، کنفرانس اسلامی آلمان (DIK) که در سال ۲۰۰۶ راه اندازی شد، همواره بر مسئله چالش برانگیز عدم تسلط روحانیون به زبان آلمانی تاکید داشته است.

مرتبط: امامان آلمان: منع تحصیل زنان از سوی طالبان مغایر اسلام است

از مدت‌ها به این سو فقط جامعه احمدیه آموزش امامان مساجد را در آلمان ارائه می‌کرد. احمدیه در پایان قرن نوزدهم در پاکستان کنونی ظهور کرد. احمدیه خود را به عنوان یک جنبش اصلاح دینی می‌بیند. این جامعه از سال ۲۰۰۸ در یک دوره هفت ساله به آموزش امامان آلمانی زبان پرداخته که اکنون در جوامع احمدیه در سراسر آلمان فعال هستند.

چهار سال پیش دو گروه کاملاً متفاوت وارد صحنه شدند. یکی دیتیپ بود که یک خوابگاه سابق جوانان در شهر داهلم در منطقه دورافتاده غرب آلمان را در سال ۲۰۲۰ به یک مرکز آموزشی تبدیل شد. یک سال بعد نیز استادان علوم اسلامی در شهر اوسنابروک و مسلمانان آلمانی با ریشه بوسنیایی "کالج اسلامی آلمان" (IKD) را ایجاد کردند.

هورست زیهوفر که در آن زمان وزیر داخله آلمان بود، پایه گذاری کالج اسلامی آلمان را ستود و گفت که این یک خبر خوب به منظور به رسمیت شناختن "واقعیت زندگی مسلمانان در آلمان" است.

تلاش وزارت داخله

تاکنون دیتیپ و کالج اسلامی ده‌ها فارغ التحصیل داشته اند. امامان فارغ شده از این دو مؤسسه اسلامی، نقش ملا امام و خطابه‌های نماز جمعه را در مساجد به عهده گرفته اند. اما در اواسط دسمبر گذشته، یک بیانیه مطبوعاتی از سوی وزارت داخله فدرال بسیاری از مردم را غافلگیر کرد.

نانسی فئزر، وزیر داخله آلمان اعلام کرد که پس از مذاکرات طولانی با انجمن‌های دیانت و دیتیپ، وزارت داخله موافقت کرده که به تدریج اعزام روحانیون مذهبی تمویل شده توسط دولت از ترکیه را متوقف کند. او افزود: «این یک نقطه عطف مهم برای ادغام و مشارکت جوامع مسلمان در آلمان است. قرار است سالانه ۱۰۰ ملا امام در آلمان آموزش ببینند.» همه ساله تقریبا به همین اندازه روحانیون مسلمان از خارج از کشور به آلمان می‌آمدند.

الگوبرداری از فرانسه

آلمان در این زمینه از فرانسه الگوبرداری می‌کند. از ابتدای سال جاری، فرانسه دیگر اجازه ورود امامان جدید از خارج از کشور را نداده است؛ بلکه باید روحانیون در دانشگاه‌های فرانسه آموزش ببینند. این تغییر در ابتدای سال ۲۰۲۰ توسط امانوئل ماکرون، رئیس جمهور این کشور آغاز شد و اکنون لازم الاجرا شده است. قبلاً ملا امامان فرانسه عمدتاً از مراکش، تونس و الجزایر می‌آمدند.

درست مانند عثمان سویر، نماینده ۳۶ ساله دیتیپ، ایوب کالیون نیز نماینده نسل جدیدی از امامان در آلمان است. هرچند پدرکلان و مادرکلان کالیون نیز مهاجرانی از ترکیه بودند، اما او متولد شهر ووپرتال آلمان است، تابعیت آلمانی و دیپلوم تحصیلی آلمانی دارد. کالیون و سویر مانند بسیاری از ۲۸ فارغ التحصیل دیگر، حداقل به دو زبان آلمانی و ترکی بسیار روان صحبت می‌کنند.

مرتبط: اولین امامان مساجد آموزش دیده در آلمان فارغ التحصیل شدند

یورن تیسن، نماینده وزارت داخله به عنوان مهمان افتخاری رسمی در مراسم فارغ التحصلی ملاامامان دیتیپ در برلین سخنرانی کرد. او رئیس بخش میهن، انسجام و دموکراسی در وزارت داخله است.

او در مورد اهمیت این برنامه به دویچه وله گفت: «این دقیقاً گام درستی است. افرادی که اینجا هستند، اینجا زندگی می‌‌کنند، به زبان ما صحبت می‌‌کنند، فرهنگ را می‌‌شناسند، و پل‌‌هایی را به سوی جامعه ایجاد می‌کنند، می‌‌توانند دقیقاً همان کاری را که ما می‌‌خواهیم انجام دهند.»

پس از سال‌ها بحث و تأخیر، بالاخره آموزش روحانیون مذهبی مسلمان در آلمان در حال اجرا است؛ اما بسیاری از سؤالات مهم هنوز هم بی‌پاسخ مانده اند. مثلا اینکه انجمن دیتیپ بدون حمایت مالی دولت ترکیه می‌تواند فعالیت کند؟ بحث در مورد گام‌های بعدی به آرامی پیش می‌رود.