اتحادیه اروپا قبول کرده که در برابر پذیرش این پناهجویان، همه مخارج سفر و برنامه‌های ادغام دوباره آن‌ها در افغانستان را تمویل می‌کند. اما افغان‌های عادی می‌گویند وضعیت امنیتی بدتر شده، بیکاری افزایش یافته و جوانان در داخل افغانستان با فقر و بیکاری دست و پنجه نرم می‌کنند.

شهروندان افغانستان به این باورند که برگشت پناهجویان به این کشور جز فاجعه انسانی پیامد دیگری در پی نخواهد داشت. نظرمحمد یک باشنده کابل در رابطه به برگشت پناهندگان افغان گفت: «با توجه به وضعیتی که ما داریم و توانمندی‌هایی که حکومت دارد، هرگز نمی‌تواند برای برگشت کنندگان خانه بسازد و یا زمینه کار را برای آن‌ها فراهم نماید. حکومت وحدت ملی تاکنون هیچ کاری انجام داده نتوانسته است.»

اقتصاد وابسته

مهم‌ترین نگرانی افغان‌ها وضعیت ناگوار اقتصادی است. جوانانی که در افغانستان تحصیل کرده‌اند می‌گویند برای تحصیلکرده‌ها و افرادی که در رشته‌های مختلف تخصص دارند، زمینه کاری وجود ندارد بنابراین برگشت کنندگان چگونه پس از برگشت به افغانستان، صاحب کار و درامد شوند. صدیق الله یک باشنده کابل گفت: «سرنوشت آن‌ها معلوم است. جوانانی که از انجنیری و طب فارغ شده‌اند، بیکار هستند و شرایط کار برای شان مهیا نیست. چه رسد به برگشت کنندگان. وقتی ما کار نداشته باشیم برگشت کننده‌ها چگونه کار پیدا کنند.»

صدیق الله که خود هشت سال پیش از ایران به افغانستان برگشته است می‌گوید حکومت به وعده‌هایش برای برگشت کنندگان عمل نمی‌کند: «من هشت سال پیش از ایران به افغانستان برگشتم. گفتند زمین می‌دهیم اما تاهنوز زمین من کدام زمین را ندیده‌ام. این بیچاره‌ها را در بدر می کنند و این وعده‌ها، همان وعده‌های سر خرمن است.»

در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ ده‌ها هزار افغان کشورشان را به مقصد رسیدن به کشورها امن و مصئون ترک کردند. بیشتر پناهجویان راه اروپا را در پیش گرفتند و به این کشورها رسیدند. شمار مهاجران افغان در کشورهای اروپایی تا پایان سال ۲۰۱۵ به ۲۵۰ هزار نفر می‌رسید.

«جفا به انسانیت»

افغان‌های عادی به این باورند که در حال حاضر میلیون‌ها نفر در افغانستان بیکارند و بسیاری‌ها به دلیل ناامنی و فقر تصمیم به ترک افغانستان دارند؛ بنابراین برگشت پناهجویان از اروپا هیچ توجیهی ندارد. شفیق الله در این مورد گفت: «کمک‌ها هیچ وقت شفاف به مصرف نرسیده و چند نفر مافیا آن را مصرف می‌کنند. در ضمن در افغانستان امنیت نیست، پس آن‌ها کجا بیایند. ما که در این‌جا هستیم چه امنیت داریم. به نظر من برگشتن آن‌ها جفا به حق انسانیت است و آن‌هایی که رفته اند نباید به افغانستان برگردند.»

این در حالیست که حکومت وحدت ملی رسیدگی به وضعیت برگشت کنندگان را در اولویت قرار داده و شهرک‌هایی را برای آن‌ها در نظر گرفته است. مقام‌های حکومتی وعده داده اند که شهرک‌هایی را برای برگشت کنندگان می‌سازند و در زمینه زندگی و کار را برای شان فراهم می‌کنند.

کمک مشروط اتحادیه اروپا

هرچند نهادهای مدافع حقوق بشر تاکید کرده اند که کمک جهان به افغانستان نباید مشروط به پذیرش پناهجویان باشد؛ اما مقام‌های حکومت افغانستان پیش از رفتن به کنفرانس بروکسل گفتند که کمک‌های اتحادیه اروپا به افغانستان به پذیرفتن پناهجویان مشروط شده است.

براساس اظهارات این مقام‌ها در صورتی که افغانستان با برگشت پناهجویان مخالفت نشان دهد، کمک‌های اتحادیه اروپا کاهش خواهد یافت.

هنوز معلوم نیست که چه تعداد از پناهجویان افغان از اروپا برگشت داده خواهند شد. مقام‌های حکومتی پیش از کنفرانس بروکسل گفتند در صورتی که افغانستان با برگشت این پناهجویان توافق نمی‌کرد، اتحادیه اروپا کمک‌هایش را کاهش می‌داد.

این در حالیست که براساس آمار حکومت روزانه بیش از ۵۰۰۰ مهاجر افغان از پاکستان به کشورشان بر می‌گردند. هرچند حکومت گفته است که برای بازگشت مهاجران از پاکستان آمادگی دارد، اما با فرارسیدن زمستان و نبود سرپناه برای این برگشت کنندگان، نگرانی‌ها از وضعیت بشری آن‌ها با گذشت هر روز بیشتر می‌شود.

افغان‌ها می‌گویند حکومت قادر به تامین امنیت نیست و از نظر اقتصادی مهاجرانی که از پاکستان و ایران بر می‌گردند با سرنوشت بسیار بدی مواجه می‌شوند. نظر محمد که خود وضعیت برگشت کنندگان را مشاهده کرده می‌گوید: «این‌ها در بدترین وضعیت در خیمه‌ها زندگی می‌کنند، اطفال آن‌ها مکتب رفته نمی‌توانند. کودکانی زیادی را می‌بینیم که در سرک‌ها گدایی می‌کنند. آن‌ها کودکان برگشت کنندگانی هستند که هیچ چیزی ندارند.»

حکومت افغانستان در حالی توافقنامه برگشت پناهجویان از اروپا را امضا کرده که بیشتر ‌آن‌ها هنگام ترک افغانستان همه دارو ندار خودرا فروخته‌اند. بیشتر کسانی که افغانستان را به قصد اروپا ترک کرده، خانه، زمین، موتر و وسایل خانه‌های شان را فروخته و به قاچاقبران داده‌اند تا به اروپا برسند.

حسین سیرت، کابل