در شهرهای بزرگ آلمان زندگی در خانه های کرایه ای به امری تجملی تبدیل می شود. اما با وجود این، کاهش کرایه آپارتمان تا به حال از موضوعات اصلی کارزار انتخاباتی نبوده است. این در حالی است که چشم اندازی برای کاهش قیمت خانه های کرایه ای وجود ندارد. پیامدهای این روند نگران کننده است. 

در آلمان می توان با ۳۰ یورو، یک اکلیل گُل با اندازه متوسط، مواد غذایی، یک یا چندین بازی کمپیوتری و یا یک کتاب صحافی شده (حتی دو تا) خرید.

به گزارش مجله آلمانی «فینانس تِست» که برای مصرف کنندگان به نشر می رسد، در سال ۲۰۱۶ هرکس که می خواست در شهر مونشن، در بهترین موقعیت شهر و با بهترین تجهیزات آپارتمان اجاره کند، باید برای یک متر مکعب ۳۰ یورو پرداخت می کرد. این مجله برای اثبات ادعاهایش به اطلاعات بنیاد تحقیقاتی «وی دی پی ریسرچ» رجوع می کند که توسط بانک ها تمویل می شود. 

وضعیت اپارتمان هایی هم که پیش از این تاریخ به کرایه گرفته شده بودند، بهتر نیست: در فهرست قیمت های کرایه خانه موسوم به «اف بی میت شپیگل ایندکس» که در آن همه فهرست های رسمی قیمت های کرایه خانه در آلمان مقایسه می شود، در سال گذشته هزینه متوسط اجاره سرد یک آپارتمان در مونشن ۱۱.۱۸ یورو برای هر متر مکعب بود و به این ترتیب ۷۱ درصد بلندتر از میانگین هزینه اجاره اپارتمان در سطح فدرال.  

در این میان مشکلات مهاجران بیشتر از شهروندان آلمانی است. تحقیقات خبرنگاران فرستنده رادیویی و تلویزیونی بایرن و مجله آلمانی «اشپیگِل» که در ماه گذشته نشر شد، نشان داده که مهاجران و آلمانی های مهاجر تبار برای پیداکردن آپارتمان های کرایه ای متحمل دشواری های بیشتری می شوند و مورد تبعیض قرار می گیرند.

براین اساس شهروندان خارجی تبار در مقایسه با آلمانی ها کمتر برای دیدن آپارتمان هایی که قرار است به کرایه داده شوند، دعوت می شوند. طبق این تحقیقات وضعیت در مونشن از شهرهای دیگر آلمان وخیم تر است.

وضعیت در شهرهای هامبورگ، اشتوتگارت، دوسِلدورف، کُلن و فرانکفورت نیز از این بهتر نیست. در سال ۲۰۱۶، هزینه کرایه خانه در سرتاسر آلمان ۱.۸ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که دو سال پیش قانونی برای جلوگیری از افزایش کرایه آپارتمان اجرایی شد که تا به حال تاثیر چندانی نداشته است.

کمبود یک میلیون آپارتمان

قیمت خرید آپارتمان های شخصی نیز افزایش یافته است. دلیل آن عدم تناسب میان عرضه وتقاضا است. در حالی که تقاضا برای خرید آپارتمان های شخصی در حال افزایش است، امکانات موجود کفاف نمی کند. به خصوص در مراکز کلان شهرهای جذاب امکان خرید آپارتمان بسیار کم است، در حالی که تقاضا در این زمینه رو به افزایش است.

 پدیده شهرنشینی مجدد 

خانم سوزانه هیگ، پروفیسور رشته تحقیق در مورد جغرافیای شهری می گوید: «تقریبا نیمی از اشخاصی که در یک گروه سنی هستند، در این میان به تحصیل در دانشگاه مشغول هستند. آن ها در قریه که درس نمی خوانند، بلکه در شهرها به دانشگاه می روند. پس معلوم است که جوانان جذب شهرها می شوند».

به گفته خانم هیگ که در دانشگاه گوته واقع در شهر فرانکفورت ام ماین به تدریس مشغول است، هرکس که توان مالی داشته باشد، پس از پایان تحصیلاتش در شهر ماندگار می شود.

براساس آمار بنیاد فدرال تحقیق درباره ساختمان سازی، شهر و مکان باید سالانه ۳۵۰ هزار آپارتمان ساخته شود تا نیاز به آن در سرتاسر آلمان پوشش داده شود.

به گزارش اتحادیه مستاجران آلمان، این کشور با کمبود یک میلیون آپارتمان مواجه است. این در حالی است که در سال ۲۰۱۶، فقط ۵۳ هزار آپارتمان کرایه ای ساخته شده است و در سال پیش از آن شمار خانه های ساخته شده از این هم کمتر بوده است. افزون براین براساس اطلاعات بنیاد پِستِل که در شهر هانوفَر مستقر است، در ده سال گذشته، ۱۰۰ هزار آپارتمان دولتی از بازار ناپدید شده اند. این گونه خانه ها با کمک دولت برای اقشار کم درآمد ساخته می شوند. 

«منطق ساده بازار»

کاهش شمار آپارتمان های دولتی با تحولات اساسی در اقتصاد مسکن ارتباط دارد: بسیاری از خانه هایی که در گذشته دولتی بوده اند، اکنون در دست شرکت های بسیار بزرگ هستند. وُنوویا، بزرگترین شرکت کرایه خانه در آلمان، مدیریت بیش از ۳۰۰ هزار آپارتمان را بر عهده دارد.

به گفته خانم سوزانه هیگ، یکی از اهداف چنین شرکت هایی این است که بهره ناشی از افزایش متدوام کرایه آپارتمان را به سهام داران بدهند. و برای سهام داران فقط بهره مهم است و آپارتمان ها اصلا اهمیت ندارند.

افزون براین بسیاری از خانه های تازه ساخته شده در داخل شهر به فروش می رسند و امکان کرایه کردن آن ها وجود ندارد.

صاحبان این گونه خانه ها از آن برای تامین مالی در زمان کهولت سن استفاده می کنند. لوکس زیبِن کُتِن، مدیر اتحادیه مستاجران آلمان در انتقاد از این وضعیت می گوید: «ظاهرا می توان با ساخت آپارتمان های شخصی پول بیشتری به دست آورد و به این خاطر به آن ها ارجحیت داده می شود. این منطق ساده بازار است». 

وضعیت آلمان هم مشابه فرانسه می شود؟

بیشتر اقشارکم درآمد هستند که به خاطر کمبود آپارتمان تحت فشار قرار می گیرند. در وب سایت بنیاد پستل آمده است: «از هر پنج خانواده کم درآمد فقط یکی شانس دریافت یک آپارتمان دولتی را دارد».

اتحادیه مستاجران آلمان نسبت به روند بیرون راندن اشخاص فقیر از برخی نواحی شهر و جایگزینی آن ها با اشخاص ثروتمند هشدار می دهد.

خانم سوزانه هیگ، پروفیسور تحقیق در مورد جغرافیای شهری می گوید، این نگرانی وجود دارد «که در آلمان وضعیتی شبیه به آن چه که در کلان شهرهای فرانسه وجود دارد، ایجاد شود، جایی که مردم کم درآمدتر در حومه شهر زندگی می کنند».

این خانم محقق جغرافیای شهری فرانکفورت را مثال می زند و می گوید این جا فقط گروه های مشخصی از مردم توانایی کرایه آپارتمان در داخل شهر را دارند، باقی به حاشیه کشانده می شوند. او گفت: «این جا همین حالا هم بحث هایی وجود دارد...راجع به درگیری و جار و جنجال (در نواحی پیرامون شهر فرانکفورت)، جایی که جوانان از وضعیت سکونت شان راضی نیستند و نارضایتی شان را با خشونت نشان می دهند».

افزون براین ممکن است که مردم به خاطر افزایش ممتد کرایه ها «کمتر تفریح کنند، کمتر در زمان تعطیلات شان به سفر بروند و در کل زندگی شان را محدود  کنند...اما ما این روند را به چشم نمی بینیم. چه کسانی را در داخل شهرها یا در کانسرت های موسیقی می بینیم. این ها اشخاص پردرآمد هستند. باقی در خانه می مانند. این روندی است بسیار غم انگیز که از انظار عموم دور می ماند».

اما قشر متوسط جامعه نیز به خاطر کمبود اپارتمان در عذاب است. لوکاس زیبن کتن می گوید: «تقریبا هرمستاجری که برای مشاوره به نزد ما می آید و مشکل حقوقی دارد، از این مشکل شکایت دارد».

ظاهرا سیاستمداران هم متوجه این مساله شده اند. باربارا هندریکس، وزیر فدرال محیط زیست و ساختمان آلمان روز گفت که با تاسیس «ائتلاف سکونت و ساختمان سازی قابل پرداخت» در سال ۲۰۱۴ و تلاش های هدفمندانه حکومت آلمان فدرال برای حمایت از ساختمان سازی «یکی از مهمترین موضوعات کشورمان دوباره به بخشی از برنامه سیاسی تبدیل شده است».  

براین اساس حکومت آلمان فدرال، ۱.۵ میلیارد دالر برای ساخت آپارتمان های دولتی اختصاص داده و به این ترتیب بودجه آن را سه برابر کرده است. اما با وجود این در مبارزه انتخاباتی تا به حال توجه زیادی به این موضوع نشده است. دو حزب خواهر سوسیال مسیحی بایرن و دموکرات مسیحی آلمان می خواهند از ساخت اپارتمان حمایت کنند و احزاب اپوزیسیون هم پیشنهادهای متعددی برای بهبود وضعیت دارند. اما این پیشنهادهای درج شده در برنامه های انتخاباتی زیاد مطرح نمی شوند. زیبن کتن، مدیر اتحادیه مستاجران آلمان اصلا این وضعیت را درک نمی کند و می گوید که سیاستمداران نیازهای مردم را در نظر نمی گیرند. 

«بالاخره باید یک تحول اساسی ایجاد شود»

اتحادیه مستاجران آلمان برای بهبود این وضعیت خواهان ساخت دست کم ۲۰۰ هزار آپارتمان کرایه ای در سال شده است و افزوده که ۸۰ هزار مورد از آن ها باید دولتی باشند. این اتحادیه می گوید که سرمایه گذاران باید با کاهش مالیه و یا مزایای دیگر برای سرمایه گذاری در بخش آپارتمان های کرایه ای تشویق شوند، اما همزمان باید جلوی افزایش کرایه گرفته شود. زیرا مشکل کمبود شدید خانه های کرایه یی به خودی خود از بین نمی رود.

زیبن کتن، مدیر اتحادیه مستاجران آلمان می گوید: «...در بازار عادی من هیچ نشانه ای (از احتمال کاهش هزینه کرایه) نمی بینیم. من بیشتر فکر می کنم که پیش بینی ها دراین باره را نمی شود به سادگی باور کرد».

سوزانه هیگ نظر مشابهی دارد: «قیمت ها در کوتاه مدت یا درازمدت باید کاهش یابد، زیرا با توجه میزان درآمدهای کنونی حد و مرزی وجود دارد. بالاخره باید دیر یا زود یک تحول اساسی ایجاد شود. اما من نمی توانم بگویم که این اتفاق چه زمانی رخ می دهد». تا آن زمان صف های طولانی برای دیدن اپارتمان های کرایه ی از بین نمی روند. 

ME, RSH (Helena Kaschel)