کاستی های نظام آموزشی در نظام جمهوریت همواره مورد انتقاد قرار داشت، اما با روی کار آمدن دوباره طالبان به قدرت، نگرانی ها از بدتر شدن روند آموزش و پرورش افزایش یافته است.

شماری از فعالان و مسئولان نهاد های آموزشی در این کشور هشدار می‌دهند درصورت که به سیستم آموزشی توجه لازم صورت نگیرد، این کشور با بحران «بی سوادی» و یا «کم سوادی» مواجه خواهد شد.

به اینستاگرام دویچه وله دری بپیوندید

ارزیابی های جهانی نیز نشان می‌دهد که افغانستان در فهرست ده کشور جهان قرار گرفته است که سواد نوشتن و خواندن در آن در سطح پائین و در وضعیت بد قرار دارد.

ارزیابی های یک نهاد آموزشی در افغانستان بنام « کودکان امروز» یا  Today Child نشان می‌رساند که در مکاتب مناطق دوردست مواد درسی و کتاب وجود ندارد.

 زنگ خطر؛ علاقمندی به آموزش کاهش یافته است

وزیر خان مسئول نهاد آموزشی «کودک امروز» به دویچه وله گفت، کاهش معلمان مسلکی مشکل بنیادی دیگر است: «حالا محیط آموزشی از بین رفته است، به گونه مثال در گذشته همه شاگردان با یونیفورم خاص به مکتب می آمدند اما حالا فرق میان یک شاگرد و یک فرد عادی وجود ندارد. این سبب می‌شود که نظام آموزشی ما روز به روز خراب شود، با شور و شوق که درگذشته می آمدند حالا نمی آیند.»

 به گفته وزیرخان ظلم و زور گویی حالا در مکاتب سبب بی میلی جوانان به مکتب نیز شده است.

مرتبط: اعتراض زنان: یک سال دور ماندن از آموزش یک عمر بدبختی در پی دارد

 یکی دیگر از فعالان آموزشی در افغانستان به دلیل انتقادات تند که از وضعیت سیستم آموزشی دارد نمی‌خواهد نام او در گزارش ذکر شود. او به دویچه وله گفت انتخاب معلمان غیر مسلکی به جای معلمان مسلکی نظام آموزشی را با خطر نابودی روبرو کرده است.

او می‌گوید: « در نظام فعلی بست های تخصصی و مسلکی همه توسط ملاها اشغال شده است، به همین دلیل شماری زیادی از خانواده های افغان نمی‌خواهند کودکان شان را به مکتب بفرستند.»

مدرسه دینی به جای مکتب

این فعال آموزشی که در افغانستان یک مرکز آموزشی نیز دارد، می‌گوید که در مناطق روستایی و حتی در شهرها تبعیض آشکار میان مدرسه و مکاتب وجود دارد.

یوتیوب دویچه وله دری را ببینید 

ه گفته او «متاسفانه وضعیت به سمت نابودی روان است. اداره مسئول از مراکز آموزشی حمایت لازم نمی‌کند. اگر به مناطق روستای بروید، تقریبا در هر قریه یک مدرسه در حال ساختن است اما در همین مناطق مکاتب و شاگردان در حال کاهش است. در هر مکتب ۹ تا ۱۰ بست معلمی خالی است و از تقرری هم خبری نیست.»

 برخورد مسلحانه در مکاتب

این فعال آموزشی همچنان ادعا می‌کند که در شرایط کنونی رفت و آمد افراد مسلح در مکاتب و همراه داشتن چاقو و سلاح توسط دانش آموزان یک امر عادی شده است.

به گونه مثال: «افراد مسلح داخل مکتب می‌شوند و در امور کاری مداخله می‌کنند. چند وقت پیش در منطقه شنیز ولسوالی سید آباد ولایت میدان وردک یک دانش آموز دانش آموز دیگر را با تفنگچه همراهش کشت. این به این معنی است که در مکاتب جنگ مسلحانه صورت می‌گیرد، پنجه بوکس و اشیاه غیر قانونی انتقال داده می‌شود. اما اداره مسئول وجود ندارد که جلوی این کارها را بگیرد.»

مرتبط: منع آموزش دختران در افغانستان؛ روی آوردن به مدارس دینی

این اظهارات در حالی صورت می‌گیرد که یک نهاد خارجی بنام محافظت از آموزش در وضعیت جنگی یا PEIC ، افغانستان را در فهرست کشورهای قرار داده است که آموزش و پرورش در آن در وضعیت بد قرار دارد.

ملیحه ملک مسئول این نهاد به رسانه ها گفته است: « افغانستان به شکل دوام دار در فهرست این کشور ها قرار می‌گیرد.»

به گفته خانم ملک نظام آموزشی افغانستان از سوی کسانی زیان می‌بیند که کارمند دولت اند.

طالبان پس از بازگشت دوباره به قدرت، دختران دانش آموز بالاتر از صنف ششم را از رفتن به مکتب باز داشتند و از یکی و نیم سال به این طرف دختران از رفتن به دانشگاه ها نیز منع شدند.