هوا به شدت سرد و پخبندان است، اما بازگشت و اخراج توده وار مهاجران ثبت نشده افغان از ایران متوقف نمی شود.

آژانس مهاجرت سازمان ملل متحد گزارش داده که از ۱۹ تا ۲۵ ماه نوامبر نزدیک به ۱۴ هزار مهاجر بدون مدرک افغان از ایران وارد افغانستان شده اند.

"آی او ام" گفته از این میان نزدیک به پنج و نیم هزار نفرشان که اکثرا مردان مجرد بوده اند، از ایران با اعمال فشار اخراج شده اند.

براساس گزارش این سازمان از مجموع مهاجرانی که از مرز ایران در جریان پنج روز بررسی شده در ماه نوامبر وارد هرات و نیمروز شده اند، ۱۱ درصدشان خانواده ها بوده اند.

آژانس مهاجرت سازمان ملل متحد گفته است که در میان اخراج شدگان از ایران کودکان و زنان بدون همراه نیز شامل هستند.

"آی او ام" گفته که در میان این اخراج شدگان از ایران ۱۲۷ نوجوان پایین تر از سن قانونی ۱۸ سال نیز بوده اند.

همچنان از اخراج افراد کهنسال بودن همراه و سرپرست نیز در میان مهاجران اخراج شده از ایران خبر داده شده است.

در گزارش سازمان ملل همچنان گفته شده که ایران دست کم ۸۰ مهاجر بدون مدرکی را اخراج کرده که واقعا مریض بوده اند و به خدمات درمانی ضرورت داشته اند.

برخی از مهاجران اخراج شده ادعا می کنند که نیروهای نظامی ایران با آنان برخورد غیرانسانی کرده اند. این جوان در هوای سرد و یخبندان، پس از بازداشتش با این وضع از ایران اخراج شده است.

برخی از آنان نیز مانند این مرد ادعا دارند که از سوی نظامیان ایران زندانی گردیده و به شدت لت و کوب شده اند. این مرد زخم های پاهایش را نشان داده و گفت نیروهای امنیتی ایران او را به خاطر همراه نداشتن اسناد لت و کوب کرده اند.

مقامات ریاست امور مهاجرین و عودت کنندگان در هرات و نیمروز از بازگشت و اخراج گروهی مهاجران افغان از ایران ابراز نگرانی کرده و خواهان کمک های بیشتر برای آنان از سوی سازمان های بین المللی شده اند.

آژانس مهاجرت سازمان ملل گفته که از مجموع مهاجران بدون مدرکی که از ایران بازگشته و یا اخراج شده اند، فقط به پنج درصدشان امدادرسانی کرده و تلاش می کند میزان این کمک دهی را بالا ببرد.

ایران، افغانستان و کمیساریای عالی سازمان ملل متحد موافقتنامه سه جانبه ای دارند که جوانب را به رعایت مفادش مستلزم می سازد. این توافقنامه تاکید می کند: «بازگشت باید دواطلبانه، عزتمند و مرحله وار باشد و عودت کنندگان باید شامل برنامه های اولویت ملی و برنامه های همبستگی ملی گردند تا از بابت سرپناه، معیشت، اشتغال و دسترسی به خدمات اولیه تشویش نداشته باشند.»

اما مهاجران افغان می گویند کشورهای میزبان همواره از آنان به عنوان عامل فشار سیاسی استفاده می کند. آژانس مهاجرت سازمان ملل متحد نیز در گزارش اخیرش گفته: «این نرخ بازگشت مهاجران بدون مدرک، تحت تاثیر تعدادی عوامل سیاسی، امنیتی و دیگر عوامل، هم در افغانستان و هم در کشورهای همسایه اش می باشد که میزبان مهاجران هستند.»

این روزها با وصف سردی هوا، مناطق مرزی اسلام قلعه در هرات و میلک در نیمروز شاهد ورود توده وار مهاجران ثبت نشده افغان هستند، اما برعکس موج بازگشتی که از سال گذشته در پاکستان آغاز شده بود، به خاطر روند ثبت نام مهاجران افغان در آن کشور بسیار کم شده است.

اخیرا سر قنسول ایران در هرات به خبرنگار دویچه وله گفته که کشورش سیاست سختگیرانه ای در قبال مهاجران افغان پیش نگرفته و فقط تلاش می کند "حضور اتباع در ایران را قانونمند سازد".

سرحد تورخم شاهد عبور صدها خانواده ای است که روزانه خیبرپشتونخوا را ترک کرده و وارد افغانستان می شوند.

مرکز بازگشت داوطلبانه (وی آر سی) در چمکنی پاکستان به خانواده هایی مشورت می دهد که به گونه داوطلبانه خواستار برگشت به افغانستان هستند. در اینجا دفتر نمایندگی سازمان ملل در امور پناهندگان نیز وجود دارد که برای عودت کنندگان یک مقدار کمک مالی نیز ارائه می کند. کارمندان اداره ثبت و احوال نفوس پاکستان نیز برای دریافت سند از مهاجرین برگشت کننده، در اینجا به ماموریت گماشته شده اند.

در خیبر پشتونخوا تنها یک مرکز در امور عودت کنندگان فعالیت می کند. تعداد خانواده های افغان که همه وسایل و اسباب آنان در وسایط نقلیه بسته بندی شده، به دلیل رقم درشت عودت کنندگان مجبور اند که روزها را برای طی مراحل اوراق خود در این محل، در حال انتظار سپری کنند.

محمد نصیب موسی خیل یکی از نمایندگان شورای عالی مهاجرین در چمکنی می گوید که تنها در ماه جولای ۲۳۵۰ خانواده که تعداد اعضای شان به ۱۱۲۸۴ نفر می رسید، به گونه داوطلبانه به کشورشان بازگشت کردند.

مرکز عودت داوطلبانه "وی آر سی" در چمکنی یگانه مرکز آموزش و رهنمایی این مهاجران می باشد. بیشتر مهاجرینی که در این محل در حال انتظار به سر می برند، به دلیل نبود امکانات و سهولت های لازم، لب به شکایت می گشایند.

در حال حاضر ۱،۵ میلیون مهاجر ثبت شده افغان در پاکستان زندگی می کنند. از سویی هم گفته می شود که نزدیک به یک میلیون مهاجر ثبت ناشده در این کشور حضور دارند. با این همه قرار است تا ماه دسمبر سال جاری میعاد حضور مهاجرین ثبت شده در پاکستان نیز به پایان برسد.

به دلیل افزایش رقم پناهجویان عودت کننده به افغانستان، قرار است یک مرکز دیگر برای رهنمایی و مشورتدهی برگشت کنندگان پس از عید قربان، در منطقه زاخیل افتتاح گردد.

افزون بر کسانی که در پاکستان ثبت شده اند، آنهایی که ثبت نشده اند نیز از منطقه خیبر پشتونخوا و سایر نقاط پاکستان به گونه داوطلبانه به افغانستان بازگشت می کنند. اما با این مهاجرین هیچ گونه همکاری صورت نمی گیرد.

نخستین خواست عودت کنندگان از دولت افغانستان، فراهم آوری امکانات سرپناه می باشد. این نگرانی نیز وجود دارد که اگر اقامت مهاجران افغان در پاکستان تمدید نشود، عودت گروهی آنها بر مشکلات دولت افغانستان خواهد افزود.