این بیماری ساری که از سال 1970 بیشتر در حوزه غرب افغانستان و در ولایت هرات شیوع داشت، حالا در شمار دیگری از ولایت های افغانستان نیز شایع شده است. از شروع سال جاری خورشیدی تا کنون تنها در ولایت هرات 75 واقعه از بیماری "تب خون دهنده" به ثبت رسیده است که 11 تن آن‌ها جان داده اند.

بیماری تب کریمه کنگو از مواشی به انسان سرایت می کند و قابلیت این را دارد که از انسان به انسان نیز سرایت کند. عامل اصلی این بیماری نوعی کنه است که روی جلد مواشی می چسبد. در صورتی که انسان به خون و یا گوشت حیوان بیمار در تماس باشد و خودش را وقایه نکند، خیلی سریع به این بیماری مبتلا می گردد.

افزایش وقایع این بیماری در سال جاری نگرانی مقامات صحی حوزه غرب افغانستان را نسبت به شیوع آن در روزهای عید قربان بیشتر کرده است. داکتر احمد امیرنژاد، مسئول نظارت از امراض ساری در ریاست صحت عامه هرات می گوید: «بیشتر واقعاتی که ما بستری کردیم کسانی بوده اند که حیوان نگهداری می کردند و یا قصاب بوده اند. 25 تن از 75 واقعه زنان هستند که یا حیوان نگهداری می کردند و یا در ذبح حیوان با پسر یا شوهر شان کمک کرده و بیماری به آنها منتقل شده است».

وی می گوید ریاست صحت عامه از طریق برنامه های آگاهی دهی به مردم این حوزه از افغانستان هشدار داده که در صورتی که هنگام کشتار مواشی در روزهای عید قربان خودشان را وقایه نکنند، امکان افزایش شمار بیماران بسیار زیاد است.

چطور وقایه شود؟

داکتران می گویند کسانی که حیوانات را نگهداری می کنند، باید از پاک بودن مواشی شان از وجود کنه مطمئن شوند. در صورتی که کنه در محل نگهداری حیوانات وجود داشته باشد باید به ریاست زراعت مراجعه کنند تا برای پاکسازی آن اقدام شود. کسانی که مواشی را خریداری می کنند نیز باید از صحتمند بودن مواشی مطمئن شوند.

سید سلطان یکی از باشندگان ولایت هرات است که پدرش یک گوسفند بیمار را ذبح کرده بود و به این بیماری مبتلا شد. او می گوید: «ماه مبارک رمضان بود و پدرم یک گوسفند را که کمی مریض شده بود ذبح کرد. دو سه روز بعد خودش مریض شد و چند بار داکتر بردمش. یک شب وضعش خراب شد و بردمش شفاخانه کلان».

علایم این بیماری، درد شدید در بدن، درد مفصل ها، تب و نهایتاً خونریزی از گوش، چشم، بینی و مقعد است. زنان مبتلا به این بیماری دچار خونریزی شدید زنانه می شوند که کشنده تر است. این بیماری اگر به موقع تشخیص نشود، ظرف سه روز بیمار را دچار خونریزی می کند.

کمیته هالند یک دفتر کمک کننده به افغانستان است که از 20 سال به این سو در قسمت صحت حیوانی، وترنری و زراعت به افغانستان کمک می کند. این دفتر همه ساله تبلیغات گسترده ای را از طریق رسانه ها و همچنان تیم های سیار برای آگاهی دهی از این بیماری راه اندازی می کند.

داکتر حامد شمس، معاون کمیته هالند در حوزه غرب افغانستان می گوید امسال به خاطر گستردگی شیوع این بیماری، برنامه های آگاهی دهی هم گسترده تر شده و تنها در هرات در 71 روستا تیم های سیار به مردم معلومات داده اند: «کسانی که در روزهای عید حیوان می کشند و کسانی که به آنان کمک می کنند باید ماسک و دستکش بپوشند. همچنان کسانی که در توزیع گوشت کمک می کنند. بعد از کشتار باید حیوان را 15 تا 30 دقیقه رها کنند که این خودش خطر انتشار مرض را کم می کند».

او می گوید همچنان باید پوست حیوانات برای جلوگیری از پخش شدن کنه به محیط در یک خریطه پلاستیکی نگهداری شود. محیط کشتار و محل و ظروف ملوث به خون مواشی نیز باید ضدعفونی شوند. کسانی که با خون و گوشت مواشی تماس دارند، نباید دست خود را به چشم، دهان و یا بینی شان بزنند. کسانی که زخم باز دارند، بهتر است اصلا با مواشی تماسی نداشته باشند.

آقای شمس می گوید این بیماری حالا در دیگر ولایت های افغانستان نیز دیده شده و این مساله نگرانی را در مورد گسترش اش بیشتر ساخته است: «متاسفانه امسال واقعاتی در ولایت های کابل، هلمند و ننگرهار دیده شده است. در هرات هم امسال واقعات این بیماری نسبت به سال های گذشته بیشتر شده است».

سال گذشته بیش از 30 واقعه مثبت این بیماری در شفاخانه حوزوی هرات ثبت شده بود. داکتران می گویند بیشتر شدن آگاهی مردم هم می تواند یک عامل افزایش ثبت واقعات باشد؛ چرا که در گذشته بیماران بدون مراجعه به مراکز صحی جان می باختند.

شفاخانه حوزوی هرات برای رسیدگی به بیماران مبتلا به تب خون دهنده یا "سی سی اچ اس" یک بخش ویژه راه اندازی کرده که حداکثر توانایی بستر ساختن 40 مریض را دارد. مریضان در این بخش قرنطین می شوند و فقط یک نفر همراه با لباس مخصوص می تواند از آنان مراقبت کند.

این روزها سیلی از مواشی از روستاها به داخل شهرهای افغانستان وارد شده اند تا برای قربانی کردن فروخته شوند. هیچ اداره ای بر صحتمند بودن این مواشی کنترول ندارد. بنابر آمار ارائه شده از سوی مقامات محلی، انتظار می رود امسال تنها در ولایت هرات بیش از یک میلیون مواشی ذبح شوند.