در صبحگاه روز ۲۴فبروری ۲۰۲۲ بسیاری اوکرایینی‌ها در کییف با صدای چنین انفجارهایی از خواب بیدار شدند. روسیه حمله تمام عیار را آغاز کرد که به عنوان بزرگ‌ترین حمله یک کشور علیه کشور دیگر پس از جنگ جهانی دوم یاد می‌شود. اوکرایین بلافاصله قانون جنگی را اعلام کرد. ساختارهای ملکی هدف قرار گرفتند و ساعاتی پس از حمله از تلفات گزارش داده شد.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از «عملیات ویژه نظامی» سخن گفت و افزود که قصد دارد مناطق شرقی دونیتسک و لوهانسک را تصرف کند. ساکنان شهر ماریوپول در دونیتسک هفته‌ها در زیر زمینی‌ها پناه بردند. بسیاری‌ها در زیر ویرانه‌ها جان دادند. حمله‌های هوایی روسیه بر ساختمان تئاتر که صدها نفر در آن پناه گرفته بودند، توسط سازمان‌های حقوق بشری محکوم شد.

جنگ اوکرایین سبب مهاجرت اجباری بی‌سابقه شد که در اروپا پس از جنگ جهانی دوم مشاهده نشده است. براساس آمار کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، بیش از هشت میلیون نفر از این کشور فرار کرده اند. تنها پولند به یک و نیم میلیون نفر پناه داده است. میلیون‌ها نفر که بیشتر آن‌ها ساکنان شرق و جنوب اوکرایین بودند، مجبور به فرار شدند.

ارتش اوکرایین در چند هفته موفق شد نیروهای روسی را از مناطق شمال و شمال شرق عقب بزند. برنامه روسیه برای محاصره کییف پایتخت ناکام ماند. پس از آزادسازی این مناطق، میزان جنایات ارتکاب یافته توسط نیروهای روسی آشکار شدند. تصاویر غیرنظامیان شکنجه شده و کشته شده در بوچا در نزدیکی کییف، در سراسر جهان پخش شدند. مقامات مرگ ۴۶۱ نفر را گزارش دادند.

آمار قربانیان ملکی در دونباس به شدت افزایش یافت. مقامات به غیرنظامیان گفتند که به مناطق امن‌تر پناه گیرند، ولی موشک‌های روسی مردمی را که در کراماتورسک در حال فرار بودند، هدف قرار دادند. زمانی که هزاران نفر در یک ایستگاه قطار در حال فرار بودند، حمله‌ای صورت گرفت که ۶۱ کشته و ۱۲۰ زخمی به جا گذاشت.

در جریان حملات هوایی روسیه، میلیون‌ها اوکرایینی در جستجوی پناه‌گاه‌های این‌چنینی بودند. برای مردمان نزدیک خط نبرد، زیرزمینی‌ها به خانه دوم تبدیل شدند. ساکنان شهرهای بزرگ نیز برای حفاظت از موشک‌ها در جستجوی سرپناه بودند. در کییف و خارکیف (آنگونه که در این تصویر دیده می‌شود) مردم به ایستگاه‌های زیر زمینی رجوع کردند.

در هفته‌های اول پس از تهاجم، روسیه بر یک منطقه وسیع در جنوب و شرق اوکرایین به شمول اطراف کییف حمله کرد. در گیری‌ها به نزدیکی نیروگاه اتومی زاپوریژیا در جنوب شرق کشیده شد که تا حال در کنترول روسیه قرار دارد. سازمان بین‌المللی انرژی اتومی متخصصان خود را به این محل فرستاد و خواهان ایجاد منطقه امن در اطراف این نیروگاه شد.

ارتش روسیه سه ماه تمام ماریوپول را تحت محاصره نگهداشت و از ارسال محموله و مهمات جلوگیری کرد. کارخانه آهن آزوفستال آخرین سنگر سربازان اوکرایینی در این شهر بود که هزاران سرباز و غیرنظامی در آن جا گرفته بودند. پس از یک حمله طولانی در ماه می گذشته، هزاران سرباز روسی کنترول این کارخانه را به دست گرفتند و در این جریان ۲۰۰۰ نفر را بازداشت کردند.

روسیه در اولین روز جنگ، جزیره مار در دریای سیاه را فتح کرد. گفتگو بین نیروهای اوکرایین و روسیه که طی آن اوکرایینی‌ها حاضر به تسلیمی نشدند، در فضای مجازی منتشر شد. در ماه اپریل، اوکرایینی‌ها ادعا کردند که کشتی جنگی روسیه بنام موسکوا، یکی از دو کشتی درگیر در حمله به این جزیره را غرق کرده اند. در ماه جون اوکرایین گفت که روس‌ها را از جزیره خارج کرده است.

رقم دقیق تلفات جنگ هنوز نامعلوم است. براساس آمار ملل متحد، ۷۲۰۰ غیرنظامی کشته و ۱۲ هزار تن دیگر زخمی شده اند. احتمالاً رقم واقعی بسیار بالاتر از این باشد. شمار سربازان کشته شده اوکرایینی نیز نامعلوم است. در ماه دسمبر میخایلو پودولیاک شمار تلفات نظامی این کشور را ۱۳ هزار تن تخمین کرد. آمار بی‌طرفانه در دسترس نیست.

ارسال تسلیحات غربی به اوکرایین از آغازین روزهای جنگ بحث داغ بود، اما کییف در ابتدا تسلیحات بسیار کمی را دریافت کرد. راکت‌های هیمارس ساخت امریکا ارتش اوکرایین را قادر ساخت تا مسیر تدارک مهمات توپخانه‌ای نیروهای روسیه را قطع کند و همچنین به ضدحمله‌های موفقیت‌آمیز اوکرایین کمک کرد.

در اوایل ماه سپتمبر نیروهای اوکرایینی یک ضد حمله موفقانه را در شهر خارکیف در شمال شرق این کشور انجام دادند. نیروهای روسی فوراً عقب نشینی کردند و تجهیزات، مهمات و شواهدی از جنایات جنگی را به جا گذاشتند. اردوی اوکرایین موفق شد که شهر خرسون را در جنوب نیز آزاد کند و باشندگان این شهر با رسیدن سربازان اوکرایین به شوق و شادی پرداختند.

در اوایل ماه اکتوبر، یک انفجار عظیم در پلی رخ داد که روسیه در شبه جزیره کریمیا ساخته بود. روسیه در سال ۲۰۱۴ این شبه جزیره را به خود الحق کرده بود. بخشی از این پل تخریب شد. روسیه ادعا کرد یک لاری مملو از مواد منفجره که از اوکرایین بار شده بود، سبب این ویرانی شد اما مقامات کییف مسئولیت این حمله را به عهده نگرفتند.

چند روز بعد از انفجار بالای پل کریمیا، روسیه اولین رشته حملات گسترده بر زیربنای انرژی در اوکرایین را آغاز کرد. برق از منطقه لفیف تا خارکیف قطع شد. پس از آن، چنین حملاتی معمول شد. با توجه به خسارات عظیمی که به نیروگاه‌ها و زیرساخت‌های این کشور وارد شده، مردم اوکرایین تقریباً هر روز با قطع برق و آب مواجه اند.

نبردهای شدید ماه‌هاست که در شهر باخموت در منطقه دونیتسک جریان دارد. از زمانی که ارتش اوکرایین کنترول خود به شهرک نزدیک سولدار را در اوایل ۲۰۲۳از دست داد، دفاع از شهر سخت تر شده است. در ماه جنوری خدمات استخباراتی آلمان از تلفات روزانه سه رقمی در طرف اوکرایینی خبر داد. اما باور بر این است که شمار تلفات روس‌ها بیشتر از این است.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در اواخر ماه جون گفته بود: «ارتش روسیه اهداف ملکی را هدف حمله قرار نمی دهند.» ناظران مستقل با این مخالف اند: اینجا ویرانی های به جا مانده از یک مرکز خرید و فروش در منطقه کرمنچوک در ۲۷ ماه جون دیده می شود که بر اثر حملات روسیه با خاک یکسان شده است. به گزارش سازمان ملل از آغاز جنگ تا ۲۲ ماه آگست بیش از ۵۵۰۰ غیر نظامی در اوکرایین کشته و ۷۸۰۰ تن دیگر زخمی شده اند.

یک حفره ویرانگر در شهر چاپلین اوکرایین: چنانچه وزارت دفاع در روسیه نیز اعتراف کرد، این منطقه کوچک در شرق اوکرایین با حدود ۳۸۰۰ باشنده در ۲۴ ماه آگست هدف حمله نیروهای روسی واقع شد. گفته شده در این رویداد یک قطار حمل سلاح هدف قرار گرفته، اما در واقع مردم ملکی متاثر شده اند. براساس معلومات شرکت راه آهن اوکرایین، در این حمله ۲۵ تن به شمول دو کودک کشته شده اند.

نیروهای روسی می خواستند با این حمله راکتی به تاریخ ۱۴ ماه جولای «خانه افسران» در وینیتسیا را هدف قرار دهند، جایی که ظاهرا نشست رهبری نیروهای مسلح اوکرایین و تامین کنندگان تسلیحات خارجی برگزار شده بود. در این حمله ۲۸ تن از جمله سه کودک و سه افسر کشته شدند. بیش از ۱۰۰ نفر نیز احتمالا زخمی شده اند. وینیتسیا در جنوب غربی کییف، پایتخت اوکرایین قرار دارد.

درشبانگاه ۹ جولای شهر کوچک چاسیویار در شرق اوکرایین هدف قرار گرفت. رسانه ها گزارش دادند که سیستم پرتاب موشک های متعدد روسی «اوراگون» مناطقی را زیر آتش گرفته اند. یک خانه مسکونی پنج طبقه یی به شدت از این حملات متاثر شد که در نتیجه آن اجساد ۴۸ تن از زیر آوار بیرون کشیده شد.

دست کم ۲۱ نفر در نتیجه یک حمله راکتی به تاریخ اول جولای در سرهیوکا کشته شدند. چنانچه سازمان عفو بین الملل پس از تحقیقات در محل گزارش داده است، این منطقه بندری در نزدیکی اودیسا ظاهرا شب هنگام با موشک های کروز هدف قرار گرفته است. در اثر این حملات دست کم ۳۵ نفر زخمی شدند. سرهیوکا به ویژه به عنوان یک منطقه خوش آب و هوا مورد علاقه گردشگران روسی است.

تصاویر وحشتناکی از کراماتورسک به تاریخ ۸ اپریل در جهان نشر شد. هنگامی که شماری از مردم در یک قطار برای رفتن به غرب اوکرایین انتظار می کشیدند، چندین موشک روسی «توچکا- یو 9K79-1» به مرکز ایستگاه قطار و بس در شهر شرق اوکرایین اصابت کرد. ۶۱ تن از جمله ۷ کودک زخمی شدند. کارشناسان بالستیک دریافتند که این راکت ها از مناطقی از اوکرایین که تحت کنترول نیروهای روسی بوده، شلیک شده است.

در منطقه یی در بوچا بعد از خروج سربازان روسی به تاریخ ۳۰ ماه مارچ شمار زیادی اجساد کشف شد. در مجموع ۱۳۱۶ کشته در داخل و اطراف بوچا کشف شد. در جریانی که روسیه هر گونه قتل عام را تکذیب کرد، بررسی واقعیت ها و تیم های تحقیقاتی بین المللی از مدارکی دال بر اعدام غیرنظامیان توسط سربازان روسی پیدا کرده اند.

به تاریخ ۲۹ مارچ در یک حمله هوایی ساختمان مدیریت منطقه یی در ولایت میکولایف هدف قرار گرفت. بخش وسطی این ساختمان از طبقه اول تا نهم کاملا تخریب شد. تنها اسکلت این ساختمان پا بر جا مانده است. چندین ساختمان مسکونی و ادارات دیگر نیز بر اثر این انفجارها خساره دیده اند. ۳۶ تن نیز کشته شده اند.

به تاریخ ۱۶ ماه مارچ یک بمب ساختمان سالون تئاتر در مرکز ماریوپول را تخریب کرد. به گفته سازمان دیدبان حقوق بشر، آن زمان در این ساختمان بیش از ۵۰۰ غیرنظامی برای حفاظت از حملات پناه گرفته بودند. روی این ساختمان با حرف درشت نوشته شده بود اینجا «کودکان» هستند، اما این هم کسانی را که در این ساختمان پناه جسته بودند، نجات نداد. بنابر معلومات این شهر ۳۰۰ نفر جان باختند.

در یک حمله هوایی روسیه به تاریخ ۹ ماه مارچ یک شفاخانه اطفال دارای بخش زنان و زایمان در ماریوپول تخریب شد. حداقل در این رویداد چهار نفر به شمول یک زن حامله با طفل کشته و دست کم ۱۷ تن دیگر زخمی شدند. در حالی که وزارت دفاع روسیه از یک «اقدام تحریک آمیز» سخن گفته است، جوزف بورل، دیپلومات اتحادیه اروپا این بمباران را «جنایت جنگی» خواند.

یک ویدیویی نظارتی بعدا نشان داد که چگونه در اول مارچ یک راکت به ساختمان اداره منطقه یی در خارکیف اصابت کرد. این ویدیو توسط وزارت خارجه اوکرایین منتشر شد. سقف و کلکین های این ساختمان در نتیجه این از حمله تخریب شد و ۲۴ نفر به شمول مردم رهگذر بر اثر اصابت راکت جان باختند.

مقامات اوکرایینی از بیش از ۲۹ هزار مورد "جنایت جنگی" از آغاز جنگ در این کشور خبر داده اند. تحقیقات مستقل در این رابطه زمانبر است. دادگاه بین المللی جزا پیش از این تیم تحقیقاتی را فرستاده تا شواهد را جمع آوری کند. بر اساس قطعنامه های کنوانسیون ژنو، حملات عمدی بر غیرنظامیان "جنایت جنگی" محسوب می شود.با این حال روسیه دادگاه بین المللی جزا را به رسمیت نمی شناسد. Joscha Weber, Witalij Kropman/pa/rsch