عبدالمتین دانشجوی سال سوم رشته انجینیری در یکی از دانشگاه‌های خصوصی در کابل بود. او با حمایت مالی برادرش که یک نظامی دولت پشین بود، توانست تا سال سوم به درس‌هایش ادامه دهد، اما پس از بازگشت طالبان به قدرت در ۱۵ آگست، دیگر نتوانسته به درس‌هایش ادامه دهد.

او می‌گوید چون برادرش وظیفه خود را از دست داده و قادر به تامین معیشت خانواده و حمایت مالی از او نیست، نتوانسته به درس‌هایش ادامه بدهد.

او گفت: «اکثر محصلین دانشگاه‌های خصوصی در وضعیت بد اقتصادی قرار گرفته اند، به خاطری که اکثریت آنان یا خود شان کارمند بودند و یا یکی از اعضای فامیل شان کار می‌کردند. آن‌ها پس از به قدرت رسیدن طالبان وظایف شان را از دست دادند. بیشتر این محصلین به کارهای شاقه رو آوردند و تعدادی هم راه مهاجرت را در پیش گرفتند.»

پس از سقوط حکومت پیشین، وضعیت دانشگاه‌های دولتی و همچنین خصوصی آشفته است. هرچند دانشگاه‌های خصوصی به فعالیت خود ادامه می‌دهند، اما تعداد دانشجویان کمتر شده و درس‌ها نیز مانند گذشته جریان ندارد.

راضیه در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی در یک شعبه مرکز تحصیلات عالی خصوصی خاتم‌النبیین تحصیل می‌کرد، اما دیگر فرصت تحصیل ندارد، چون شعبه این دانشگاه خصوصی در جاغوری بسته شده است. او آرزو داشت قابله شود تا در آینده به دیگر زنان کمک کند.

او گفت: «ما نمی‌توانیم به کابل و یا دیگر ولایات برای ادامه تحصیل برویم. اقتصاد ما ضعیف است، جای بودوباش نداریم واقعاً برای ما سخت است.»

حسین حبیبی، مسئول این دانشگاه خصوصی در غزنی می‌گوید که به دلایل مشکلات و کمبود محصل تصمیم گرفته اند این شعبه را از جاغوری به کابل انتقال دهند.

محدودیت‌های وضع شده از سوی طالبان برای مراکز تحصیلات عالی خصوصی، فعالیت آن‌ها را دشوار کرده است. براساس قواعد وضع شده توسط طالبان، صنوف دخترانه و پسرانه باید جدا از هم باشند.

جداسازی جنسیتی در دانشگاه‌ها به این معنی است که این دانشگاه‌ها باید منابع بشری شان را دوچندان بسازند، چون نسبت به گذشته به دو برابر تعداد استادان نیاز دارند. به نظر نمی‌رسد که همه دانشگاه‌های خصوصی توانایی مالی افزایش استادان و صنوف درسی را داشته باشند.

مسئول یک دانشگاه خصوصی که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت که افراد امر به معروف طالبان همواره از دانشگاه‌های خصوصی نظارت می‌کنند و با متخلفین از قواعد وضع شده برخورد جدی دارند.

او می‌گوید که دانشگاه‌اش در چهار ماه اخیر ۵۰ درصد از دانشجویان‌اش را از دست داده است.

او اظهار داشت که اگر تغییر در پالیسی نظام تحصیلی طالبان ایجاد نشود، امکان دارد که بیشتر دانشگاه‌های خصوصی تعطیل شوند.

او گفت: «تعدادی از محصلین را کارمندان دولت تشکیل می‌دادند که دیگر نیستند. یک تعداد محصلین کسانی بودند که اعضای فامیل شان کارمند دولت بود. عده ای هم به دلیل این که محدودیت‌های وضع شده در دانشگاه برایشان خوشایند نیست، دست از ادامه تحصیل برداشته اند.»

در وب‌سایت وزارت تحصیلات عالی نام بیش از ۱۳۰ دانشگاه و موسسه تحصیلات عالی خصوصی درج است. هنوز معلوم نیست که چه تعداد از دانشگاه‌ها و موسسات تحصیلات عالی خصوصی به فعالیت ادامه می‌دهند. تلاش‌های دویچه وله برای گرفتن معلومات از وزارت تحصیلات طالبان نتیجه نداد.

ترک تحصیل

محمد آصف غفوری، استاد یک دانشگاه خصوصی که فعلاً برای ادامه تحصیل به خارج رفته است، گفت که در کنار مشکلات اقتصادی، بسیاری دانشجویان باور خود به آینده و تحصیل را از دست داده اند و به این دلیل ترک تحصیل کرده اند.

به گفته او، در همه نهادها و ارگان‌ها مولوی‌ها مقرر شده اند و جایی برای افراد متخصص مانند انجینیر، داکتر، خبرنگار و کارشناسان تکنولوژی باقی نمانده است.

غفوری گفت: «زمانی که جایگاه یک متخصص در یک نظام مشخص نباشد، فضای کار و فعالیت مهیا نباشد و دانشجو نتواند در حیطه تخصصش فعالیت کند، انگیزه برای ادامه تحصیل برای آنان باقی نخواهد ماند».

وضعیت دانشگاه‌های دولتی بدتر از این است. فعلاً بسیاری دانشجویان و استادان منتظرند که طالبان چه قواعدی برای تحصیل دختران در دانشگاه‌های دولتی وضع می‌کنند.