وزیر امور خارجه آلمان در مجمع عمومی سازمان ملل سخنان روشنی بیان کرد و توضیح داد که آلمان چه نقشی می‌تواند برای رسیدن به صلح ایفا کند. هم‌زمان، ده‌ها هزار نفر در برلین در اعتراض به جنگ در غزه به جاده‌ها برآمدند.
یوهان واد‌ه‌فول، وزیر خارجه آلمان، در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد عکس: Charly Triballeau/AFP
اعلانات بازرگانی
یوهان واد‌ه‌فول، وزیر خارجه آلمان، در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد وضعیت در نوار غزه را یک «کابوس انسانی» خواند. او با اشاره به وضعیت غیرنظامیان، آن را «دوزخ روی زمین» توصیف کرد.
واد‌ه‌فول خواستار پایان جنگ و آزادی گروگان‌هایی شد که هنوز توسط گروه اسلام‌گرای تندرو حماس نگه‌داری می‌شوند. او در عین حال تأکید کرد: «حفظ موجودیت و امنیت اسرائیل همیشه یکی از اصول و ملاحظات اساسی سیاست‌های حکومت ما خواهد بود.» واد‌ه‌فول افزود که آلمان همچنان برمطالبه راه‌حل دو کشوری پافشاری می‌کند.
به گفته او، حکومت آلمان مدت‌هاست از مذاکرات برای برقراری صلح در نوار غزه حمایت می‌کند. واد‌ه‌فول تأکید کرد که در جریان نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویارک، او با اسرائیل و کشورهای عربی همسایه نیز گفتگوهایی انجام داده است. او گفت: «این میزان تلاش در این شرایط واقعاً چشمگیر است.»
واد‌ه‌فول: اولویت با نیروهای صلح کشورهای اسلامی است
وزیر خارجه آلمان درباره احتمال تشکیل یک نیروی بین‌المللی صلح ابراز تردید کرد. او گفت آلمان در عرصه‌های انسانی مشارکت خواهد داشت، اما نسبت به حضور نیروهای امنیتی در محل مردد است. به گفته او، بسیاری از کشورهای با اکثریت مسلمان آمادگی خود را برای حضور فعال اعلام کرده‌اند. واد‌ه‌فول افزود: «این پیشنهاد باید در اولویت قرار گیرد.» او همچنین از طرح صلح دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا در خاورمیانه، حمایت کرد و گفت اجرای آن «بی‌تردید دشوارترین بخش خواهد بود.»
واد‌ه‌فول همچنین به‌طور مثبت به گزارش‌ها درباره احتمال واگذاری نظارت بر یک حکومت انتقالی در غزه به تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا، واکنش نشان داد. او گفت: «این‌که تونی بلر یکی از چهره‌های برجسته‌ای است که می‌تواند در این روند سهم ارزشمندی داشته باشد، چیزی است که من می‌خواهم به صراحت تأکید کنم.» با این حال، او افزود که در نهایت، طرف‌های درگیر باید بر سر محتوا و افراد به توافق برسند.
اعلانات بازرگانی
ده‌ها هزار تن در برلین تظاهرات کردند
هم‌زمان با گفتگوها در نیویارک، روز شنبه در برلین، پایتخت جمهوری فدرالی آلمان ده‌ها هزار نفر علیه جنگ در غزه و ارسال سلاح آلمان به اسرائیل تظاهرات کردند. به گفته پولیس، حدود ۶۰ هزار نفر در اطراف ستون پیروزی گردهم آمدند، در حالی‌که برگزارکنندگان شمار شرکت‌کنندگان را تا ۱۰۰ هزار نفر برآورد کردند. سازمان‌های عفو بین‌الملل و «مدیکو انترنشنال» این تظاهرات بزرگ را سازماندهی کرده بودند. بسیاری از معترضان پرچم فلسطین را با خود داشتند. پولیس گفت که این تظاهرات عمدتاً مسالمت‌آمیز بود.
اما یک تجمع دیگر در منطقه «کرویتسبِرگ» برلین با حدود ۱۲۰۰ شرکت‌کننده منحل شد. پولیس در آنجا چندین جرم ثبت کرد، از جمله نقض قانون مواد انفجاری و ممانعت از فعالیت خبرنگاران... در مجموع، ۱۸۰۰ نیروی پولیس، همچنین از ایالات دیگر، در شهر مستقر شده بودند.
اعتراض‌ها در اسرائیل
در تل‌ابیب نیز هزاران اسرائیلی خواستار توافق برای پایان جنگ شدند. آنان در «میدان گروگان‌ها» پستری با شعار «همه گروگان‌ها را همین حالا به خانه برگردانید» باز کردند. لی‌شای میران-لاوی، زنی که شوهرش تقریبا از دو سال به این طرف در غزه نگه‌داری می‌شود، مستقیماً از دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده امریکا، خواست: «از نفوذتان بر نخست‌وزیر نتانیاهو استفاده کنید.»
ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، قرار است روز دوشنبه در کاخ سفید دیدار کنند. ترامپ اخیراً احتمال دستیابی به توافق برای آتش‌بس را مطرح کرده و گفته است: «فکر می‌کنم به توافق رسیده‌ایم.» اما نتانیاهو تأکید کرده است که جنگ علیه حماس را بی‌وقفه ادامه خواهد داد.
راست‌گرایان افراطی خواستار ادامه جنگ
به گفته استیو ویتکوف، فرستاده ویژه ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده امریکا این هفته طرحی ۲۱ ماده‌ای را به کشورهای عربی و اسلامی ارائه داده که شامل آتش‌بس، آزادی همه گروگان‌ها و عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی است.
اما ایتامار بن‌گویر، وزیر امنیت ملی راست‌گرای افراطی اسرائیل، به نتانیاهو هشدار داد که نباید توافقی امضا کند: «شما اختیار ندارید جنگ را بدون شکست کامل حماس پایان دهید.»
نتانیاهو برای حفظ اکثریت پارلمانی به شرکای راست‌گرای افراطی متکی است، شرکایی که پایان جنگ را به‌شدت رد می‌کنند.
این جنگ به تاریخ ۷ اکتوبر سال ۲۰۲۳ با حمله گسترده گروه اسلام‌گرای تندرو حماس، که از سوی بسیاری کشورها به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود و جنگجویان هم‌پیمان آن علیه اسرائیل آغاز شد. به گفته مقامات اسرائیلی، در این حمله ۱۲۱۹ نفر کشته و ۲۵۱ تن به گروگان گرفته شدند. هنوز ۴۷ نفر در اسارت حماس هستند و دست‌کم ۲۵ تن از آنان احتمالاً کشته شده‌اند.
اسرائیل از آن زمان حملات گسترده‌ای به نوار غزه انجام داده است. به گفته حماس، تاکنون بیش از ۶۶ هزار فلسطینی در این حملات کشته شده‌اند. اما این ارقام مستقلانه تایید نشده است.
تاریخچه پروسه صلح میان اسرائیل و فلسطینی‌ها
بیش از نیم قرن است که منازعه میان اسرائیل و فلسطینی‌ها بر سر زمین، مهاجران و مکان‌های مقدس بدون راه حلی ادامه دارد. در اینجا نگاه کوتاهی به تاریخچه این منازعه و تلاش‌ها برای حل و فصل آن می‌اندازیم.
قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت ملل متحد، ۱۹۶۷
قطعنامه شماره ۲۴۲ شورای امنیت ملل متحد که در ۲۲ نوامبر سال ۱۹۶۷ امضا شد، خواستار تبادله زمین برای تامین صلح گردید. بعد از آن بسیاری تلاش‌ها برای تامین صلح میان اسرائیل و فلسطینی‌ها با مراجعه به همین قطعنامه صورت گرفته است. این قطعنامه براساس فصل ششم منشور ملل متحد تهیه شده بود. قطعنامه‌هایی که براساس این فصل صادر می‌شوند، توصیه‌ای است نه دستوری.
عکس: Getty Images/Keystone
توافق کمپ دوید، ۱۹۷۸
ائتلافی از کشورهای عربی به رهبری مصر و سوریه در سال ۱۹۷۳ با اسرائیل جنگید که به جنگ یوم کیپور یا جنگ اکتوبر شهرت دارد. این جنگ مذاکرات پنهانی را در پی داشت که بعد از ۱۲ روز منجر به دو توافقنامه شد. این تصویر از ۲۶ مارچ سال ۱۹۷۹ انورالسادات رئیس جمهور آن زمان مصر، همتای امریکایی‌اش جیمی کارتر و مناخم بگین نخست وزیر آن زمان اسرائیل را بعد از امضای توافقنامه در واشنگتن نشان می‌دهد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/B. Daugherty
کنفرانس مادرید، ۱۹۹۱
ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق به صورت مشترک کنفرانسی را در پایتخت اسپانیا سازماندهی کردند. در این مذاکرات کشورهای اسرائیل، اردن، لبنان، سوریه و فلسطینی‌ها، نه اعضای جنبش آزادی‌بخش فلسطین، شرکت داشتند. این نخستین دیدار فلسطینی‌ها با مذاکره‌کنندگان اسرائیل بود. هرچند این کنفرانس دست‌آورد چندانی نداشت، اما چهارچوبی را برای مذاکرات موثر آینده فراهم ساخت.
عکس: picture-alliance/dpa/J. Hollander
توافقنامه اسلو، ۱۹۹۳
نخستین دیدار اسرائیل و سازمان آزادی‌بخش فلسطین در ناروی برگزار شد که حاصل آن توافقنامه اسلو بود. این توافقنامه در سپتمبر ۱۹۹۳ در ایالات متحده امریکا به امضا رسید. در این توافقنامه تقاضا شده بود که سربازان اسرائیلی از کرانه باختری رود اردن و نوار غزه بیرون شوند و یک اداره خودگردان موقت فلسطینی‌ها برای یک دوره انتقالی پنج ساله ایجاد گردد. توافقنامه دومی در این رابطه در سال ۱۹۹۵ امضا شد.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Sachs
نشست کمپ دوید، ۲۰۰۰
بیل کلینتون، رئيس جمهور اسبق ایالات متحده امریکا ایهود باراک نخست وزیر سابق اسرائیل و یاسر عرفات رئيس سازمان آزادی‌بخش فلسطین را در جولای ۲۰۰۰ به کمپ دیوید دعوت کرد تا در مورد مسایل مرزی، امنیت، اسکان، مهاجران و بیت‌المقدس گفتگو کنند. هرچند این مذاکرات بیش از هر زمان دیگری با جزئیات صورت گرفت، اما توافقی انجام نشد. ناکامی در رسیدن به یک توافقنامه در کمپ دیوید انتفاضه دوم فلسطینی‌ها را در پی داشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/R. Edmonds
ابتکار صلح عربی، ۲۰۰۲
به دنبال مذاکرات کمپ دوید، نشست‌هایی در واشنگتن، قاهره و شهر طابا در مصر برگزار شد که هیچ کدام نتیجه‌ای در پی نداشت. بعداً در سال ۲۰۰۲ جامعه عرب در بیروت ابتکار صلح عربی را پیشنهاد کرد. در این طرح از اسرائیل خواسته شده بود که از مناطق اشغالی تا مرزهای پیش از سال ۱۹۶۷ خارج شوند تا یک دولت فلسطینی در کرانه باختری رود اردن و غزه تاسیس شود و در عوض آن، کشورهای عربی اسرائیل را به رسمیت خواهند شناخت.
عکس: Getty Images/C. Kealy
نقشه راه، ۲۰۰۳
گروه چهارگانه ایالات متحده امریکا، اتحادیه اروپا، روسیه و ملل متحد به صورت مشترک کار کردند تا نقشه راه صلح در خاور میانه را تهیه کنند. هرچند محمود عباس، رهبر اداره خودگردان فلسطینی‌ها متن این نقشه راه را پذیرفت، اما همتای اسرائیلی‌اش آریل شارون در مورد جمله‌بندی آن ملاحظه داشت. در این نقشه راه یک توافقنامه نهایی برای راه حل دو دولت در سال ۲۰۰۵ پیش‌بینی شده بود، اما هرگز عملی نشد.
عکس: Getty Iamges/AFP/J. Aruri
اناپولیس، ۲۰۰۷
جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور اسبق ایالات متحده امریکا در سال ۲۰۰۷ میزان کنفرانسی در اناپولیس در ایالت مریلند بود تا پروسه صلح مجدداً راه اندازی شود. در این کنفرانس ایهود اولمرت نخست وزیر آن زمان مصر و محمد عباس رئیس اداره خودگردان فلسطینی، نمایندگان گروه چهارگانه و شماری از دولت‌های عربی حضور داشتند. در این نشست توافق شد که مذاکرات بیشتری برای دستیابی به توافق صلح تا آخر ۲۰۰۸ صورت بگیرد.
عکس: picture-alliance/dpa/S. Thew
واشنگتن، ۲۰۱۰
در سال ۲۰۱۰ جورج میچل، فرستاده ایالات متحده امریکا برای خاور میانه، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل را متقاعد کرد که برنامه‌های اسکان در مناطق مورد منازعه را برای ۱۰ ماه به تعلیق بیاورد. بعدتر نتانیاهو و محمود عباس به شروع مذاکرات مستقیم به هدف حل و فصل اختلافات توافق کردند. مذاکرات در ماه سپتمبر ۲۰۱۰ در واشنگتن شروع شد، اما بعد از چند هفته با بن بست مواجه گردید.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Milner
تکرار دایره منازعه و آتش‌بس
در اواخر ۲۰۱۲ دور جدیدی از خشونت در اطراف غزه شروع شد. آتش‌بسی میان اسرائیل و حاکمان غزه برقرار شد که تا جون ۲۰۱۴ ادامه یافت. سپس اختطاف و قتل سه نوجوان اسرائیلی در ماه جنوری ۲۰۱۴ منجر به دور جدیدی از خشونت شد که عملیات نظامی اسرائیل را در پی داشت. این عملیات با برقراری آتش‌بس در ۲۶ آگست ۲۰۱۴ پایان یافت.
عکس: picture-alliance/dpa
نشست پاریس، ۲۰۱۷
نمایندگان بیش از ۷۰ کشور برای بحث در مورد منازعه میان اسرائیل و فلسطینی‌ها در پاریس گردهم آمدند. اسرائیل این نشست را محکوم کرد. نمایندگان این کشور و فلسطینی‌ها در این کنفرانس شرکت نداشتند. وزیر خارجه فرانسه در این کنفرانس گفته بود: «راه حل دو دولت یگانه راه حل این منازعه است.»
عکس: Reuters/T. Samson
بدتر شدن اوضاع در ۲۰۱۷
با وجود خوش‌بینی‌ها در آغاز ۲۰۱۷، پروسه صلح میان اسرائیل و فلسطینی‌ها با موانع بیشتر مواجه شد. یک حمله بر پولیس اسرائیل در حرم شریف که هم برای مسلمان‌ها و هم برای یهودی‌ها یک مکان مقدس است، درگیری‌های مرگباری را در پی داشت. بعداَ دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین ایالات متحده اعلام کرد که سفارت خود را به بیت‌المقدس انتقال می‌دهد. محمود عباس اعلام کرد که این اقدام «همه تلاش‌های صلح را تضعیف می‌کند.»
عکس: Reuters/A. Awad
طرح صلح ترامپ، ۲۰۲۰
ترامپ طرح صلح خاور میانه را اعلام کرد که براساس آن اسرائل می‌باید شهرک‌سازی را متوقف کند، اما کنترول خود به بسیاری شهرک‌های غیرقانونی را که قبلاً ساخته بود، حفظ می‌کند. براساس این طرح، قلمرو تحت کنترول فلسطینی‌ها دو برابر می‌شد، اما از فلسطینی‌ها خواسته شده بود که شهرک‌های رهایشی ساخته شده توسط اسرائیل در کرانه غربی رود اردن را به حیث قلمرو اسرائیل به رسمیت بشناسند. فلسطینی‌ها این طرح را رد کردند.
عکس: Reuters/M. Salem
شروع خشونت جدید در ۲۰۲۱
در ماه می ۲۰۲۱ طرح اسرائیل برای تخلیه منازل چهار خانواده در شرق بیت‌المقدس و اسکان دادن ناقلین یهودی به جای آن‌ها باعث بروز خشونت‌های تازه شد. حماس بیش از ۲۰۰۰ راکت به جانب اسرائیل شلیک کرد و اسرائیل با حملات هوایی بر نوار غزه پاسخ داد و ساختمان‌هایی را ویران کرد. جامعه بین‌المللی به شمول وزیر خارجه آلمان از دو جانب خواستند که خشونت را متوقف کرده و به میز مذاکره برگردند.
