مصطفی ساگلم همسایه اش را سالهاست که می شناسد؛ حتی از زمانی که به یادش می‌آید. همسایه اش همیشه به خانه شان رفت و آمد داشت و حتی در کودکی پمپرز مصطفی را هم عوض می کرد. زمانی که مصطفی بزرگسال شده بود نیز ارتباط شان ادامه داشت، اما حالا ارتباطی ندارند. مصطفی می گوید: «روزی به خاطر پارک کردن موتر جنجال کردیم و او (خانم همسایه) به من گفت که ما مسلمان ها به غیرمسلمانان احترامی نداریم. پس از آن دیگر حرف نمی زند». مصطفی در شهر بن آلمان بزرگ شده و با یک زن آلمانی-سویدنی ازدواج کرده است، اما این کافی نیست تا به عنوان شهروند آلمانی شناخته شود. برای بسیاری ها او یک مسلمان و به این ترتیب یک بیگانه است.

بحث در مورد اسلام فعلا در آلمان داغ تر از هر موضوع دیگر است. تازه ترین مثال این است که هفته قبل یک مرد در شهر مونستر ایالت نوردراین وستفالن آلمان با موتر بس کوچک بر مهمانان یک رستورانت در فضای باز راند و دو تن را کشت و ۲۰ تن دیگر را زخمی کرد. وی سپس با شلیک خودکشی کرد.

پیش از اینکه دلیل و عامل این کار مشخص شود، در شبکه های اجتماعی بحث بزرگی از سوی دست راستی های عوامگرا آغاز شد. اتهام شان هم این بود که این فقط می تواند یک حمله اسلامگرایانه باشد. بئاتریکس فون اشتورش، یک نماینده پارلمان آلمان از حزب راستگرای "بدیل برای آلمان" در یک پیام تویتری گفت که عامل این کاریک مهاجر است. پس از آنکه مشخص شد راننده بس یک آلمانی مبتلا به بیماری روانی بوده، بحث به این شکل عوض شد که مهاجم از تروریستان اسلامگرا تقلید کرده بود.

این فقط یک گفتمان است که برای آلمان شاید معمول باشد، اما این گونه مباحث با ۴،۵ میلیون مسلمانی که در آلمان زندگی می کنند چه می کند؟ در اولین لحظاتی که حمله ای وحشتبار مثل حادثه مونستر اتفاق می افتد، این مسلمانان چه فکر می کنند؟ 

بسیاری مسلمان‌ها از عمومیت دادن اتهامات رنج می‌برند

هولک یلدیز یک سیاستمدار است و می گوید سه نوع واکنش معمول از سوی مسلمانان وجود دارد: «بعضی‌ها می گویند امیدوارم (عامل) مسلمان نبوده باشد که باز هم به بحث اصلی سیاسی و رسانه ای تبدیل می شود. گروه دوم خودشان را از اتهامات مصئون دانسته و آن را نادیده می گیرند. گروه سوم افرادی اند که کاملا خود را کنار می کشند و می گویند این دیگر اصلاَ به من ربط ندارد».

یلدیز این سه گروه را به این خاطر می شناسد که خودش یک شهروند آلمان با پیشینه مهاجرت از ترکیه است و حالا رئیس ایالتی حزب کوچک اتحاد برای نوآوری و عدالت یا "بوندیس" می باشد، حزبی که در قسمت منافع مسلمانان و ادغام اجتماعی فعال می باشد.

برای یلدیز پیش از همه گروه سومی مسلمان ها در آلمان دردسرساز است. او می گوید: «این انسان ها از جامعه منزوی شده اند یا خود را جدا از جامعه احساس می کنند». به گفته وی این گروه از مسلمانان به خاطر همین ظن عمومی خود را دیگر در این جامعه نمی یابند. وی گفت بالاخره نتیجه این می شود: «این انسان ها یک فاصله بسیار بزرگ (با جامعه) ایجاد می کنند و خودشان را کاملا محدود می سازند».

سابقه طولانی اتهامات

آیا تعرضات جنسی در جریان جشن سال نو ۲۰۱۶ در شهر کولن و یا حمله مرگبار با لاری بر بازار جشن کریسمس در برلین باعث شده اند که این ظن عمومی نسبت به مهاجران و مسلمانان در آلمان ایجاد شود؟

هالوک یلدیز می گوید اینها دلیل اصلی نیستند و این ظن عمومی به سال ها پیش بر می گردد: « تا قبل از حملات یازدهم سمپتمر سال ۲۰۰۱ بر برج های دوگانه مرکز تجارت جهانی در شهر نیویارک امریکا، من برای اطرافیانم یک ترک مهربان بودم، اما روز بعدش برای شان نه تنها یک مسلمان، بلکه یک اسلامگرا شدم».

ارتباط آشفته با رسانه ها

مصطفی اوچاک رئیس انجمن اسلامی ترک ها در شهر بن آلمان از مسلمانان نیز انتقاد می کند: «ما باید با رسانه ها بیشتر صحبت کنیم و به سوی شان برویم. اینجا ما هم کمی مقصر هستیم». بسیاری از مسلمانان از این کار خودداری می کنند، چرا که فکر می کنند رسانه ها با آنان غیرمنصفانه برخورد می کنند.

این گفته های اوچاک از این گزارش تحقیقی دویچه وله نیز برمی آید. با وجود تماس های ما، دیگر مساجد در شهرهای کولن و بن به درخواست ما برای انجام مصاحبه هیچ پاسخی ندادند.

یلدیز می گوید که راه دیگر این است که باید دیالوگی بین ادیان به میان آید. وی از سال ها روی این تلاش می کند که مسلمانان و مسیحی ها را در شهر بن برای گفتگو یکجا سازد.  وی گفت اخیرا جلسه ای در شهر بن که ۳۰۰ هزار نفر جمعیت دارد برگزار کرده بود: «متاسفانه تنها ۲۰ تا ۳۰ نفر به جلسات ما آمدند، این کافی نیست». او می گوید که این مشکل در عرصه سیاست بزرگ‌تر است و بعد از مظنونیت و اتهام‌های بی‌اساس بر مسلمان‌ها، مقام‌های سیاسی لب به سخن نمی‌گشایند. یلدیز با انتقاد گفت: «همبستگی فراتر از مرزهای مذهبی، هم توسط مسیحیان و هم مسلمانان باید بیشتر قابل رویت باشد. باید اتهام بستن‌ها را نکوهش کرده و به وضوح از خود در برابر آن دفاع کنند».

اولیور پیپر/ر.ش