براساس اظهارات مسوولان در وزارت معارف، ۶۰ درصد مردم افغانستان بی‌سواد هستند و تلاش‌ها برای سواد‌آموزی نیز نتیجه‌ چندانی نداده است. حالا، چند نهاد مدنی برنامه‌ای را آغاز کرده‌اند. این نهادها می‌گویند حتا اگر این برنامه دو درصد موفق باشد، ۴۴۰ هزار افغان با سواد خواهند شد.

راز محمد دلیلی یک تن از فعالان مدنی روز دوشنبه در مراسم آغاز کمپاین مبارزه با بی‌سوادی در کابل گفت: «شاید هیچ پروژه ای تاکنون چنین موفق نباشد. ما می‌خواهیم بدون کمک کشورهای تمویل کننده این برنامه را به پیش ببریم. این برنامه توسط خود افغان‌ها به پیش برده می‌شود».

مقام‌ها در وزارت معارف می‌گویند بی‌سوادی یکی از چالش‌های بزرگ است و در حال حاضر ۱۰ میلیون نفر در این کشور بی‌سواد هستند. هرچند در سال‌های اخیر برنامه‌های زیادی برای محو بی‌سوادی به راه انداخته شده، ولی با گسترش ناامنی، تطبیق این برنامه‌ها محدودتر شده است.

سردار محمد رحیمی معین سوادآموزی وزارت معارف در این نشست گفت با توجه به میزان بلند بی‌سوادی، راه اندازی چنین برنامه‌هایی ضروری است: «ما تلاش خواهیم کرد که این برنامه را به کمپاین دوامدار تبدیل کنیم تا همیشه بیسوادی به عنوان یک معضل جدی در ذهن و مفکوره ما باشد».

به باور آقای رحیمی مشکلات اصلی جامعه افغانستان در بی‌سوادی است و نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی باید در راستای محو بی‌سوادی تلاش کنند.

وزارت معارف می‌گوید که برای مبارزه با بیسوادی تنها یک درصد بودجه را اختصاص داده است. در حالی که با چنین بودجه‌ای عرضه خدمات سوادآموزی ناممکن است. آقای رحیمی گفت: «بالاتر از ۶۰ درصد مردم افغانستان بی‌سواد هستند و با یک فیصد بودجه‌ای که معینیت سواد آموزی از وزارت معارف دارد، برای برنامه‌های سوادآموزی کافی نیست».

شانزده سال پیش حکومت افغانستان با حمایت مالی جامعه جهانی مکتب‌های مسدود شده را در افغانستان باز کرد. اما آغاز جنگ‌ها سبب شد تا میلیون‌ها کودک از مکتب رفتن محروم شوند. مسوولان وزارت معارف می‌گویند مشکل اصلی در برابر تعلیم و تربیه این است که همه ساله، صدها هزار کودک به دلیل ناامنی‌ها از مکتب و تعلیم محروم می‌شوند. معینیت سواد آموزی می‌گوید شمار افراد بی‌سواد با گذشت هر سال بیشتر می‌شود ولی برنامه‌های سواد آموزی محدود است. کودکانی که در نتیجه جنگ آواره می‌شوند نیز از سواد و تعلیم محروم می‌شوند و این خود بر افزایش آمار بی‌سوادان کمک می‌کند. 

کمک رسانه‌ها

در نشست نهادهای مدنی شماری از مسوولان رسانه‌ها نیز حضور داشتند. آن‌ها از رسانه‌های افغانستان خواستند تا در ترویج سواد در بین مردم همکاری نمایند. نجیبه ایوبی یک تن از شرکت کنندگان این کنفرانس گفت: «از تمام رسانه‌داران خواهش ما این است که خودرا عضو این کمپاین حساب کنند و در راستای مسئولیت اجتماعی رسانه آنچه از دست شان می‌آید همکاری کنند و برای موفقیت این برنامه ما را یاری رسانند».

در حال حاضر برخی از رسانه‌ها در افغانستان برنامه‌های سواد آموزی دارند اما مشکل در این است که همه مردم به برق و رسانه دسترسی ندارند.

نهادهای مدنی گفتند که تنها وزارت معارف مسوولیت تعلیم و تربیه را ندارد بلکه همه افغان‌ها باید دست به دست هم دهند و با بی‌سوادی مبارزه نمایند. براساس ارقام وزارت معارف، هزاران پست برای معلمین در ولایات ناامن خالی است اما به دلیل ناامنی‌ و تهدید طالبان، فعالیت معلمین در مناطق ناامن با خطرهای جدی روبروست.

حسین سیرت - کابل