در مورد انگلا مرکل، صدراعظم پیشین آلمان گفته می‌شد که او کشور را با خونسردی و آرامش مدیریت می‌کند و مشکلات را تا زمانی نادیده می‌گیرد که به نوعی برطرف شوند یا این که دیگر امکان حل شان وجود نداشته باشد.

مرکل به رای دهندگان وعده داده بود که می‌توانند در صلح و رفاه به زندگی شان ادامه دهند و هیچ دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. حالا وضعیت تغییر کرده است، اما در انتظارات مردم از حکومت تغییری ایجاد نشده است.

وقتی که حکومت کنونی در دسمبر ۲۰۲۱ بر سر کار آمد، وعده داد که روند پیشرفت کشور را به پیش می‌برد، بدون این که نیازی به چشم پوشی از مزایای اقتصادی باشد. در آن زمان هیچ کس از جنگ اوکرایین و پیامدهای آن آگاه نبود. حکومت ائتلافی آلمان که از نظر سیاسی در جایگاه چپ میانه قرار دارد، از حزب سوسیال دموکرات آلمان «اس پی دی»، حزب لیبرال دموکرات آلمان «اف دی پی» و حزب سبزها تشکیل شده است.

سپس حکومت آلمان اعلام کرد که قصد دارد برای گذار بی‌دردسر و تبدیل شدن به یک جامعه با اقتصاد کاربن خنثی، ۶۰ میلیارد یورو (۶۵ میلیارد دالر) به این بخش تزریق کند. این مبلغ از وام اضطراری دولتی باقی مانده بود که برای استفاده در دوران کرونا اختصاص یافته اما به مصرف نرسیده بود. محکمه قانون اساسی آلمان در ماه نومبر ۲۰۲۳ این جابه‌جایی بودجه را غیرقانونی اعلام کرد.

در حالی که اقتصاد آلمان در خطر رکود قرار دارد و افزایش قیمت‌های انرژی و مواد غذایی بر سطح استندرد زندگی بخش بزرگی از مردم تاثیر گذاشته است، حکومت با شکافی در بودجه مواجه شد و برای جبران آن با چالش بزرگی روبرو گردید.

در این شرایط افزایش مالیات و قطع سبسایدی از نظر بسیاری کاملاً غیرقابل تحمل است. در حالی که برخی از مردم احساس خستگی می‌کنند و تسلیم شده اند، برخی دیگر از دست حکومت خشمگین هستند.

خشمی که فوران کرد

زارعان که با قطع بخش عمده‌ای از سبسایدی‌هایشان روبرو شده اند، بسیار خشمگین هستند. آن‌ها شاهراه‌ها و چهارراه‌ها را مسدود کردند، با تراکتورهای شان به داخل شهرها آمدند و ترافیک شهری را متوقف کردند.

در شمال غرب آلمان گروهی از زارعان که ادعا می‌شود مورد حمایت راستگرایان افراطی بوده اند، سعی کردند به یک کشتی هجوم ببرند که حامل رابرت هابک، وزیر اقتصاد و معاون صدراعظم آلمان بود. هابک از تعطیلات بازمی‌گشت.

این صحنه دراماتیک یادآور اعتراضات زمان پاندمی کرونا بود. در آن زمان گروه‌های از مردم بارها در مقابل خانه‌های شخصی سیاستمداران اجتماع کردند تا بر علیه محدودیت‌هایی اعتراض کنند که از نظر آن‌ها مبالغه آمیز بود.

براساس نظرخواهی که در سال ۲۰۱۶ توسط بنیاد «YouGov» در کشورهای عضو اتحادیه اروپا انجام شد، به نظر می‌آمد که در آلمان آمادگی برای پذیرش سیاست‌های عوام گرایانه در میان همه کشورهای عضو در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد. اما حالا ظاهراً همه چیز تغییر کرده است.

به نظر البرشت فون لوکه، خبرنگار سیاسی، مردم جذب آن دسته از نظرات و احزابی می‌شوند که در حاشیه طیف‌های سیاسی قرار دارند. از نظر او گرایش به چندپارچگی اجتماعی دیده می‌شود. چون به گفته او آلمان در حال روی برگرداندن از اجماع و بحث‌های سازنده است.

آیا دیگر آمادگی برای سازش وجود ندارد؟

لوکه به دویچه وله گفت، بحث و مجادله برای فرهنگ دموکراتیک الزامی است. اما این بحث‌ها دیگر با آمادگی برای دستیابی به توافق و سازش همراه نیست و به جای آن هر گروهی که منافع سیاسی دارد سعی می‌کند، از این وضعیت به نفع خود حداکثر استفاده را ببرد. او می‌گوید حکومت به تدریج اقتدارش را از دست می‌دهد و مردم در نهایت جذب احزابی می‌شوند که در حواشی صحنه سیاسی قرار دارند.

از نظر اورزولا مونش، تحلیلگر سیاسی و مدیر اکادمی آموزش سیاسی در توتسینگ، وضعیت به این وخامت نیست. 

او به دویچه وله گفت: «من فکر نمی‌کنم راجع به این بحث کنیم که جامعه در مسیر پارچه شدن به دو نیم مساوی قرار دارد. اما من می‌بینم که حاشیه‌های جامعه در حال رشد اند.» منظور او، رشد گروه‌ها و نظریاتی است که تا به حال در جامعه طرفداران اندکی داشتند، مانند اعتراضات دهقانان و اتحادیه رانندگان قطار.

هر دو گروه اعتراض کنندگان قدرت این را دارند که بخش‌های بزرگی از جامعه را فلج کنند. از نظر فون لوکه اعتراضات زارعان نشان می‌دهد که در حال حاضر هرکس فقط به فکر خودش است. لوکه می‌گوید: «زارعان تقریبا موفق شدند که همه تدابیر (برای قطع سبسایدی‌هایشان) را لغو کنند. اما آن‌ها هنوز هم دست از مبارزه برنمی‌دارند تا آخرین تدابیر لغو آخرین سبسایدی‌ها بازپس گرفته شود.»

به گفته اورزولا مونش زارعان احساس می‌کردند که نادیده گرفته شده اند. زیرا مقام‌های حکومت پیش از این که در مورد قطع سبسایدی‌ها تصمیم بگیرند با آن‌ها و یا با نمایندگانشان مشوره نکرده بودند. او گفت: «آن‌ها حس کردند که به حاشیه‌های جامعه کشانده شده اند و این که کسی متوجه اهمیت آن‌ها نیست.»

سیاست حذف سوخت‌های فسیلی

زارعان بارها گفته اند که نمی‌توانند با سرعت اصلاحات و مقرره‌های جدید در زمینه محیط زیست و محافظت از حیوانات کنار بیایند. به خصوص مالکان مزارع کوچکتر از فرصت اندکی که برای تطابق با تغییرات سیاسی اعمال شده از سوی اتحادیه اروپا دارند، شاکی هستند.

اقشار دیگر جامعه با این احساس بیگانه نیستند. وقتی که در سال ۲۰۲۳ این خبر نشر شد که حکومت قصد دارد به گرمایش با سوخت فسیلی به سرعت پایان دهد، اعتراض عظیم و گسترده‌ای در جامعه به راه افتاد. به خصوص رابرت هابک، شدیداً مورد انتقاد قرار گرفت. اما در نظرخواهی‌ها همه احزاب حکومت ائتلافی محبوبیت شان را از دست دادند.

مونش گفت: «مردم تا آن زمان می‌گفتند، ما می‌دانیم که همه چیز باید به تدریج تغییر کند. اما این که آن‌ها این تاثیرات را مستقیماً در جیب‌هایشان و کیف‌های پولشان احساس کنند، در زیرزمین‌ها و گاراژهای شان، این تغییر اساسی بود که باعث شد مردم فکر کنند دولت در امور زندگی شان شدیدا دخالت می‌کند.»

به نظر مونش هیچ دلیلی وجود ندارد که کسی در آلمان فکر کند همه چیز از کنترول خارج شده است: «ما در کشوری هستیم که منابع زیادی دارد. ما در کشوری هستیم که سیستم رفاهی دارد». به گفته او این که مردم نگران هستند قابل درک است، اما «ما نباید بگذاریم که نگرانی‌ها بر ما غلبه کنند.»

صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!

اما وضعیت در مورد عوام گرایان دست راستی و افراطی متفاوت است. حزب بدیل برای آلمان «ای اف دی» از این وضعیت بیشترین بهره را می‌برد. میزان محبوبیت آن به صورت متداوم در حال افزایش است و براساس نظرخواهی‌های انجام شده، این حزب در ایالات شرقی زاکسن، تورینگن و براندنبورگ قدرتمندترین حزب سیاسی به شمار می‌آید.

مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!

حزب «آ اف دی» روند دو قطبی کردن جامعه را به پیش می‌برد. مونش گفت: «به نظر من تنها تهدیدی که در حال حاضر وجود دارد این است که بخشی از مردم (از سوی گروه‌های افراطی) مورد سواستفاده قرار گیرند». به گفته او شمار رو به افزایشی از مردم می‌گویند که سخنان رسانه ها و کانال های تلویزیونی دولتی را باور نمی‌کنند.

به نظر البرشت فون لوکه ۲۰۲۴ سال آرای اعتراضی خواهد شد. به خصوص با توجه به این که به نظر نمی‌آید حکومت ائتلافی بتواند مشکلات و اختلافات درونی‌اش را حل کند. او گفت: «مجادله ها ادامه خواهد یافت، دلسردی در کشور افزایش خواهد یافت و ما با آرای اعتراضی روبرو خواهیم شد.»