کمیته مستقل مشترک نظارت و ارزیابی مبارزه علیه فساد اداری افغانستان در ادامه ارزیابی آسیب پذیری‌ها از فساد اداری در سکتور صحت به موردی برخورده است که نشان می دهد فساد اداری نه تنها کارهای روزمره را دشوار ساخته، بلکه جان مردم را نیز به سطح گسترده ای به خطر انداخته است.

یما ترابی، عضو این کمیته به دویچه وله گفت که بررسی آن‌ها نشان می دهد که 50 درصد ادویه بازارهای افغانستان قاچاقی به این کشور وارد می‌شود و هیچ کنترولی بر کیفیت آن‌ها وجود ندارد. به گفته او ارزش مجموعی معاملات ادویه در افغانستان سالانه به 800 میلیون دالر امریکایی می‌رسد.

ترابی افزود که فساد اداری در ارگان های دولتی باعث شده است که حتی بر بخشی از ادویه‌ای که از طریق گمرکات وارد می شود نیز نظارتی وجود نداشته باشد: «آن ادویه‌ای هم که رسماً وارد افغانستان می شود، یعنی آن 50 درصدی که قانونی است هم 60 درصدش بی کیفیت است و از طریق پاکستان به افغانستان وارد می شود. روی این دواها نوشته شده است فقط برای صادرات به افغانستان».

آقای ترابی گفت حدود 300 شرکت پاکستانی ادویه بی کیفیت را فقط برای صادرات به افغانستان تولید می کنند و حتی در خود پاکستان اجازه مصرف این دواها داده نشده است. به گفته او در مواردی این دواها با سفارش تاجران افغان در کشورهای همسایه با کیفیت پایین تولید می شوند تا به قیمت ارزان به دست مصرف کنندگان برسد.

کمیته نظارت و ارزیابی مبارزه علیه فساد اداری افغانستان گفته است که فساد اداری در وزارت صحت عامه، وزارت مالیه، گمرکات، وزارت تجارت و صنایع و همچنان اتاق تجارت و صنایع افغانستان باعث شده است که صحت عمومی مردم با خطر جدی روبرو شود.

وزارت صحت: ما کنترول می کنیم

اما وزارت صحت عامه افغانستان ادعا می کند که همه دواهایی که به صورت قانونی وارد این کشور می گردند، از سوی ریاست فارمسی و ریاست بررسی از تطبیق قوانین این وزارت کنترول می شوند. داکتر ثریا دلیل، وزیر صحت عامه به دویچه وله گفت این وزارت همه ساله به صدها تن دواهای غیرمجاز، قاچاقی، بی کیفیت و تاریخ گذشته را از دواخانه ها و مارکت‌های این کشور جمع آوری کرده و آتش می زند.

او می گوید این وظیفه وزارت داخله و پولیس مرزی است تا جلو قاچاق را بگیرند: «همان طور که انتحار کننده و مواد انفجاری داخل افغانستان می شود، متاسفانه دوا هم وارد افغانستان می گردد که این بخش ماموریت وزارت صحت عامه نیست. من این را تایید می کنم که این وظیفه حکومت افغانستان است که ما هماهنگی های لازم را در این زمینه اجرا کرده ایم؛ ولی بحث بر می گردد به امنیت، مسئولیت و کنترول سرحدات مان».

وزیر صحت عامه افزود که دواهای که قانونی وارد افغانستان می شوند، از مرحله تولید تا انتقال و فروش از سوی این وزارت کنترول می گردند. این وزارت لیستی از دواها را دارد که مطابق با معیارها و میکانیزم سنجیده شده اداری، پس از کنترول کیفیت و تایید این وزارت به افغانستان وارد می گردند.

خطر جانی برای مریضان

در این میان، مصرف کنندگان ادویه بی کیفیت از این وضع آسیب می بینند. علاوه بر زیان مالی، جان خیلی از مریضانی که این دواهای بی کیفیت را مصرف می کنند نیز با خطر مواجه می شود. به این دلیل، بسیاری افغان‌ها به دواهای مصرفی در بازارهای این کشور اعتمادی ندارند.

آذر شیوا ضیا یک دختر افغان است که دواهایش را از آلمان، امریکا و کانادا سفارش می دهد. او گفت به خاطر تجربه منفی که از استفاده از دواها در افغانستان دارد، ترجیح می دهد سختی ها را قبول کند، و از خارج دوا بطلبد: «خود این قطره زلاتان چشم هم برایم از آلمان روان می شود. به خاطر این که دوایی که از دواخانه های افغانستان می خریم نتیجه مطلوب را ندارد. شاید آن دوزی که در خود آن کشورها برای خودشان تولید می شود، آن دوز در دوای اینجا نباشد. دیگر این که از سوی وزارت صحت عامه نظارتی وجود ندارد که مثلا این دوا باید در چه درجه ای در دواخانه نگهداری شود، دواخانه ها معیاری نیستند و این موارد در نظر گرفته نمی شوند».

به خاطر کیفیت پایین خدمات صحی در افغانستان، سالانه ده ها هزار افغان برای تداوی به کشورهای خارجی و اکثراً به هند، ایران و پاکستان می روند. اما وزارت صحت عامه افغانستان می گوید که مردم این کشور حالا می توانند در صورتی که مواردی از خدمات بی کیفیت و تخلف را در شفاخانه ها، کلینیک ها، معاینه خانه ها و دواخانه ها می بینند، به شماره 166 رایگان تماس بگیرند و شکایت شان را ثبت کنند. شش کارمند این وزارت در اداره ای مخصوص از این شماره همچنان به مردم دور دست افغانستان مشوره های صحی نیز می دهند.