وزارت توسعه آلمان در سال ۲۰۱۶ حدود ۷.۸ میلیارد یورو برای توسعه کشورهای دیگر پرداخت. این در حالی است که در همان سال، پناهجویان و مهاجران حدود ۱۷.۷ میلیارد یورو را از آلمان به کشورهای خود حواله کردند. این میزان تقریبا ۶.۵ میلیارد یورو بیشتر از پولی است که مهاجران در سال ۲۰۰۷ فرستاده بودند. این آمار را حکومت آلمان به درخواست فراکسیون حزب راستگرای "بدیل برای آلمان" در پارلمان ارائه کرد.

این گونه پولهای حواله ای برای بسیاری از کشورهای فقیر، یک عامل بسیار مهم اقتصادی به شمار می رود. از دهه ۱۹۸۰ میلادی، هنگامی که جهانی شدن آغاز شد، شمار مهاجران و در نتیجه شمار حواله های مالی آنان افزایش یافته است. حجم زیادی از چنین انتقالات پولی بین کشورهای توسعه یافته موسم به "کشورهای شمالی" و کشورهای فقیر موسوم به "کشورهای جنوبی" انجام شده است؛ اما با آن هم حجم قابل توجهی از انتقالات در داخل کشورهای توسعه یافته بوده است.

عمده ترین کشورهای دریافت کننده پول مهاجران و پناهجویان هند، فیلیپین، مکسیکو، افغانستان، کوزوو، مولداوی و تاجیکستان هستند. کیرستن شوتلر، اقتصاددان در "بانک جهانی" می گوید: «در حال حاضر، مکسیکو و امریکا بزرگترین مسیر چنین انتقالات پولی هستند».

با این حال، آلمان یکی از بزرگترین منابع مالی برای انتقالات شخصی پول است. در سال ۲۰۱۶، فقط از کشورهای ایالات متحده، عربستان سعودی و سویس پول بیشتری به کشورهای مبدا فرستاده شده است.

شوتلر به رسانه "دویچلند فونک" گفته است: «ما برآورد می کنیم که در سال ۲۰۱۵، حواله پول در سطح جهان از سوی پناهجویان و مهاجران به کشورهایشان حدود ۶۰۲ میلیارد دالر بود که از این شمار ۴۴۰ میلیارد به کشورهای در حال توسعه فرستاده شد». در آن زمان کمک دولتی برای توسعه کشورها در سطح جهان حدود ۱۵۰ میلیارد دالر محاسبه شده بود.

علاوه بر این، میزان بسیار زیادی پول از طریق راه های غیررسمی مثلا از طریق دوستان و اقارب فرستاده شده اند که این پول در محاسبات رسمی و دولتی گنجانده نشده است. خانم شوتلر، کارمند بانک جهانی می گوید: «راه های زیاد برای انتقال پول به طور غیررسمی وجود دارد».

سال هاست کارشناسان بحث می کنند که چنین انتقالات پولی می تواند راه حلی برای مشکل فقر در کشورهای توسعه یافته باشد. به چنین حالتی اصطلاحا "وضعیت برد – برد" می گویند. به این معنا که پول مستقیماً به یک فرد یا یک خانواده داده می شود. این پول به دست حکومت هایی که بالقوه فاسد هستند نمی افتد؛ بلکه مستقیماٌ درآمد یک خانواده را افزایش می دهد.

به عنوان مثال، اوه کیکریتس، کارشناس توسعه از حزب سبزهای آلمان می گوید: «مهاجران با پول، دورنمای زندگی را برای مردم در کشور خود ایجاد می کنند و از سفر و فرار خطرناک آنان به سوی اروپا جلوگیری می نمایند». علاوه بر این، حکومت آلمان نیز چنین انتقالات مالی را "ارتقا دهنده توسعه" می خواند؛ چرا که پول مستقیماً از آلمان به دست افرادی در کشورهای در حال توسعه می رسد.

با این حال، تناقضاتی نیز در این دیدگاه وجود دارد. مثلا فقیرترین افراد نمی توانند از چنین وضعیتی سود ببرند، زیرا قاعدتا آنها نمی توانند کسی را به کشورهای خارجی بفرستند. در سوی دیگر جوامع به طور بالقوه افراد تحصیلکرده خود را از دست می دهند. علاوه بر این، کشورهای فقیر به پول زیاد حواله ای وابسته می شوند و رغبتی برای ایجاد سرمایه گذاری و ابتکارات داخلی خود پیدا نمی کنند. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۳، حدود ۴۲ درصد از تولید ناخالص ملی تاجیکستان، پول حواله ای از کشورهای دیگر بود.

شتیفان کلاسن، استاد اقتصاد در دانشگاه گوتینگن می گوید کشورهایی که پول از آنها خارج می شود، به ندرت نگران می شوند که از خروج سرمایه، آنها را متاثر کند. او توضیح می دهد: «برای کشورهای پول دهنده در کل، چنین تاثیراتی بسیار کوچک است؛ چون ما می ببینیم که چه مقدار پول از آلمان خارج می شود و بعد این پول توسط سرمایه گذاری شرکت های آلمانی در خارج، پس آورده می شود. این نکته بسیار قابل توجه است».

این استاد اقتصاد می گوید که مهاجران تنها پول به کشورهای خود نمی فرستند، بلکه برخی از تولیدات آلمان از قبیل موتر یا لوازم آشپزخانه را نیز صادر می کنند که این مسئله به طور غیرمستقیم به بازاریابی و تبلیغ کالاهای آلمان کمک می کند.

اما در واقع، بیشترین سود را شرکت های انتقال پول و حواله به دست می آورند؛ شرکت هایی مانند "وسترن یونیون"، "مانیگرام" و "ریا".

خبرگزاری کاتولیک / ع. ح.