کمیسیون اصلاحات انتخاباتی پیشنهاداتش برای اصلاح در نظام انتخاباتی را در ده ماده به رییس جمهور افغانستان سپرده، این پیشنهادات در قوانین انتخاباتی جابجا شده‌ و به عنوان فرمان تقنینی قابل اجرا است. اما نمایندگان ولسی جرگه روز چهارشنبه برسر این پیشنهاد بحث کردند و بیشتر آن‌ را غیرعملی خواندند.

تشکیل کمیسیون شفافیت به منظور نظارت از عملکردهای کمیشنران کمیسیون‌های انتخابات، تهیه لیست رای دهندگان و استخدام کارمندان وزارت‌های معارف و تحصیلات عالی در روزهای انتخابات، مواردی است که کمیسیون اصلاحات انتخاباتی آن را پیشنهاد کرده ولی نمایندگان گفتند که عملی شدن این پیشنهادات دشوار است.

عبدالرووف ابراهیمی رییس ولسی جرگه در جلسه عمومی روز چهارشنبه گفت حکومت باید برای برگزاری انتخابات شفاف متعهد باشد. او گفت برگزاری انتخابات عاری از تقلب بدون تذکره الکترونیکی ناممکن است: «نظر به نظرات نمایندگان، توزیع تذکره الکترونیکی بسیار مهم است و حکومت باید این پروسه را هرچه عاجل برگزار کند.»

واجب‌الاحترام‌های بی‌مسوولیت

بسیاری نمایندگان ولسی جرگه به این باورند که دلیل تقلب و تخطی در انتخابات سال 2014 نواقص قانونی نیست بلکه مدیران کمیسیون‌های انتخابات عامل اصلی تقلب هستند و باید میکانیزمی برای پاسخگو شدن کمیشنرهای کمیسیون‌های انتخاباتی به وجود آید.

نمایندگان گفتند کمیشنران و مدیران کمیسیون‌های انتخاباتی واجب‌الاحترام‌های بی‌مسوولیتی هستند که به هیچ‌کس پاسخ نمی‌دهند و هیچ نهادی حق ندارد از آن‌ها در رابطه به تقلب در انتخابات بپرسد.

نعمت الله غفاری نماینده هلمند گفت مشکل اصلی در قانون نیست: «در اصل قانون مشکل ندیدیم. مجریان قانون بسیار خرابی کردند. پیشنهاد ما این است که به قانون دست نزنند و بر مجریان قانون تمرکز کنند تا آن‌ها پاسخگو شوند.»

تذکره بجای کارت رای‌دهی

در حال حاضر 8 میلیون کارت رای دهی بی‌صاحب در افغانستان سرگردان است. برخی از افراد صدها کارت رای دهی در اختیار دارند و یک شخص می‌تواند در روز انتخابات صدها رای دهد.

این در حالیست که افغانستان هنوز بدیلی برای کارت‌های رای دهی پیدا نکرده است. توزیع تذکره‌های الکترونیک هنوز آغاز نشده و برگزاری انتخابات پارلمانی با این تذکره‌ها ممکن نیست. بیشتر نمایندگان تاکید کردند که بجای این کارت‌ها، در روز انتخابات از تذکره استفاده شود.

به باور این نمایندگان لیست رای دهندگان نیز براساس همین تذکره‌ها ساخته شود. اما شماری دیگر از نمایندگان گفتند که سنت‌های رایج اجازه نمی‌دهد تا زنان نیز وارد فهرست رای دهندگان شوند.

حمیدالله زازی یک تن از نمایندگان گفت: «کسی اجازه نمی‌دهد که در مراکز رای دهی نام خانم و یا خواهرش آویزان شود. ما این مشکل را حتی در انتخابات داریم. در این شرایط چنین چیزی امکان ندارد.»

کاهش هزینه انتخابات

براساس طرح کمیسیون اصلاحات انتخاباتی، کمیسیون انتخابات به جای کارمندان موقت در روزهای انتخابات، کارمندان وزارت‌های معارف و تحصیلات عالی را برای پنج روز استخدام کند. اما نمایندگان گفتند که این دو وزارت مربوط حکومت است بنابراین مستقل بودن انتخابات زیر سوال می‌رود.

آقای زازی گفت: «اگر کارمندان این دو وزارت در پنج روز کارمند باشند، آیا شما فکر می‌کنید که انتخابات مستقل است؟ آیا فکر نمی‌کنید که انتخابات به دست وزیران معارف و تحصیلات عالی اسیر می‌شود؟ چنین چیزی امکان ندارد.»

این در حالیست که افغانستان خود توان پرداخت هزینه انتخابات را ندارد. در سیزده سال گذشته همه انتخابات‌ها با کمک‌های مالی جهانی برگزار شده‌اند.