کیانو (نام مستعار) با چشمانی اشکبار توضیح می‌دهد: «من همسرم را که مادر دو فرزندم بود در جنگ از دست دادم. او همه کس من بود.» این مرد که از کامرون آمده، مدت دو ماه می شود که در کمپ پناهجویان موسوم به «لیپا» در بوسنیا در نزدیکی شهر بیهاج به سر می برد. وقتی ما با کیانو آشنا شدیم، او در جلو یک کانتینر سفید ایستاده بود که در آن چندین پناهجو در تخت خواب های روی هم چیده شده یکجا زندگی می کردند. دمای هوا نیز به ۳۰ درجه می رسید و تنها چند ساحه کوچک دارای سایه در این کمپ وجود داشت.  این مرد کامرونی نمی خواست در داخل کمپ پناهجویان در مورد جزییات سفر و زندگی اش صحبت کند اما چند روز بعد تلفونی در این رابطه معلومات داد.

وجود ماین های خطرناک در مرزها

کیانو تلفونی در مورد آرزویش می گوید: «می خواستم به یکی از کشورهای حوزه شنگین برسم و در آنجا درخواست پناهندگی بدهم.» گرچه کرواسیا نیز عضو اتحادیه اروپاست اما تا کنون به طور کامل بخشی از قرارداد شنگین نیست. اینجا در مرزها هنوز هم پاسپورت ها چک و کنترول می شود. کیانو می گوید که نهایت تلاش خود را می کند که در اتحادیه اروپا به طور قانونی کار کند و به فرزندانش رسیدگی کند. این مرد حدودا ۳۰ ساله از سال ۲۰۱۸ در مسیر مهاجرت بوده است. او از مسیر ترکیه و صربستان به بوسنیا آمده است.

مرتبط: مهاجر گیرمانده در بوسنیا: شاید ما را از بین ببرند

این مرد کامرونی تا به حال دوبار تلاش کرده است که با عبور از مرز میان بوسنیا و کرواسیا خود را به اتحادیه اروپا برساند. او می گوید یکبار تقریبا خود را به سلوانیا رسانده بود، اما می گوید که «بعد از هشت شبانه روز پیاده روی دیگر توان راه رفتن نداشتم.» او یک زخم در پایش دارد. شهروندان کرواسیا به پولیس زنگ زدند تا به او کمک کند. اما آنها باور نکردند که او زخمی است و می گوید که از او و همراهانش پول و مبایل هایشان را گرفتند.

کیانو می گوید: «آنها او و دوستانم را ساعت یک نیمه شب به کمپ موسوم به «جنگل» در بوسنیا برگشت دادند.» در مرز میان بوسنیا و کرواسیا چندین کیلومتر جنگل های انبوه وجود دارد که در بخشی از آن هنوز هم ماین های خطرناک از زمان جنگ بوسنیا باقی مانده است. بنا بر تخمین ها در این منطقه هنوز حدود ۲۰۰ هزار ماین از دوران جنگ بوسنیا در دهه ۱۹۹۰ به جای مانده است.

هزاران مورد عقب راندن پناهجویان در مرز کرواسیا و بوسنیا

شماری از پناهجویان کمپ لیپا از اخراج خشونت آمیز از سوی پولیس کرواسیا گزارش داده اند. سازمان های حقوق بشری از ۱۶ هزار عقب راندن غیرقانونی پناهجویان در مرز میان کرواسیا و بوسنیا در سال ۲۰۲۰ سخن گفته اند. در سال ۲۰۲۱ نیز یک تیم تحقیقاتی از خبرنگاران حملات خشونت بار پولیس کرواسیا و زخم های پناهجویان را در فیلمی مستند سازی کردند اما این کار نیز ظاهرا تا کنون تغییری در وضعیت مرزها نیاورده است.

مرتبط: بازداشت خبرنگار آلمانی همراه پناهجویان در کرواسیا

کامران که نام مستعار یک پناهجوی دیگر از پاکستان است نیز از اخراج های غیر قانونی سخن می گوید. او گفت: «من ده یا دوازده بار کوشش کردم که خود را به اتحادیه اروپا برسانم.» او را نیز پولیس با خشونت به بوسنیا برگشت داده است. او در هنگامی که با ما صحبت می کرد یک دست و یک پایش با بنداژ بسته بود. کامران سن دقیق اش را نمی داد، اما شاید ۱۸ یا ۱۹ ساله باشد. پنج سال پیش او پاکستان را ترک کرده است و از آن زمان به بعد دیگر مادر و برادرانش را ندیده است. کامران می گوید: «من پشت مادرم زیاد دق شده ام.»

کمپ لیپا: توقفگاه موقتی برای ادامه سفر

با هر کسی که در کمپ لیپا صحبت کردم می خواست که به اتحادیه اروپا برود. این کمپ پناهجویان تنها به عنوان یک خانه موقتی برای آنهاست. بنابر معلومات رسمی این کمپ برای ۱۵۰۰ پناهجو امکانات و جای دارد اما در صورت نیاز می توان حتی تا ۳۰۰۰ پناهجو را در آن جا داد. بسیاری از پناهجویان از افغانستان و پاکستان آمده اند و بعضی افراد از کیوبا نیز در اینجا سرگردانند. در این جا برق، اینترنت، آب لوله کشی و تشناب وجود دارد. به دلیل پاندمی کرونا در تابلوهایی که در تشناب های کانتینری نصب شده نوشته شده است که پناهجویان باید بهداشت فردی را رعایت کنند. در کف این کانتینرها چند سانتیمتر آب دیده می شود. 

مرتبط: مهاجران در بوسنیا گیرمانده اند، در حالی که مردم محلی آن جا را ترک می‌کنند

پناهجویان اما شکایتی ندارند. به طور مثال کیانو از کامرون می گوید: «کارمندان برای ما زیاد خدمت می کنند.» او افزود: «در اینجا مکانی برای ورزش وجود دارد. ما می توانیم قطعه بازی کنیم، و مثلا زبان انگلیسی، ایتالیایی و بوسنیایی بیاموزیم.» پناهجویان فقط مجوز کار ندارند و نمی توانند کار کنند.

پناهجویان تلاش می کنند پولی برای ادامه سفر به دست بیاورند

البته ادامه سفر به پول نیاز دارد. بعضی اوقات باید کرایه تاکسی پرداخت شود، غذا و نوشیدنی تهیه گردد و یا برای رسیدن به مقصد و پیاده روی های شبانه روزی پولی پرداخت شود. برای بعضی پناهجویان خانواده ها و دوستانشان از خارج پول می فرستند. شماری ها به داخل شهر می روند و در آنجا بسته های دستمال کاغذی و یا چیزهای دیگری را می فروشند که از سطل های زباله و یا در سرک ها می یابند. بعضی نیز در کمپ دکان های کوچکی باز کرده اند تا پولی به دست آورند.

مرتبط: بر پناهجویان گیرمانده در بوسنیا چه می‌گذرد؟

در یک کانتینر مردی از هند که مردم او را کاکا می گویند یک دکان کوچک چای فروشی ایجاد کرده است. در کنار تخت خواب های روی هم چیده شده که مردان در آن می خوابند، بر روی یک میز کوچک، دو چای جوش، پیاله های پلاستیکی، چای خشک و شیر قرار دارد. چند کانتینر آن طرف تر یکی از پناهجویان موهای دیگران را در بدل تقریبا دو یورو اصلاح می کند. در کانتینر دیگری در یک تخت چیپس و شیرینی و جوس برای فروش چیده شده است.

مرتبط: بازداشت ۱۰ مهاجر به اتهام تجاوز و فروش مواد مخدر در بوسنیا

کیانو نیز تلاش کرده است که به نحوی درآمدی داشته باشد. او به طور مثال بعضی از بوت های اضافی اش را فروخته است. این مرد کامرونی می خواهد یک کار «واقعی» بیابد. او در بخش نلدوانی آموزش دیده است: «من می خواهم به اروپا بروم و انسان مفیدی باشم.» وقتی درد پاهایش تسکین یابد، او می خواهد بار دیگر برای عبور از مرز تلاش کند. او افزود: «من دیگر راهی ندارم.» کیانو نمی خواهد که دوباره به کامرون برگردد. یکی از دوستانش در مسیر مهاجرت جان خود را از دست داده است. او در مورد خود و دیگر پناهجویان می گوید: «گرچه ما ظاهرا زنده هستیم، اما از نظر درونی مرده ایم.»

کاترین وسولوسکی/ پ. ع.