بحث بر سر پروژه انتقال گاز از ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند که به پروژه تاپی معروف شده، از چند سال به این سو جریان دارد. پایپ لاین تاپی از ترکمنستان تا هند، 1800 کیلومتر طول دارد که 735 کیلومتر آن از خاک افغانستان می گذرد.

عبدالجلیل جمرانی، رییس انکشاف برنامه های وزارت معادن افغانستان که خود در جلسه ترکمنستان شرکت داشته، روز سه شنبه (25 سرطان 1392) به دویچه وله گفت: «ما از چند سال به این سو بالای این پروژه کار می کنیم که تاکنون چهار قرارداد آن امضا شده و سه قرارداد دیگر آن مانده و هر وقتی که این چهار کشور موافقت کند که کدام سرمایه گذار (براین پروژه) سرمایه گذاری می کند، کار آن آغاز می شود».

افغانستان، پاکستان هند و ترکمنستان هر کدام 25 درصد در پروژه تاپی سهم دارند. قرار است این چهار کشور سهم خود را به یک شرکت بفروشند تا این شرکت در پروژه انتقال گاز سرمایه گذاری کند. نمایندگان چهار کشور گفته اند که کار عملی پایپ لاین تا سال 2015 آغاز شود.

مقام ها در وزارت معادن افغانستان می گویند قرار است افغانستان در ده سال اول سالانه 500 میلیون متر مکعب گاز از این پایپ لاین خریداری کند. در ده سال دوم، افغانستان سالانه یک میلیارد متر مکعب گاز را از این پایپ لاین به دست خواهد آورد و در ده سال سوم، سالانه یک و نیم میلیارد متر مکعب گاز از این پروژه نصیب افغانستان می شود.

افغانستان این مقدار گاز را خریداری می کند اما هند و پاکستان در برابر انتقال لوله گاز افغانستان به این کشور پول می پردازند. به گفته آقای جمرانی این هردو کشور سالانه 500 میلیون دالر به افغانستان می پردازند.

ایران مانع می‌شود؟

قرار بود تا سال 2014 یک پایپ لاین گاز از ایران به پاکستان و هندوستان ساخته شود. اما تحیلگران می گویند که هند به دلیل تحریم های اقتصادی بر ایران، خود را از پروژه گاز ایران کنار کشید و پاکستان با آن که هنوز قرارداد خرید گاز از ایران را فسخ نکرده ولی به دلیل فشارهای ایالات متحده امریکا، تمایلی به دوام این پروژه ندارد.

حالا پاکستان و هند هردو تلاش دارند تا با تکمیل پایپ لاین گاز ترکمنستان از طریق افغانستان انرژی مورد نیاز شان را تامین کنند. این نگرانی نیز وجود دارد که ایران در صدد سنگ اندازی در راه تطبیق پروژه گاز تاپی برآید.

اما آقای جمرانی می گوید هیچ نشانه ای از این که ایران چنین تلاشی را انجام دهد وجود ندارد. او می گوید پروژه تاپی هیچ تاثیری بر انتقال گاز از ایران به پاکستان ندارد زیرا به گفته او گاز ایران به تنهایی نمی تواند نیازمندی پاکستان را رفع کند.

جمرانی گفت: «صرف در رسانه ها ما این گپ ها را می شنویم. ما هیچ وقت این مسایل را ندیده ایم. ایران گاز خود را می فروشد و ضرورت پاکستان و هند را ایران پوره کرده نمی تواند، به این خاطر این دو کشور باید از ترکمنستان گاز بخرند».

روابط افغانستان و پاکستان نیز همواره تنش آلود بوده است. افغانستان کشور همسایه اش پاکستان را به حمایت از طالبان متهم می کند. معلوم نیست که در این فضای پراختلاف، پروژه تاپی چگونه موفقانه اجرایی خواهد شد. مقام های افغانستان برعکس به این باورند که این پروژه منجر به بهبودی روابط دو همسایه خواهد شد.

آقای جمرانی می گوید در صورتی که چهار کشور شریک در این پروژه باهم توافق داشته باشند، هیچ مانعی بر سر تطبیق آن وجود ندارد: «اگر افغانستان، پاکستان، هند و ترکمنستان بخواهند، این کار می شود و اگر نخواهند این کار نمی شود. ما که می بینیم تمام این چهار کشور این پروژه را می خواهند».

چهار کشور عضو تاپی تاکنون جلساتی را در لندن، امریکا و سنگاپور برگزار کرده اند. پروژه تاپی یکی از بزرگترین پروژه های سود آور برای این کشورها است. برآورد می شود که با راه اندازی این پروژه، 50 هزار افغان مصروف کار خواهند شد.