ساحات بودای صلصال، شهمامه و دره ککرک، شهر های تاریخی غلغله و ضحاک، قلعه کافری، دره غمی و قل اکرم جزهشت ساحه تاریخی می باشد که در سال ۲۰۰۳ میلادی از سوی سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد به عنوان ساحات معروض به خطر ثبت شده است.

عبدالله دانشیار یکی از فعالین فرهنگی بامیان می گوید که عدم محافظت از ساحات تاریخی، سبب شده است که این آبدات را عوامل طبیعی مانند باریدن برف و باران و سیلاب، کاوشگری و ساخت و ساز بی رویه و تردد موتر و انسان تهدید کند و اگر این روند ادامه داشته باشد، بامیان از لیست میراث های فرهنگی جهان حذف خواهد شد.

وی افزود:« اگر به این شکل ادامه پیدا کند، بامیان از لیست میراث های فرهنگی معروض به خطر سازمان یونسکو حذف می شود.»

در حکومت قبلی تلاش ها جریان داشت که این هشت ساحه تاریخی جز فهرست دایمی سازمان یونسکو گردد. همچنین چوپ فروشی، ذغال فروشی و موترفروشی ها از داخل بازار به مکان های مشخص انتقال داده شده بود. اما باشنده های محل می گویند که با به قدرت رسیدن دوباره گروه طالبان، دوباره چوب فروشی، ذغال فروشی و موتر فروشی در بازار و در ساحات تاریخی فعال شده است و همچنان ساخت و ساز در مکان های باستانی از سرگرفته شده است.

بیشتر بخوانید: جاپان نقاشی دیواری تخریب شده توسط طالبان در بامیان را شبیه‌سازی کرد

سخیداد یکی از باشنده های محل و شاهد این رویداد به دویچه وله گفت که اکنون در پیش تندیس بودای صلصال ذغال فروشی و چوب فروشی فعال شده است. این ساحات جز سازمان یونسکو می باشد و نظر به ماسترپلان فرهنگی، هیچ شخص و گروه حق ندارد که در این مکان، ساخت و ساز نمایند.

وی افزود:« ساحات میراث های فرهنگی متاسفانه در حال تخریب است، خانه های خود سر در حال ساخت و ساز است، در پیش بودای صلصال ذغال فروشی باز شده که در ساحه میراث های فرهنگی است».

مسوولان محلی در حکومت پیشین که در ساخت نخستین ماستر پلان فرهنگی در سطح افغانستان با نهاد های ملی و بین المللی تلاش کرده اند، می گویند که بامیان در چهار زون تقسم شده است که به رنگ های سرخ، سبز، زرد و نارنجی نشانی شده که رنگ های سرخ و سبز شامل ساحات تاریخی و فضای سبز می گردد و نظر به ماستر پلان فرهنگی ساخت و ساز در این مکان ها، کاملآ ممنوع می باشد.

امان الله امان شاروال پشین بامیان می گوید که در کنار هشت ساحه تاریخی بامیان، منظره فرهنگی بامیان نیز در سازمان یونسکو به عنوان ساحه نادر و کمیاب ثبت شده است که سالانه هزاران گردشگر از نقاط مختلف جهان به این ولایت سفر می کردند.

شاروال پشین بامیان افزود که ساخت و ساز بی رویه جریان دارد که به ماستر پلان فرهنگی و شهری آسیب می رساند و اگر این روند ادامه داشته باشد، نه تنها که هشت ساحه تاریخی این ولایت، بلکه منظره فرهنگی بامیان نیز از لیست سازمان یونسکو حذف خواهد شد.

وی افزود:« اگر ما نتوانیم و حکومت نتواند که جلو ساخت وسازهای خود سر را بگیرد و ماستر پلان تطبیق نشود، ما متاسفانه منظره فرهنگی بامیان را از سازمان یونسکو از دست میدهیم».

آبدات تاریخی و مکان های باستانی و تفریحی در بامیان، سبب شده بود که سالانه ده ها هزار نفر از نقاط مختلف جهان و خصوصآ از افغانستان به این ولایت سفر کنند و از این مکان های تاریخی بازدید نمایند و همچنین از فضای امن و شگفت انگیز آن لذت ببرند.

بیشتر بخوانید: تندیس عبدالعلی مزاری در بامیان با انفجاری تخریب شد

اما مسولان محلی طالبان ساخت و ساز را در بعضی از مناطق این ولایت تایید می کنند و می گویند که برای اداره اطلاعات و فرهنگ و شاروالی بامیان دستورداده شده است که از آبدات تاریخی محافظت کنند و جلو ساخت و ساز را بیگرند.

مولوی انیس معاون والی طالبان در بامیان که قبلآ به عنوان سرپرست این ولایت کار می کرد، می گوید که ساخت و ساز در بعضی از مناطق این ولایت جریان داشته که طالبان جلو آن را گرفته است.

وی افزود:« یگان کس ها اقدام کردند و از این موقع و تحولات و تغیرات سوء استفاده کردند و ما خبر شدیم اداره اطلاعات و فرهنگ، شاروالی و زراعت را همه شان را وظیفه داده ایم که از ساخت و ساز های تازه در ساحات باستانی و ممنوعه جدآ جلوگری نمایند».

افتتاح یک شهرک رهایشی بالای زمین دولتی و ساحه تاریخی

کارشناسان و باشنده محل می گویند که با به قدرت رسیدن گروه طالبان، یک شهرک رهایشی در منطقه جگره خیل، مرکز بامیان بالای زمین دولتی و در پهلوی مغاره های باستانی، افتتاح و کارش شروع شده است.

در حکومت قبلی، از ساخت و ساز این شهرک بخاطر زمین دولتی و ساحه باستانی جلوگیری شده بود و صاحبان این شهرک را به ارگان های عدلی و قضایی معرفی کرده بودند.

اما حالا دوباره ساخت خانه بالای زمین های دولتی که مغاره های دوران بودای نیز در این محل موقعیت دارند، آغاز شده که واکنش های  فعالین فرهنگی و مدنی را نیز در پی داشته است.

سخیداد یکی از باشنده های محل می گوید که ده ها خانه در این شهرک از سوی مافیا زمین با همکاری طالبان ساخته شده است و این روند جریان دارد.

مولوی انس، افتتاح و کار این شهرک را تایید می کند و می گوید که مالکان این شهرک، از حکومت پیشین سند رسمی و قانونی دارند و این شهرک بالای مغاره های باستانی نمی باشد.

مولوی انیس افزود:« تمام کار های این شهرک در زمان حکومت قبلی خلاص شده بود، ضمن افتتاح و شروع این شهرک باقی مانده بود که ما برای شان اجازه داده بودیم و برای شان گفتیم که اگر کدام مشکل نداشته باشد، شما می تواند شهرک تان را افتتاح کنید».

از سوی هم، مسوولان محلی در حکومت قبلی می گویند که گروه طالبان به آبدات تاریخی و باستانی باورمند نمی باشند و به این ساحات ارزش قایل نیستند.

گفتنی است که گروه طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی، دو مجسمه غول پیکرجهان را که به ارتفاع ۵۳ متر و ۳۵ متر بنام های صلصال و شهمامه در مرکز این ولایت واقع شده بود، با جابجایی مواد انفجاری و توپ و تانک منفجر و ویران کردند. این عمل واکنش های ملی و بین المللی را در پی داشت.