صورت حساب نهایی دست کم 3.7 هزار میلیارد دالر (3.7 تریلیون دالر) خواهد بود و می تواند تا 4.4 هزار میلیارد دالر افزایش یابد. این ارزیابی ای است که موسسه " واستن" در دانشگاه " براون" ایالات متحده امریکا درنتیجه تحیقاتش در پروژه " مصارف جنگ " انتشار داده است.

از ده سال گذشته بدینسو که سربازان امریکایی به افغانستان رفته اند تا آن رهبران القاعده را که طراح حملات یازدهم سپمتبر سال 2001 اند ریشه کن سازند، درجنگی که به راه افتاده است ، بین 2.3 هزار میلیارد دالر تا 2.7 هزار میلیارد دالر مصرف شده است.

این ارقام هنگامی به سرعت افزایش می یابند برآنها مصارف مکلفیتهای طولانی درقبال کهنه سربازان زخمی را بیفزاییم ومصارف جنگی از 2012 تا 2020 درنظر گرفته شوند. دراین تحقیقات گفته می شود: همچنان درتخمینی که تا کنون صورت گرفته بوده است، یک هزارمیلیارد دالر ازبابت پرداخت ربح پول یا سود قرضه های دولتی محاسبه نشده بوده است.

کاخ سفید می گوید مبلغ مجموعی ای که به فعالیتهای جنگی وزارت دفاع ، استخبارات و وزارت خارجه از سال 2001 بدینسو اختصاص داده شده است، قریب 1.3 هزار میلیارد دالر می باشد وتا سال 2012 می تواند به 1.4 هزار میلیارد دالر بلند برود.

پژوهشگران موسسه واتسن می گویند: نوع محاسبه بسیار معمولی است اما برای محاسبه کردن مصارف واقعی بسیار محدود می باشد.

دراین جنگها ازنگاه تلفات انسانی بین 240 هزار تا 258 هزار انسان مستقیماً دراثر عملیات جنگی پدرود زندگی گفته اند که این شامل 125 هزار ملکی درعراق می باشد. شماربسیار بیشتر انسانها به طور غیر مستقیم براثر نبود آب پاک، نبود مراقبت صحی و فقر غذایی جانهای شان را ازدست داده اند. 365 هزار انسان دیگر زخمی گردیده اند و 7.8 ملیون انسان یعنی برابر با مجموع جمعیتهای ایالات کنیکتیکت و کنتاکی بیجا شده اند.

برای دانستن مصارف جنگهای امریکا بیش از 20 دانشمند دست به کارشده اندتا هزینه این جنگ را ازنگاه انسانی وپولی ارزیابی کنند. این کار دشواری است ، زیرا تلفات انسانی دراین جنگ بطور پیوسته ای ثبت نشده اند. گزارشهایی که توسط کانگرس یا پنتاگون یا وزارت دفاع ایالات متحده امریکا تهیه شده اند، مبهم وغیر دقیق می باشند.

گزارش تاکید می کند هرقدر جنگ ادامه می یابد، ایجاب مصارف بیشتر را می کند واین درتناقض با افزایش مصارف مراقبتهای صحی مردم امریکا است که به طور روز افزونی معمر می گردند.

همچنان پژوهشگران نامبرده براین نظر اند که ادامه جنگ این سوال را برمی انگیزد که چنین سرمایه گذاری چندین هزار میلیارد دالری چه سودی را نصیب ایالات متحده امریکا می گرداند.

سناتور باب کروکر جمهوریخواه از ایالت تنسی به خبرگزاری رویترز درواشنگتن گفته است:« من امیدوارم هنگامی که به عقب می نگریم، درهرجایی که پایان یابد، چیزی بسیار خوبی سر برآورد».

یازدهم سپتمبر 2001: تخریب ادامه دارد

به یک مفهوم این گزارش هزینه ای را سنجش می کند که براثر حملات 19 تن آدم ربا دریازدهم سپتمبر به وجود آمده است. تخمین می شود توطئه گران القاعده بین 400 تا 500 هزار دالر برای هواپیماهایی که درحمله شان استفاده کرده اند مصرف نموده اند وبدین ترتیب قریب 2995 نفرکشته شده اند وبین 50 تا صد میلیارد دالر خسارت اقتصادی بار آورده است.

به دنبال این حادثه سه جنگ به وجود آمدند و دربرابر هرفردی که دریازدهم سپتمبر کشته شده بود، 73 تن کشته شده اند.

آیا چنین چیزی ارزش این همه هزینه را داشته است؟

کاترین لوتز رئیس بخش انسان شناسی در دانشگاه براون معتقد است که این سوالی است که اکثر مردم می خواهند بدان جواب داده شود. خانم لوتز می افزاید:« ما تصمیم گرفته ایم که ارزیابی ازمصارفی به عمل آوریم که چنین جنگی درپی داشته است...ما احساس کردیم که سیاستمداران درپی چنین سنجشهایی نیستند».

امریکا دربرابر هزاران میلیارد دالری که مصرف می کند چه به دست می آورد؟

ازنگاه ستراتژیکی نتایج آن برای ایالات متحده امریکا مختلف است. اسامه بن لادن وصدام حسین کشته شده اند. اما عراق وافغانستان هنوز از اینکه دموکراسیهای باثباتی خوانده شوند، به دور اند. نفوذ ایران درخلیج افزایش یافته است وطالبان هرچند ازحکومت بیرون رانده شده اند، به حیث نیروی نظامی مهمی درافغانستان باقی مانده اند.

جورج فریدمن موسس شرکت اطلاعاتی "ستراتفور" می گوید:« ایالات متحده امریکا برای حفاظت از میهن بسیار موفق است... القاعده درافغانستان توانایی آن را داشت تا عملیات بسیارپیشرفته و پیچیده را درسطح بین القاره یی به راه اندازد. این سازمان با چنین قابلیتی نه تنها به طور اساسی ای تنزل یافته است، بلکه به نظر می رسد ضربت شدیدی خورده است».

ازنگاه اقتصادی نیز نتایج این جنگ مختلف است. مصارف جنگی شاید نیم درصد در رشد تولیدات ناخالص داخلی بیفزاید، اما تاثیرمنفی آن بیش از نوع معاوضه ای است مصارف جنگی و کسر بودجه تحمیل می کنند.

یک تحقیق جامع

برخی گزارشهای حکومتی تلاش کرده اند مصارف جنگ را تخمین کنند، به ویژه گزارش ماه مارچ کانگرس ایالات متحده امریکا که سرمایه گزاری جنگی بعد از یازدهم سپتمبر تا سال 2012 را 1.4 هزار میلیارد دالر خوانده است. اداره بودجه کانگرس مصارف جنگی را تا سال 2021 میلادی 1.8 هزار میلیارد دالر حدس زده است.

یک تحقیق خصوصی تکاندهنده که توسط لندا بلمیز عضو موسسه تحقیقاتی واتسن و جوزف ستیگلتز برنده جایزه نوبل درسال 2008 انتشار یافت از« جنگ سه هزار میلیارد دالری » سخن به میان آورده است. این اثر نشان می دهد که چه مبلغ دیگر براثر افزودن ربح ومصارف ناشی ازکسربودجه و مراقبتهای صحی کهنه سربازان این جنگها ، برآن علاوه شده است. این گزارش برای آنکه بتواند یک تصویر جامع ارائه کند، این بخشهای مصرف را همراه با سایربخشها یکجا مطرح کرده است.

دراین گزارش همچنان تاکید خاص برپاکستان شده است. پاکستان دراصل جبهه ای است که هنگام نام گرفتن از عراق و افغانستان کمتر بدان عنایت می شود. احتمال دارد دراین جنگ انسانهای بیشتر از افغانستان در پاکستان کشته شده باشند.

نتا کراوفورد، پروفیسور علوم سیاسی دردانشگاه بوستون ویکی ازمدیرانی که این گزارش را تهیه کرده اند می گوید : سیاستمدار ها درطول تاریخ مصارف جنگی را کمتراز آنچه هست تخمین کرده اند. آنها برخلاف واقعیت معتقد بوده اند که این جنگها کوتاه تر وکمتر مرگبار خواهند بود.

درگزارش گفته می شود که اداره جورج دبلیو بوش رئیس جمهور پیشین ایالات متحده امریکا درکم نشان دادن مصارف جنگ عراق پیش از تهاجم نظامی سال 2003 « به طور بیشرمانه ای انگیزه سیاسی داشته است».

کراوفورد گفته است: بسیاری ازمقامات به نادیده گرفتن مصارف ازآن رو ادامه می دهند تا بیشتر متمرکز به مصارف وزارت دفاع باشند.
اوباما درهفته گذشته درسخنرانی اش درمورد کاهش سربازان امریکایی درافغانستان گفت :« در دهه گذشته ما یک تریلیون ( هزارمیلیارد) دالر درجنگ مصرف کردیم. دست کم هرگاه تخصیصیه کانگرس را درقسمت جنگهای بعد از یازدهم سپتمبر درنظر گیریم ، او بین 200 تا 300 میلیارد دالر کمتر از عدد اصلی را گفته است. کراوفورد می گوید:« من آنچه را رئیس جمهور می گوید نمی دانم ، اما آرزو داشتم که یک هزار میلیارد دالر می بود».

عدد موهومی

ازلحاظ تئوری، پولها وجانهایی که دراین جنگها هزینه شده اند باید برمبنای آمار وارقام سنجش شوند. پولی که کانگرس ایالات متحده امریکا به این جنگها اختصاص داده است وجانهایی که دراین جنگها فنا شده اند باید تصدیق مرگ داشته باشند. تیم تحقیقاتی هرچند به زودی دریافت که این کار مشکلی می باشد.

مصارف خاص جنگی که درسال 2011 به حساب دالر ارائه شده اند به 1.3 هزار میلیارد دالرمی رسد این چیزی است که از یافته های پروژه " مصارف جنگ" می باشد. وقتی که حساب دادن دربرابر هردالرمصرف شده باشد ، 1.3 هزار میلیارد دالر صرفاً یک آغاز خوب است.

اما ازآنجایی که این جنگ ازیک بودجه معروض به کسر تمویل شده است ودولت قرضدار بوده است، بنابراین ربح یا سود این قرض نیز باید برآن افزوده شود. تا اینجا 185 میلیارد دالر انباشت می شود.
پنتاگون یا وزارت دفاع ایالات متحده امریکا 326 تا 652 میلیارد دالر اضافی برعلاوه تخصیصیه جنگی قبلی به دست آورده است. این چیزی است که تحقیق بدان وقوف یافته است.

مصارف امنیت میهن جمعاً 401 میلیارد دالرشده است وبعد از یازدهم سپتمبر قرضه های خارجی مرتبط با جنگ 74 میلیارد دالر بوده است.

پس از این نوبت مراقبت ازکهنه سربازان این جنگهای امریکا می آید. نزدیک به نصف آن 1.25 ملیون سربازی که درجنگهای عراق وافغانستان خدمت کرده اند درموقعیت کهنه سربازان قرار گرفته اند. اینها درموقعیتی اند که بگویند کارکرده نمی توانند وبهای مراقبت از آنها تا اکنون به 32.6 میلیارد دالر می رسد.

درچهل سال دیگر که این کهنه سربازان پیرمی گردند، چنین مصارفی با سرعت افزایش می یابند. گزارش مدعی است که مکلفیت دربرابر کهنه سربازان تا سال 2050 به 589 تا 934 میلیارد دالر می رسد.
این رقم هرگاه با سنجش پایین 2.9 هزار میلیارد دالر افزوده شود، سنجش متوسط 3.6 میلیارد دالر به دست می آید.

هرگاه مصارف خانواده های کهنه سربازان را برآن بیفزاییم بین 295 میلیارد تا 400 میلیارد دالرمی گردد واین میزان مجموعی مصارف را از3.2 هزار میلیارد دالر به 4 هزار میلیارد دالرمی رساند. این مصارف مجموعی ای است که تا سال 2012 تخمین شده است. بین سالهای 2012 تا 2020 حدود 453 میلیارد دالر مصارف مرتبط به جنگ پیش بینی شده است، بدین صورت مصارف مجموعی بین 3668 میلیارد تا 4444 میلیارد افزایش می یابد.

سهم انسانی

همانطوری که ارقام اقتصادی موهومی و سرسام آور اند، ارقام انسانی نیز سرسام آور می باشند. بین 224475 و 257655 انسان درعراق ، افغانستان وپاکستان کشته شده اند. هرچند دردقت این ارقام باید تردید کرد. درمورد مرگ ملکیها منابع متعددی وجود دارند، اما نتایج هرکدام مختلف است.

شمار ملکیهای کشته شده درعراق 125 هزار نفر وشمار کشته شدگان نیروهای امنیتی صدام حسین 10000 نفرگفته شده اند که یک تخمین غیر دقیق است.

نظامیان امریکایی محاسبات همه جانبه را دراین ارتباط انتشار نداده اند.
تومی فرانک فرمانده نیروهای امریکایی درعراق بعد از سقوط صدام حسین درسال 2003 به دلیل این گفته اش مشهور است که « ما اجساد را حساب نمی کنیم».

درافغانستان شمار کشته شدگان ملکی بین 11700 نفر تا 13900 تخمین شده اند. دراین کشور دسترسی ای به میدان جنگ نیست و ایالات متحده امریکا بیشتر از حملات هوایی استفاده می کند. پژوهشگران نتوانسته اند بین کشته شدگان شورشی وملکی تفکیک کنند. شمارش کشته شدگان بیشتر درمورد کسانی می تواند دقیق باشد که توسط بمب یا گلوله کشته شده اند. تلفات غیرمستقیم حامل چنان تفاوتهایی می باشند که پژوهشگران بیشتر ازآن گزارشهای دلخواهی بیرون می دهند.

رویترز/ رسول رحیم
ویراستار: عارف فرهمند