چهار کنیسه با قدمت بیشتر از ۳۰۰ سال در ولایت هرات وجود دارند که بعد از تسلط طالبان و قطع کمک های بین المللی در وضعیت خوبی قرار ندارند.

نگرانی‌ها از ساخت و سازهای خودسرانه در محلات تاریخی هرات

باستان شناسان در هرات می گویند در صورتی که این کنیسه ها مرمت و بازسازی نشوند، ضربه بزرگی بر داشته های تاریخی و باستانی افغانستان وارد خواهد شد.

حفیظ الله، یکتن از باشندگان شهر کهنه هرات می گوید: «یکی از این کنیسه ها در محل زندگی ما موقعیت دارد؛ متاسفانه برخی افراد غاصب؛ کندنکاری را در اطراف این کنیسه شروع کردند و پلان غصب ملکیت این ساحه باستانی را دارند؛ من از مسئولین فرهنگی طالبان می خواهم تا جلو این کندنکاری و پروسه غصب گرفته شود تا به این آبده تاریخی صدمه بیشتر نرسد.»

زلمی، یکی دیگر از شهروندان هرات می گوید: »این وضعیت خشم ما را بر انگیخته و آبده های تاریخی ما یکی پی دیگری در حال تخریب و از بین رفتن است. مسئولین باید برای جلوگیری از فروپاشی این اماکن ارزشمند هر چه زود اقدام کنند.»

یهودیان در هرات به "موسایی ها" معروف بودند؛ مردمی تجارت پیشه و اهل کسب، به ویژه در زمینه تهیه ابریشم و رنگ ریزی که بیشتر در بازار چهارسوق (چهار سو) این شهر، برای خودشان بازارچه مخصوصی به نام "تیمچه موساییان" داشتند.

آخرین شهروند یهود افغانستان: برای آرمش و صلح دعا می‌کنم

صدیق می، باستان شناس هراتی می گوید: «یکی از این کنیسه ها که در شهر قدیم هرات موقعیت دارد، تحت نام "شماویل" به مکتب مبدل شده و یکی دیگر از کنیسه ها به نام "گرجی ها" فعلا ویران شده و کنیسه "گل گیا" به مسجدی تحت نام "حضرت بلال" مبدل شده است. کنیسه "یوحاو" در منطقه درب عراق شهر هرات متروکه مانده است.»

آقای میر تاکید می کند که در حال حاضر کدام نهاد فرهنگی که تصمیم مرمت و بازسازی این کنیسه ها را داشته باشد در هرات فعال نیست و در صورتی که این وضعیت همچنان ادامه یابد، ملکیت شماری از این کنیسه ها غصب و معماری تاریخی شان از بین خواهد رفت.

جواد عمید، از فعالین جامعه مدنی می گوید اکثریت کنیسه ها در هرات به محل استراحت گاه طالبان مبدل شده است:«کنیسه هایی که در هرات وجود دارد، از یک سال به این سو توسط طالبان اشغال شده و از آنها به عنوان استراحتگاه استفاده می شود. گزارش هایی وجود دارد که زمین ها و محوطه های اطراف این کنیسه ها در حال غصب شدن است.»

آثار دست‌نویس یهودی‌های افغانستان به نمایش گذاشته می‌شوند

وی از سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل متحد "یونسکو" می خواهد که به اساس یک تفاهمنامه؛ مسئولیت حفاظت و مرمت این کنیسه ها را از طالبان بگیرد تا از نابودی این اماکن باستانی در آینده جلوگیری شود: «طالبان همیشه نشان دادند که مخالف آثار و تمدن ادیان گذشته در افغانستان هستند؛ چنانچه ما در گذشته شاهد تخریب بت های بودا در ولایت بامیان بودیم؛ حالا هم در هرات  فکر می کنم آثاری که از تمدن یهودیان باقی مانده؛ می خواهند به نحوی از بین ببرند.»

مسولین اداره طالبان در هرات حاضر به پاسخگویی در این زمینه نشدند. اما نعیم الحق حقانی، ریس اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت هرات در مصاحبه قبلی اش با دویچه وله گفته بود که "حفاظت و بازسازی آبده های تاریخی؛ در فهرست برنامه های کاری" این گروه قرار دارد و "تلاش می کنند بخش از بودجه مورد نیاز را در این عرصه مصرف نمایند".

آخرین یهودی افغان: اگر طالبان برگردند مهاجرت می‌کنم

جمعیت یهودیان افغانستان در اواسط قرن بیستم حدود ۱۰ هزار نفر برآورد می شد، اما با گذشت زمان، جوامع شان کوچک تر و متراکم تر شد. در قرن ۱۹ و نیمه اول قرن ۲۰، هرات میزبان بزرگترین جامعه یهودی این کشور شد. بخش عمده ای از یهودیان افغان از آن زمان به بعد به خاطر تبعیض افغانستان را ترک کردند. پس از تسلط مجدد طالبان بر قدرت، آخرین یهودی بازمانده نیز افغانستان را ترک کرد.