دویچه وله به عنوان بخشی از یک تیم تحقیقاتی بین المللی برخی از پناهجویدنی را که به اجبار به سوی مرز یونان با ترکیه رانده شده بودند، شناسایی کرده و با آن ها ملاقات کرده است. چشم دیدها و تجارب پناهجویان قربانی را در این گزارش بخوانید.

داستان از اینجا آغاز می شود که یک صبح چهارشنبه در اواخر ماه اپریل، یک افسر پولیس به بختیار گفت: «با من بیا تا اسناد جدید برایت صادر کنیم». این جوان ۲۲ ساله افغان مطمئن بود که با صدور این اسناد، رویای آغاز یک زندگی جدید در اروپا به حقیقت می‌پیوندد.

بختیار دو ماه پیش از آن از رودخانه ماریتسا (ایوروس) عبور کرده بود. این رودخانه یک مرز طبیعی میان ترکیه و یونان را تشکیل می دهد و برای مهاجرانی که می خواهند خود را به اتحادیه اروپا برسانند، یک مسیر کلیدی است.

او راهش را تا کمپ رسمی دیاواتا ادامه داد که در نزدیک تسالونیکی، دومین شهر بزرگ یونان موقعیت دارد. بختیار پس از رسیدن به این کمپ برای ثبت مشخصاتش به اداره پولیس مراجعه کرد. برای ارائه درخواست محافظت بین المللی، ثبت مشخصات پناهجو بسیار مهم است و در پروسه پناهندگی قدم نخست به شمار می آید. در عکسی که از سند مربوطه گرفته شده، تاریخ ۱۲ فبروری سال ۲۰۲۰ ثبت شده است.

در آن زمان برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، تعطیلی عمومی در یونان حاکم بود و بیشتر ادارات دولتی بسته بودند. بختیار می‌گوید، بسیار مشتاق بود که برای ارائه رسمی درخواست پناهندگی به اداره مربوطه مراجعه کند، اما چنین شانسی را به دست نیاورد.

این جوان افغان می گوید که پولیس یونان او را در ماه اپریل سوار یک موتر سفید رنگ کرده و به اداره پولیس در مرکز تسالونیکی انتقال داد. بعد ماموران پولیس به جای تحویل دادن اسناد وعده داده شده، همه اموالش به شمول تیلفون موبایل را ضبط کردند. بعد بختیار به یک اداره دیگر پولیس انتقال داده شد. این پناهجوی افغان می گوید که ماموران پولیس او را با سیلی و لگد زده و در عقب یک لاری نشانده اند.

این مرد جوان افغان در گفتگو با دویچه وله افزود، در آن زمان متوجه نشده بود که لاری به سوی شرق در حرکت است و می‌خواهند او را به ترکیه بازگردانند.

وقتی که لاری توقف کرد، بختیار متوجه شد که تنها نیست. پناهجویان دیگری مانند او در امتداد ساحل رودخانه ایوروس صف کشیده بودند.

بختیار می گوید مردان جوانی را دید که به داخل قایق های رابری انتقال داده شده اند. به گفته او، در هر قایق ده تن جا داده شده بودند. مرد قایق ران با افرادی که احتمالاً پولیس بوده اند به یونانی و با پناهجویان به دری صحبت می‌کرده است.

دویچه وله نمی‌تواند به صورت مستقل تایید کند که این مردان ماموران پولیس یونان بوده اند. بختیار می‌گوید، برای او روشن بود که مرد قایق ران بار اول نبود که مهاجران را از طریق رودخانه ایوروس به ترکیه باز می‌گرداند.

به خاطر بیماری همه گیر کرونا، مرز میان یونان و ترکیه بسته است و پروسه های رسمی اخراج پناهجویان به حالت تعویق درآمده است. وقتی که بختیار و پناهجویان دیگر به ترکیه رسیدند، هیچ چیز در آن جا نبود و هیچ کس انتظار آن ها را نمی‌کشید.

مصاحبه دویچه وله با قربانیان اخراج اجباری از یونان

وقتی که دویچه وله با بختیار برای تهیه این گزارش ملاقات کرد، او در استانبول به سر می‌برد، غمگین و نگران بود و گفت که می‌خواهد هرچه زودتر به یونان بازگردد. آن چه که بختیار تجربه کرده، یک مورد استثنایی نیست.

ما در چارچوب تحقیقات مشترک دویچه وله، روزنامه هالندی «ترو»، سازمان غیردولتی «Lighthouse Reports» و شبکه بین المللی تحقیقاتی«Bellingcat»، توانستیم بختیار و مردان جوان دیگر را در ترکیه شناسایی کرده و ثابت کنیم که آن ها در حالی که در یونان به سر می‌بردند، به اجبار به ترکیه بازگردانده شدند.

براساس این مصاحبه ها که به صورت جداگانه انجام شدند، می‌توان گفت: بیشتر پناهجویانی که توسط پولیس یونان به اجبار به سوی مرز ترکیه رانده شده اند، مرد هستند، کمتر از ۳۰ سال سن دارند و تنها مهاجرت کرده اند.

بیشتر آن ها از افغانستان هستند. برخی از آن ها از پاکستان یا کشورهای شمال افریقا به یونان آمده اند. آن ها یا در کمپ دیاواتا بازداشت شدند یا این که پولیس محلی آن ها را ظاهرا به صورت تصادفی در نزدیکی کمپ توقیف کرده است.

ما مجموعا شش تن را در استانبول که راجع به چگونگی اخراج اجباری شان گزارش دادند و چهار تن دیگر را که تجربیات مشابهی داشتند در مناطق دیگر ترکیه شناسایی کردیم. همه آن ها توانستند که ثابت کنند قبلا در یونان به سر می‌برده اند.

 براساس کنوانسیون حقوق بشر اتحادیه اروپا، «Pushbacks»، یا به عقب راندن اجباری مهاجران، نوعی اخراج است که بدون توجه به شرایط شخصی مهاجران و بدون این که هیچ گونه امکانی برای ارائه درخواست پناهندگی یا مخالفت آن ها با این اقدامات وجود داشته باشد، انجام می‌شود.

«بردگی مدرن»

یکی از مردان دیگری که ما با او در استانبول ملاقات کردیم، رشید نام دارد که سه سال پیش از افغانستان فرار کرد و سر انجام خود را به ترکیه رساند.

او چند وقتی در انقره، پایتخت ترکیه به کارگری مشغول بود و بعد عازم استانبول شد و آن جا به عنوان جوشکار اشتغال پیدا کرد. رشید در ترکیه مدرک اقامت مؤقت دارد، اما در زمینه اسکان یا مراقبت های طبی هیچ گونه کمکی دریافت نمی‌کند.

ذاکره حکمت، از بنیان‌گذاران اتحادیه همبستگی مهاجران افغان در ترکیه به دویچه وله گفت: «در ترکیه شمار زیادی از مردان جوان افغان به سر می‌برند که سرنوشت شان معلوم نیست و از مراقبت ها و خدمات صحی محروم هستند.»

او ادامه داد: «آن ها اغلب بدون مجوز کار می‌کنند و معاش اندکی دریافت می ‌کنند. این (یک نوع) برده داری مدرن است.»

مردان افغان در ترکیه اغلب به صورت غیرقانونی در بخش های ساختمان سازی، حمل و نقل و یا نساجی کار می‌کنند.

رشید که امیدوار یک آینده بهتر بود، در اوائل سال ۲۰۲۰ ترکیه را به قصد یونان ترک کرد. او به یاد می آورد که در یک قایق همراه با ۲۰ تن دیگر از رودخانه ایوروس عبور کرده بود. او می‌گوید که حدود دو ماه در یک خیمه زندگی کرده بود که در نزدیکی کمپ مهاجران در دیاواتا موقعیت داشت. اما وقتی که او در اواخر ماه مارچ از نماز جمعه باز می‌گشت، همه چیز عوض شد. رشید علاوه کرد که پولیس یونان او را متوقف کرده و گفته که باید انتظار بکشد. سپس مردان مسلح که یونیفورم نداشتند، در مقابل او ظاهر شده و خواستند که سوار یک موتر سفید شود.

رشید اظهار کرد که بعد از انتقال به اداره پولیس متوجه شد که این مردان مسلح با پولیس یونان همکاری می‌کنند.

دوره اعتبار اسناد اقامت او در یونان که یک ماه بود، به پایان رسیده بود. اما تمدید این اسناد در زمان شیوع ویروس کرونا به خاطر تعطیلی عمومی و مسدودیت ادارات دولتی ممکن نبود. رشید می‌گوید که در اداره پولیس، ماموران همه اموال او را ضبط کردند.

او گفت: «آن ها در اداره پولیس حتی یک گیلاس آب هم به دست من ندادند.» در آن جا کسی از رشید نخواست که سندی امضا کند. بعد او را سوار بر موتر به رودخانه ماریتسا (ایوروس) انتقال داده و مجبورش کردند که سوار بر یک قایق کوچک شده و به ترکیه بازگردد.

آیا پس فرستادن اجباری مهاجران (pushbacks) با قوانین اتحادیه اروپا مطابقت دارد؟

یونان مانند کشورهای دیگر عضو اتحادیه اروپا که کرواسیا نیز از جمله آن هاست، مدت زیادی متهم می‌شد که مهاجران را به اجبار به سوی مرز ترکیه به عقب می‌راند. دیمیتریس کریستوپولوس که تا همین چند وقت پیش ریاست فدراسیون بین المللی حقوق بشر را برعهده داشت گفت که افزایش وقایع و تعداد شاهدان این سوال را ایجاد می‌کند که مقام های یونانی تا چه اندازه اجازه استفاده از چنین روش را صادر می‌کنند و اتحادیه اروپا تا چه اندازه از آن چه که در مرزهای یونان جریان دارد، آگاه است.

کریستوپولوس می‌گوید: «معلوم است که این تاکتیک ها برخلاف قانون اساسی یونان و قوانین بین المللی است، اما به نظر می آید که اتحادیه اروپا این رفتار را تحمل می‌کند، چون هدفش جلوگیری از ورود تعداد بیشتری از مهاجران و عبور آن ها از بحیره اژه یا رودخانه ایوروس به مقصد اروپا است.»

وقتی که دویچه وله از وزارت مهاجرت و پناهندگی یونان راجع به قانونی بودن تاکتیک های حکومت سوال کرد، وزیر مهاجرت انجام چنین اقداماتی را با قاطعیت رد کرد و افزود که یونان به تعهدات بین المللی و قوانین اتحادیه اروپا متعهد است و به آن احترام دارد.

تلاش ناامیدانه برای رسیدن به اروپا

رشید اکنون همراه با ده جوان افغان در یک اپارتمان کوچک در استانبول سکونت دارد و خطر اخراج به افغانستان او را تهدید می‌کند. بر اساس آمار رسمی، طی دو سال گذشته، ۳۰۲ هزار و ۲۷۸ شهروند افغان توسط نیروهای امنیتی در ترکیه دستگیر شده اند. از سال ۲۰۱۸، ثبت مشخصات برای ارائه درخواست پناهندگی در ترکیه به شدت دشوار شده است.

رشید افزود که در ترکیه آینده ای ندارد و به دنبال راهی برای مهاجرت دوباره به اروپا است. او گفت: «من نمی‌دانم، این جا چه کار بکنم. ما گناهکار نیستیم. البته که می‌خواهم یک بار دیگر از مرز عبور کنم. باید این کار را بکنم.»

یادداشت:«Lighthouse Reports»  یک رسانه غیرانتفاعی است که اتاق های خبر تحقیقاتی را اداره می کند. این رسانه همراه با شبکه تحقیقاتی  «Bellingcat» و روزنامه هالندی «تروو» در تهیه این گزارش سهم داشتند. برگردان دری این مطلب ابتدا در «اینفومایگرانتس» نشر شده است.

نویسندگان: فلوریان شمیتس، الگسیا کالایتسی و بورسو کاراکاس