پیمان کیوتو در پی تغییرات اقلیمی و تاثیرات منفی آن بر زندگی انسان ها در سال 1997 در کیوتوی جاپان مورد بحث قرار گرفت و در سال 1998 تصویب شد. سپس رفته رفته کشورهای جهان عضو آن شدند تا این که در سال 2005  نافذ شد.

برای شنیدن برنامه خاص بازسازی دویچه وله در این مورد این جا کلیک کنید.

کشورهای عضو موظف هستند که مانع گسترش گازهای گلخانه ای شوند و آن  آلاینده های تولید کننده گازهای مضر را محو کنند که موجب تخریش لایه اوزون و گرم شدن زمین می گردند.

گازهای گلخانه یی مانند، میتان، کاربن دای اکساید و نایتروجن... که برخی از آنها حتی هزاران سال می توانند در جو زمین باقی بمانند، باعث نازک شدن لایه اوزون و نفوذ اشعه ماورای بنفش خورشید و گرم شدن زمین می گردد که در درازمدت منجر به فاجعه ای جبران ناپذیر می شوند.

تولید کنندگان این گازها کشورهای صنعتی جهان می باشند. اگر چه افغانستان از جمله کشورهای رو به انکشاف است که گاز گلخانه ای کمی را تولید می کند اما با آنهم رسما این پیمان را امضا کرد.

غلام حسن امیری، رییس تغییر اقلیم در اداره ملی محیط زیست افغانستان می گوید که این کشور بیشتر از سوی همسایه های صنعتی اش در معرض افزایش گازهای گلخانه ای قرار دارد. وی می افزاید : «افغانستان قبلا به شکل غیرالحاقی این پروتوکول را قبول کرده بود و در تمامی جلسات آن یک نماینده افغانستان حضور داشت، اما امسال با تلاش اداره حفظ محیط زیست و پارلمان افغانستان رسما پروتوکول را امضا کرد و از این به بعد می توانیم از مزایای آن استفاده کنیم. ما (افغانستان) زیاد گاز گلخانه ای نداریم، اما از کشورهای همسایه خود به شدت متاثر هستیم».

نور الله کلیم، رییس بخش محیط زیست وزارت خارجه افغانستان می گوید که این وزارت بارها با کشورهای همسایه  افغانستان در این رابطه مذاکره کرده است و از آنها خواسته است که آلودگی کمتری را در منطقه ایجاد کنند. وی همچنان می افزاید: «ما با کشورهای همسایه مذاکرات زیادی در رابطه با حفظ محیط زیست داشته ایم و همچنان خواهیم داشت. شایعاتی وجود داشتند که کشورهای ایران و پاکستان زباله های هسته یی شان را در افغانستان دفن کرده اند که باعث تغییر اقلیم شده است. هیاتی که در این زمینه از جانب دولت موظف شده بود نتوانست سند موثقی به دست بیاورد. درست است که مرزهای ما  به درستی کنترول نمی شوند اما ما سندی در این زمینه در دست نداریم».

در سال های اخیر تغییر اقلیم به وضوح در افغانستان مشاهده شده است. به گفته آقای امیری در ده سال گذشته این کشور رشد 0.13 درجه سانتی گراد را در گرم شدن هوا داشته است و باید تلاش کند مطابق با پیمان کیوتو این رقم را در همین سطح نگه دارد.

مزایای پروتوکول

به گفته آقای امیری افغانستان یک نماینده خود را به هیات رهبری این پیمان معرفی کرده است و اداره محیط زیست در تلاش ساختن یک کمیته ملی برای این پیمان و کاهش گازهای گلخانه یی در این کشور است.

پس از این سازمان های بین المللی که این پیمان را حمایت می کنند افغانستان را کمک خواهند کرد . آنها  سیستم های برق آفتابی، بادی و انرژی قابل تجدید را در این کشور حمایت خواهند کرد. همچنان این کشور پروژه های زیادی را در قبال تلاش برای جلوگیری از افزایش گازهای گلخانه ای به دست خواهد آورد.

در سال های جنگ در افغانستان همه زیربناهای محیط زیستی در افغانستان آسیب دیدند. اما پس از روی کار آمدن حکومت جدید این کشور اداره ای را برای حفظ محیط زیست ایجاد کرد.

آقای امیری می گوید که این اداره برای کاهش گازهای گلخانه یی و بهتر شدن محیط زیست قبلا کارهایی را انجام داده است که می توان از جایگزینی برای سوخت های مولد گازهای مضر، افزایش فضای سبز و جلوگیری از واردات موترهای کهنه و گازهای گلخانه یی به این کشور یاد آوری کرد.

اگر چه وی از منع ورود گازهای گلخانه یی سخن می گوید اما هنوز هم خیلی از مردم در این کشور نسبتا گرم از سیستم های سرد کننده ای استفاده می کنند که به میزان زیادی گاز "سی.اف.سی" مصرف می کنند. این گاز یکی از خطرناک ترین گازهای گلخانه یی است که در خیلی از کشورهای عضو پیمان کیوتو استفاده از آن ممنوع است.

موسسه "جی.آی.زید" آلمان چند سال است که برای پر کنندگان کپسول های "سی.اف.سی" در افغانستان دستگاه های ایمنی از انتشار این گاز را داده است. اما به گفته مردم این کپسول ها کافی نیستند.

رامین، یک تعمیر کار کولر موتر در شهر هرات می گوید: «آلمان برایم یکی از این دستگاه ها را داد. آنها برایم تشریح کردند که این گاز برای نسل آینده انسان ها چقدر خطرناک است . به همین خاطر من از آن استفاده می کنم. اما هنوز هم خیلی ها هستند که نمی دانند محیط زیست چیست».

آگاهی دهی 

اداره ملی محیط زیست افغانستان می گوید در همآهنگی با وزارت تحصیلات عالی اولین دانشکده محیط زیست را در دانشگاه کابل تاسیس کرده که اولین دور دانشجویانش امسال به آن وارد شدند. همچنان گنجاندن معلومات محیط زیستی در نصاب تعلیمی معارف افغانستان نیز از جمله کارهایی است که مسئولین این اداره برای گسترش فرهنگ حفظ محیط زیست در این کشور مفید می خوانند.

به هر حال افغانستان که در حال بازسازی محیط زیست اش است، پس از عضویت در این پیمان می تواند درخواست هایی را برای اجرای پروژه های بیشتر به اداره بین المللی حفظ محیط زیست "سی.دی.ام" بدهد.

 مطابق با آمار ارائه شده سازمان ملل متحد، کره زمین تا سال 2090 بیش از 1.6 درجه سانتی گراد گرمتر خواهد شد.

با وضعیت موجود، ایالات متحده امریکا و چین که عمده ترین کشورهای صنعتی جهان اند و بیشترین گازهای گلخانه یی را در زمین تولید می کنند، هنوز این پیمان را نپذیرفته اند. اخیرا کانادا هم که یکی از کشورهای صنعتی تولید کننده گاز گلخانه یی است از این پیمان خارج شده است.