سازمان غیردولتی آلمانی حامی محیط زیست (NABU)، وزارت محیط زیست ایالت نیدرزاکسن آلمان و فروشگاه زنجیره یی مواد خوراکی «پنی» در سال ۲۰۱۸ در یک کمپاین بسیار تأثیرانگیز، همه محصولاتی را که بدون حشرات وجود نمی داشته باشند، از قفسه های یک فروشگاه حذف کردند.

به این ترتیب بیشتر از نیمی از مواد خوراکی از قفسه ها ناپدید شدند، زیرا از جمع ۲۵۰۰ محصول خوراکی که در این فروشگاه عرضه می شد، ۱۵۰۰ محصول آن به طور مستقیم یا غیرمستقیم به فعالیت حشرات وابسته بودند.

بدون حشرات، هیچ سیبی وجود نمی داشت

حشرات گرده افشان مانند زنبورهای عسل و زنبورهای زرد و همچنان مگس ها، قانغوزک ها و حتی پشه ها شیره یا شهد و برخی هم گرده گل ها را جمع می کنند. وقتی آنها روی گل می نشینند، گرده نر گل به بدن آنها می چسبد. با خزیدن و یا پرواز آنها به مکان دیگری، این گرده نر به بخش از اجزای مادگی گل بعدی می رسد. به این ترتیب گل دومی بارور می شود و از آن می تواند طور مثال یک سیب رشد کند.

صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!

هرچند برخی از گیاهان غذایی توسط باد گرده افشانی می شوند و برخی دیگر مانند غلات خود گرده افشان اند، اما برای حدود یک سوم تولید جهانی مواد غذایی، گرده افشانی فعال بسیار پر اهمیت است.

ارزش بازاری محصولاتی که در نتیجه کار حشرات گرده افشان تولید می شوند، سالانه بر ۵۰۰ میلیارد یورو بالغ می گردد. این رقم تقریباً به اندازه تولید ناخالص داخلی سال ۲۰۲۲ کشور بلجیم در اتحادیه اروپا است. اگر گرده افشان های پرنده و یا خزنده وجود نداشته باشند، حاصلات جهانی تخمیناً تا ۹۰ درصد از بین می روند. آنگاه تأمین مواد ضروری بدن ما مانند پروتئین، ویتامین ها و یا آهن به شدت در خطر می افتد.

چرا ما تنها به زنبور عسل نیاز نداریم؟

زنبورهای عسل در گرده افشانی نقش بسیار مهمی دارند. اما یک مطالعه علمی نشان داد که ما نباید تنها به این زنبور ها متکی باشیم. چه دانه های قهوه، چه کدو و چه هم آلوبالو یا گیلاس، به هر اندازه ای که زنبورهای وحشی و سایر زنبورها در باروری آنها سهم داشته باشند، به همان پیمانه محصول برداشت بیشتر می شود. به عبارت دیگر، اگر ۱۰۰ زنبور عسل به اضافه ۵۰ زنبور وحشی گل ها را گرده افشانی کنند، بسیار مؤثرتر از آن است که تنها ۱۵۰ زنبور عسل این کار را انجام بدهند.

یک مطالعه علمی جامع که ۳۹ مطالعه بین المللی را خلاصه کرده است، پدیده های بیشتری را روشن ساخته است: از ۲۵ تا ۵۰ درصد نشستن روی گل ها توسط زنبورها نه، بلکه توسط حشرات دیگری مانند مگس، قانغوزک، مورچه، شاپرک و پروانه صورت می گیرد. مطالعه دیگری که دانشگاه تخنیکی شهر مونشن آلمان انجام داده است، اهمیت این گرده افشان های «غیر زنبور» را تأیید کرده است.

زنبورهای زرد در برابر آفات و شاید حتی ضد سرطان کمک می کنند

هیچ تابستانی بدون زنبورهای زرد آزار دهنده وجود ندارد. چه شیریخ و چه گوشت، هیچ چیزی از دست آنها در امان نیست و نیش این زنبورها واقعاً دردناک است. اما به همان اندازه ای که ما این حشره اذیت کننده را نفرین می کنیم، به همان اندازه آنها برای ما مهم اند. به همین دلیل است که این زنبورها در کشورهای مانند آلمان تحت حفاظت قرار دارند.

خانواده زنبورهای زرد که زنبورهای بزرگتر سرخ را نیز در بردارد، عمدتاً از شربت شیرین گیاهان و گل ها تغذیه می کنند و به همین دلیل به شیرینی علاقه وافر دارند. از آن است که این نوع زنبور در مقایسه با زنبور های عسل با مکیدن شربت گیاهان، انواع مختلفی از گل ها را گرده افشانی می کنند. از سوی دیگر چوچه های این نوع زنبورها به پروتئین حیوانی نیاز دارند و با حشرات کوچکتری تغذیه می شوند به همین دلیل به گوشت و مواد مشابه علاقه دارند.

اگر زنبورهای زرد حشرات کوچک تر را نمی خوردند، حشرات مضر به ویژه حشراتی که ناقل بیماری ها اند، بسیار بیشتر می شد.

ارزش پولی این «کار زنبورهای زرد»، یعنی سهم آنها در اکوسیستم ها، سالانه تقریباً ۴۱۷ میلیارد دالر امریکایی تخمین زده شده است.

ناگفته نماند که زهر زنبور های زرد در طبابت نیز مورد استفاده قرار دارد، زیرا این زهر در برابر انواع باکتری ها، سمارق ها و مخمر ها مؤثر است. زهر یک گونه خاص زنبورهای زرد حتی در برابر سرطان جگر می تواند کمک کند.

اما پشه ها چه فایده ای دارند؟

پشه ها می توانند واقعاً آزاردهنده باشند، همین طور نیست؟ نه! زیرا باید گفت: «پشه های که ما انسان ها را می گزند، می توانند واقعا آزاردهنده باشند.» اما تنها یکی از خانواده های پشه ها ما انسان ها را نیش می زنند، در حالی که تنها در آلمان جمعاً ۲۸ خانواده مختلف پشه ها وجود دارد.

حتی پشه های گزنده نیز عمدتاً از شهد و شربت گیاهان تغذیه می کنند و به این ترتیب در گرده افشانی گل ها و گیاهان سهم دارند. تنها پشه های ماده به خون ما نیاز دارند، زیرا پروتئین برای بالغ شدن تخم های شان بسیار اهمیت دارد.

جای شک نیست که پشه ها می توانند بیماری های خطرناکی را منتقل کنند، اما آنها ضمناً منبع مهم غذایی برای جانوران دیگری مانند پرندگان یا ماهی ها نیز اند. طور مثال بدون پشه، ماهی خوشمزه قزل آلا کمتر می بود.

مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!

همچنان بدون پشه نمی توانستیم هیچ محصول شکلاتی داشته باشیم. تقریباً هیچ کاکائوی وجود نمی داشت، زیرا در قدم اول پشه های بسیار کوچک گزنده اند که شیره گل های بسیار کوچک میوه کاکائو را می مکند. در فقدان همین پشه ها، قفسه های شیرینی باب سوپرمارکت ها خلاء بزرگی می داشت.

ژانت سوینک / ص.ا، پ.ع